Sáng 5/1, tại Hà Nội, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự và phát biểu tại hội nghị triển khai nhiệm vụ ngân hàng năm 2017 do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức. Cùng dự có Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình.

Toàn cảnh Hội nghị

Năm 2016, tổng phương tiện thanh toán tăng 17,88%

Báo cáo của Ngân hàng Nhà nước cho biết, đến ngày 29/12/2016, tổng phương tiện thanh toán tăng 17,88%, huy động vốn tăng 18,38% so với cuối năm 2015. Thanh khoản của hệ thống được đảm bảo và có dư thừa, thị trường liên ngân hàng hoạt động thông suốt.

Trong điều hành, NHNN sử dụng linh hoạt các công cụ để điều tiết thanh khoản hệ thống dư thừa hợp lý, lãi suất liên ngân hàng ở mức thấp, qua đó tạo điều kiện ổn định lãi suất thị trường.

Mặt bằng lãi suất huy động sau khi tăng 0,2-0,3%/năm trong 3 tháng đầu năm, thì từ tháng 4 đã ổn định, đặc biệt giữa tháng 4 và từ cuối tháng 9/2016, một số tổ chức tín dụng đã giảm 0,3-0,5%/năm lãi suất huy động, giảm khoảng 0,5-1%/năm lãi suất cho vay đối với sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên. Lãi suất cho vay hiện phổ biến khoảng 6-9%/năm đối với kỳ hạn ngắn và 9-11%/năm đối với trung và dài hạn; khách hàng tốt, lãi suất cho vay ngắn hạn từ 4-5%/năm.
Từ đầu năm 2016, NHNN thực hiện công bố tỷ giá trung tâm biến động linh hoạt hàng ngày theo sát diễn biến thị trường trong, ngoài nước và phù hợp với mục tiêu chính sách tiền tệ đã giúp hạn chế các cú sốc bên ngoài và giảm tâm lý găm giữ ngoại tệ, hỗ trợ cho sự ổn định của tỷ giá và thị trường ngoại tệ.

Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp, thị trường ngoại tệ trong nước diễn biến ổn định hơn so với mức độ biến động khá lớn của các nước trên thế giới và khu vực. So với đầu năm, tỷ giá VND/USD tăng khoảng 1,1-1,2%, thanh khoản thị trường tốt, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng đầy đủ, kịp thời.

Diễn biến tín dụng và cơ cấu tín dụng phù hợp với chỉ tiêu và định hướng điều hành của NHNN. Đến ngày 29/12/2016, tín dụng tăng 18,71% so với cuối năm 2015. Cơ cấu tín dụng diễn biến tích cực theo hướng mở rộng tín dụng đi đôi với an toàn, chất lượng, tập trung chủ yếu cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh, tín dụng đối với lĩnh vực đầu tư, kinh doanh bất động sản chậm lại. Tín dụng VND tăng cao trong khi tín dụng ngoại tệ tăng thấp, phù hợp với chủ trương chống đô la hóa của Chính phủ.

Với việc tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý hoạt động kinh doanh vàng theo Nghị định 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ, thị trường vàng trong năm 2016 về cơ bản ổn định và tự điều tiết tốt.

Cùng với đó, việc triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp, công tác thanh tra, giám sát và tái cơ cấu, xử lý nợ xấu đạt được những kết quả tích cực.

Năm 2016, công tác thanh tra, giám sát hoạt động ngân hàng tiếp tục được tăng cường và đổi mới, chất lượng, hiệu quả và hiệu lực được nâng cao, qua đó hỗ trợ tích cực cho thực thi chính sách tiền tệ và tái cơ cấu, xử lý nợ xấu.

Các ngân hàng yếu kém được kiểm soát, tái cơ cấu, giám sát chặt chẽ hoạt động; các tồn tại, yếu kém tiếp tục được chấn chỉnh, xử lý dứt điểm.

Nợ xấu được giữ ổn định ở mức dưới 3%, đến 30/11/2016, tỷ lệ nợ xấu ước tính còn khoảng 2,46%. Từ đầu năm 2016 đến hết 30/11/2016, VAMC đã thực hiện mua 839 khoản nợ, với tổng dư nợ gốc là 23.283 tỷ đồng, giá mua nợ là 22.483 tỷ đồng.

