Bối cảnh phát triển đang thay đổi nhanh chóng ở khu vực và toàn cầu trong khi những thách lớn như tình trạng bất bình đẳng gia tăng, nghèo khổ và dễ tổn thương vẫn còn, biến đổi khí hậu (BĐKH) và môi trường ngày càng trầm trọng, đô thị hóa nhanh, thay đổi nhanh chóng về nhân khẩu học… đòi hỏi ADB cần thích ứng nhanh để tiếp tục phù hợp. Sự thích ứng đó một mặt cần hài hòa với các mục tiêu toàn cầu (như các mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs), chống BĐKH và nhiều mục tiêu khác), mặt khác cần đáp ứng được với sự đa dạng và nhu cầu ngày càng tăng (đặc biệt là nhu cầu về các nguồn tài chính ở các quốc gia thành viên đang phát triển (DMC).

Chia sẻ tại Hội thảo Phổ biến Chiến lược phát triển đến năm 2030 và các sản phẩm, phương thức tài trợ mới của ADB mới đây, ông Tomoyuki Kimura - Tổng Vụ trưởng Vụ Chiến lược và Chính sách ADB nhấn mạnh: “Trong Chiến lược 2030, ADB sẽ duy trì các nỗ lực của mình để xóa nghèo cùng cực và mở rộng tầm nhìn tới một khu vực châu Á - Thái Bình Dương thịnh vượng, đồng đều, thích ứng và bền vững. ADB sẽ giúp khu vực này thịnh vượng bằng cách duy trì tăng trưởng kinh tế có chất lượng và tạo ra cơ hội việc làm và thúc đẩy sự đồng đều để bảo đảm rằng các thành quả kinh tế được chia sẻ rộng rãi, cũng như sẽ hỗ trợ tính thích ứng và bền vững của các quốc gia và thúc đẩy hợp tác hội nhập khu vực.”

Trong chiến lược mới này, ADB sẽ tiếp tục ưu tiên hỗ trợ cho các quốc gia nghèo nhất và dễ tổn thương nhất của khu vực, đồng thời áp dụng những cách tiếp cận khác biệt để đáp ứng nhu cầu đa dạng của các nhóm quốc gia khác nhau như các quốc gia bị ảnh hưởng bởi xung đột và dễ đổ vỡ; các quốc đảo nhỏ đang phát triển; các nước thu nhập thấp và thu nhập trung bình thấp như Việt Nam, và các quốc gia thu nhập trung bình cao.

Một điểm đáng chú ý là, do các DMC có sự khác biệt đáng kể về nhu cầu, sức mạnh thể chế, và sự sẵn có của các nguồn lực nên ADB sẽ sử dụng cách tiếp cận tập trung vào từng quốc gia và nhóm quốc gia để có những phù hợp làm sao đáp ứng những nhu cầu khác biệt đó. Trong đó với nhóm các quốc gia thu nhập thấp và thu nhập trung bình thấp (trong đó có Việt Nam), ADB nhìn nhận nhóm các quốc gia này phải đối mặt với hàng loạt thách thức trên phạm vi rộng trong việc duy trì và thúc đẩy tiến độ tăng trưởng. Do đó, ADB sẽ cung cấp nguồn tài trợ dài hạn đáng kể và có thể dự báo để hỗ trợ các quốc gia này và ADB sẽ tiếp tục là một đối tác tin cậy trong việc hỗ trợ cải cách cơ cấu và hệ thống.

“Trọng tâm hỗ trợ sẽ bao gồm cơ sở hạ tầng xanh và đồng đều, các dịch vụ xã hội và an sinh xã hội, đô thị hóa bền vững, chuyển đổi cơ cấu để tăng cường năng suất và tính cạnh tranh, cải cách khu vực công, phát triển khu vực tư nhân, và huy động nguồn lực trong nước”, ông Tomoyuki Kimura chia sẻ, ADB cũng sẽ hỗ trợ cải cách các DNNN và gia tăng hoạt động ở khu vực tư nhân bằng cách thu hút các nhà đầu tư tư nhân và mang đến các nhà đồng tài trợ thương mại. Trong đó, sự chú trọng đặc biệt sẽ được dành cho các quốc gia dễ tổn thương do điều kiện địa lý và đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng do BĐKH.