Về định hướng điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng năm 2017, trên cơ sở chủ trương của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ và các đánh giá, nhận định về tình hình kinh tế, vĩ mô, tiền tệ năm 2017, NHNN điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ phù hợp với diễn biến trên thị trường thế giới và trong nước để thực hiện mục tiêu chính sách tiền tệ, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm bảo đảm ổn định các cân đối vĩ mô và kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý.

Trong đó, tập trung thực hiện các giải pháp trọng tâm sau:

- Nâng cao chất lượng công tác thống kê, dự báo, theo dõi sát diễn biến thị trường trong nước và quốc tế để chủ động phân tích tình hình, dự báo kinh tế vĩ mô, tiền tệ và triển khai đồng bộ, linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ nhằm ổn định thị trường tiền tệ, bảo đảm thanh khoản hệ thống, ổn định tỷ giá và thị trường ngoại tệ phù hợp với các cân đối vĩ mô và mục tiêu chính sách tiền tệ, phấn đấu ổn định mặt bằng lãi suất như năm 2016.

- Thực hiện các giải pháp kiểm soát tăng trưởng tín dụng phù hợp điều kiện của nền kinh tế, đảm bảo tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, tập trung vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nhất là các lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ; kiểm soát tín dụng ở một số ngành, lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; tiếp tục cho phép tổ chức tín dụng được xem xét, quyết định cho vay vốn bằng ngoại tệ để đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn ở trong nước nhằm thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh hàng xuất khẩu đến hết 31/12/2017.

- Tiếp tục phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa, công tác quản lý điều hành giá cũng như với các chính sách kinh tế vĩ mô khác để đảm bảo thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.

- Tập trung hoàn thiện và phát triển hệ thống thanh toán và dịch vụ ngân hàng trên nền tảng công nghệ hiện đại gắn liền với đảm bảo an toàn an ninh mạng, đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế.

- Tiếp tục tăng cường, đổi mới và nâng cao hiệu quả của công tác thanh tra, giám sát hoạt động ngân hàng phù hợp với yêu cầu thực tiễn của Việt Nam và thông lệ quốc tế. Xây dựng kế hoạch cũng như tập trung nguồn lực để triển khai quyết liệt, toàn diện các giải pháp tại Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020 ngay sau khi được Bộ Chính trị phê duyệt.

Phải chủ động trong dự báo để có các phương án dự phòng điều hành chính sách

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng đánh giá những kết quả tích cực trong năm 2016 có sự đóng góp quan trọng của ngành ngân hàng, mạch máu của nền kinh tế. Chính sách tiền tệ được điều hành chủ động, linh hoạt, lạm phát được kiểm soát, tạo thuận lợi trong điều hành chính sách tài khóa và giá các mặt hàng thiết yếu. Mặt bằng lãi suất ổn định và có xu hướng giảm. Dự trữ ngoại hối đạt 41 tỷ USD, cao nhất từ trước tới nay. Tình trạng sở hữu chéo từng bước được xử lý, hoạt động của các tổ chức tín dụng yếu kém dần phục hồi, tiếp tục củng cố niềm tin của người gửi tiền.

Tuy nhiên, lĩnh vực tiền tệ, tín dụng ngân hàng vẫn còn một số bất cập, hạn chế do cả nguyên nhân chủ quan và khách quan, cần nhìn thẳng vào nguyên nhân chủ quan để có biện pháp khắc phục.

Cụ thể, mức độ an toàn hệ thống vẫn là vấn đề đáng lo ngại. Mặt bằng lãi suất, nợ xấu còn cao. Việc xử lý nợ xấu và các ngân hàng yếu kém còn chậm, chưa thực chất, nhất là các ngân hàng thương mại mua lại giá 0 đồng và ngân hàng bị kiểm soát đặc biệt. Các chuyên gia ví đây là “điểm nghẽn cốt lõi” của nền kinh tế; nếu không xử lý triệt để thì sẽ không thể giảm được mặt bằng lãi suất cũng như ổn định kinh tế vĩ mô bền vững. Kết quả xử lý nợ xấu của VAMC còn thấp do cơ chế, chính sách và năng lực của chính VAMC.

Rủi ro hoạt động tín dụng vẫn đáng lo ngại do nhiều tổ chức tín dụng tiếp tục đẩy mạnh cho vay đầu tư trung, dài hạn làm gia tăng chênh lệch kỳ hạn giữa huy động vốn và cho vay.

Mức độ tiếp cận dịch vụ ngân hàng còn chưa đồng đều giữa các nhóm dân cư và các tổ chức kinh tế. Đề cập đến tình trạng tín dụng đen phát triển mạnh ở vùng nông thôn xa xôi, Thủ tướng cho rằng việc tăng cường giáo dục về kiến thức tài chính tín dụng cho người dân vấn đề là cấp thiết, khi nhiều người “lãi cao như thế mà vẫn lao vào vay, gây ra bao cảnh tang tóc, gia đình ly tán”.

Thủ tướng nhấn mạnh, NHNN cần đi tiên phong để góp phần thực hiện thành công mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2017. NHNN trong năm 2017 phải vừa thực hiện tốt các công cụ chính sách tiền tệ để kiểm soát lạm phát (dưới 4%), giữ ổn định kinh tế vĩ mô, vừa phải có đột phá trong xử lý các ngân hàng yếu kém và nợ xấu, đồng thời góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6,7% đã đề ra. Đây là các trọng trách Chính phủ giao.

Để đạt được mục tiêu này, Thủ tướng nhấn mạnh một số nội dung chủ yếu. Chính sách tiền tệ cần được điều hành chủ động, linh hoạt, thận trọng và sát thị trường hơn và tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn với chính sách tài khóa để vừa hỗ trợ tăng trưởng ở mức cao hơn, vừa đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát tốt lạm phát. Duy trì ổn định thị trường ngoại tệ, vàng và tăng dự trữ ngoại hối; giữ ổn định giá trị đồng tiền Việt Nam. Tư duy quản lý điều hành của NHNN phải có sự thay đổi căn bản theo hướng tăng tính thị trường, giảm tính mệnh lệnh hành chính, nhất quán, công khai và dễ dự báo để doanh nghiệp và người dân chủ động trong kế hoạch sản xuất kinh doanh, đời sống.

Nhấn mạnh yêu cầu phản ứng nhanh nhạy của chính sách tiền tệ trước diễn biến khó lường của kinh tế thế giới, Thủ tướng yêu cầu NHNN phải nâng cao tính chủ động trong dự báo tình hình hơn nữa để có các phương án dự phòng điều hành chính sách.

Đi liền mục tiêu tiêu trên, cần chỉ đạo điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý ngay từ đầu năm và hướng tín dụng vào những lĩnh vực ưu tiên, nâng cao chất lượng tín dụng, kiểm soát cơ cấu tín dụng.

“Ngay trong quý I các đồng ý phải tăng trưởng tín dụng, đừng để đầu năm thong thả, cuối năm vất vả chạy dồn”, Thủ tướng nói.

Thủ tướng lưu ý 2 vấn đề về cơ cấu tín dụng. Đó là chú trọng những ngành lĩnh vực góp phần cho tăng trưởng, giải quyết việc làm, xuất khẩu như nông nghiệp chất lượng cao, công nghệ cao, doanh nghiệp vừa và nhỏ, du lịch, chương trình khởi nghiệp quốc gia. Lưu ý thứ hai là các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như đầu tư kinh doanh bất động sản, chứng khoán, khách hàng có dư nợ lớn trên 5.000 tỷ đồng.

Thủ tướng đề nghị đánh giá lại hiệu quả của tín dụng chính sách và đổi mới cơ chế triển khai, hạn chế xin - cho, gia tăng sự tham gia của nhiều ngân hàng theo cơ chế cạnh tranh, công khai, minh bạch. NHNN cần hướng tới việc xây dựng cơ chế minh bạch hóa lãi suất, tránh việc doanh nghiệp và người dân khi vay, khi gửi tiền không biết thực tế lãi suất áp dụng thế nào. Các ngân hàng thương mại nên có gói tín dụng ưu đãi cho nông nghiệp công nghệ cao.