Đặc biệt với các nước tốt nghiệp vay vốn từ nguồn vốn ưu đãi theo chính sách tốt nghiệp của ADB thì trong giai đoạn chuyển tiếp, hỗ trợ của ADB sẽ tập trung chủ yếu vào tăng cường các chính sách và thể chế cần thiết cho việc tốt nghiệp bền vững, hỗ trợ hàng hóa công cộng khu vực và toàn cầu, góp phần tạo ra tri thức. Những ưu tiên này sẽ được phản ánh cụ thể trong Chiến lược Đối tác Quốc gia (CPS) giữa ADB với mỗi quốc gia thành viên.

Để hỗ trợ cho Chiến lược 2030, ADB cũng đưa ra sản phẩm và phương thức tài trợ mới. Trong đó, nhằm tăng tính linh hoạt và thích ứng trong đáp ứng các nhu cầu tài chính của các quốc gia thành viên, ADB cung cấp 2 sản phẩm: Tài trợ chuẩn bị dự án và Quỹ tài trợ cho chi tiêu nhỏ.

Trong khi đó, để tăng cường vai trò xúc tác của ADB trong việc huy động nguồn tài chính tư nhân, ADB cung cấp các phương thức và sản phẩm bao gồm: Bảo lãnh dựa trên chính sách; Bảo lãnh tại các quốc gia Nhóm A; và Khuyến khích sử dụng các sản phẩm nâng cao chất lượng tín dụng. Đồng thời, để mở rộng sang hỗ trợ, đảm bảo tài chính cho các dự án hợp tác công - tư (PPP), ADB cung cấp sản phẩm Quỹ tài chính dự phòng cho PPP. Đây là sản phẩm thử nghiệm trên cơ sở thí điểm 5 năm. Ngoài ra, hiện ADB cũng đang phát triển sản phẩm Tài trợ dự phòng cho thiên tai.

Bên cạnh định hướng hoạt động phát triển, ADB chủ trương tập trung phát triển và xây dựng các sản phẩm, phương thức tài chính mới nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu của các quốc gia thành viên. Nội dung này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đã trở thành quốc gia thu nhập trung bình thấp và chính thức tốt nghiệp vay vốn từ nguồn vốn ưu đãi từ các tổ chức tài chính quốc tế, trong đó có ADB. Việc hiểu rõ các sản phẩm, phương thức tài trợ mới là cần thiết để hỗ trợ các bên liên quan thu hút các nguồn lực phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho hay, mặc dù đã chính thức tốt nghiệp vay vốn ưu đãi (ADF) của ADB từ ngày 1/1/2019, song nhu cầu tiếp cận với các nguồn vốn giá rẻ để phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam vẫn còn rất lớn.

Do đó, đề nghị ADB xem xét tiếp tục có các cơ chế hỗ trợ các quốc gia chuyển đổi sau tốt nghiệp, phù hợp với điều kiện cụ thể của từng quốc gia. Việc tiếp tục hỗ trợ các nước đã tốt nghiệp các nguồn vốn ưu đãi cũng đã được đề ra trong Chiến lược 2030 của ADB.

Về vấn đề này, ông Tomoyuki Kimura cho biết, trong chiến lược chính sách đến 2030 của ADB có những rà soát, điều chỉnh, trong đó Ban Giám đốc có những linh hoạt nhất định về trường hợp tốt nghiệp ADF và chính sách trả nợ nhanh của một số quốc gia sau khi tốt nghiệp ADF để hỗ trợ các quốc gia này có lộ trình tốt nghiệp một cách tốt nhất./.