Ngành ngân hàng phải phấn đấu quyết liệt tiết giảm chi phí, phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất, giảm chi phí vay vốn cho doanh nghiệp.

Tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, tiếp tục hoàn thiện các thể chế, quy định pháp lý nhằm hỗ trợ hiệu quả trong quá trình tái cơ cấu các tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu. Bảo đảm sự an toàn, ổn định hệ thống các tổ chức tín dụng, bảo vệ quyền lợi của Nhà nước và người gửi tiền trong quá trình cơ cấu lại các tổ chức tín dụng.

NHNN phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng kiên quyết đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực và vi phạm pháp luật. Hệ thống thanh tra giám sát không được để tình trạng đã vào thanh tra giám sát, đã kiểm soát đặc biệt mà vẫn để rút tiền khống, cho vay sai quy định, vẫn để nợ xấu và tình hình tài chính tồi tệ hơn như đối với một số trường hợp trong thời gian vừa qua. Nâng cao năng lực cảnh báo sớm đối với những rủi ro tiềm ẩn mang tính hệ thống, hiệu quả hoạt động giám sát an toàn vi mô, vĩ mô của NHNN.

NHNN chỉ đạo các tổ chức tín dụng chủ động xây dựng và triển khai phương án tái cơ cấu và xử lý nợ xấu để bảo đảm nâng cao năng lực quản trị, điều hành, năng lực tài chính. Các tổ chức tín dụng tích cực đổi mới, triển khai mạnh mẽ các giải pháp cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ, phát triển các dịch vụ ngân hàng hiện đại an toàn và hiệu quả, có chất lượng; tăng cường an ninh mạng và bảo đảm an toàn tài sản cho khách hàng, không để tình trạng khách hàng đột ngột mất tiền trong tài khoản.

Có chính sách có chính sách đột phá giảm thanh toán tiền mặt, trước hết là thanh toán giữa các doanh nghiệp trong nền kinh tế để chống trốn thuế, minh bạch tài sản, chống tham nhũng, rửa tiền. Ngành Ngân hàng phải phấn đấu là ngành đi đầu trong việc hưởng ứng thực hiện chủ trương xây dựng Chính phủ và hệ thống chính quyền các cấp liêm chính, kiến tạo phát triển, phục vụ người dân, doanh nghiệp.

“Đối với ngành ngân hàng, niềm tin có vai trò hết sức quan trọng, bản thân nghĩa của từ “tín dụng” cũng đã thể hiện điều đó”, Thủ tướng nói.

Cho rằng bản thân hoạt động ngân hàng từ việc gửi tiền, cấp tín dụng đều hàm chứa niềm tin trong đó, Thủ tướng yêu cầu NHNN coi trọng công tác truyền thông, xây dựng niềm tin,bởi khi xây dựng được niềm tin thì việc điều hành thuận lợi hơn. Không có niềm tin công chúng vào chính sách thì khó thành công hoặc nếu thành công thì tốn kém rất nhiều chi phí và nguồn lực.

“Vừa qua, khi xem xét cơ cấu, tổ chức của NHNN, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã cho phép thành lập Vụ Truyền thông để thực hiện nhiệm vụ đó”, Thủ tướng nói và nhấn mạnh, để làm tốt công tác truyền thông thì vai trò của các cơ quan thông tấn, báo chí và các phóng viên ngoài ngành ngân hàng rất quan trọng. Các cơ quan thông tấn, báo chí cần phối hợp tốt với NHNN để tuyên truyền cho doanh nghiệp và người dân hiểu rõ về chính sách tiền tệ cũng như chính sách kinh tế vĩ mô, để người dân không ngại đi vay tiền đầu tư nếu có hiệu quả.

Thủ tướng đề nghị ngành ngân hàng phải nêu gương, đi đầu trong việc thực hiện chủ đề năm 2017 mà Chính phủ đã đề ra “Tăng cường kỷ cương, đề cao trách nhiệm, thi đua sáng tạo, phát triển nhanh và bền vững”./.