Đó là một nội dung được nêu tại Nghị định 52/2017/NĐ-CP về cho vay lại nguồn vốn vay nước ngoài của Chính phủ đối với UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương vừa được Chính phủ ban hành.

5 điều kiện để tỉnh được vay lại vốn ODA

Theo Nghị định, UBND cấp tỉnh được vay lại từ nguồn vốn vay ODA và vay ưu đãi khi đáp ứng 5 điều kiện sau:

1- Có dự án được cấp có thẩm quyền cho phép huy động vốn vay để thực hiện đầu tư phát triển kinh tế - xã hội hoặc dự án có phần vốn góp của ngân sách địa phương theo phương thức hợp tác công tư, thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương, thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn của địa phương do cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định tại Luật đầu tư công.

2- Dự án được bố trí vốn đối ứng để thực hiện phù hợp với quy định hiện hành.

3- Tổng mức dư nợ vay của ngân sách địa phương tại thời điểm thẩm định chủ trương đầu tư chương trình, dự án không vượt quá hạn mức dư nợ của ngân sách địa phương theo quy định của Luật ngân sách nhà nước.

4- Không có nợ vay lại của Chính phủ quá hạn trên 180 ngày.

5- Nghĩa vụ trả nợ hàng năm của UBND cấp tỉnh đối với các khoản vay lại vốn ODA, vay ưu đãi không vượt quá 10% nguồn thu ngân sách địa phương được hưởng theo phân cấp tại thời điểm xem xét khoản vay lại.

Tỷ lệ cho vay lại vốn vay ODA

Nghị định cũng quy định tỷ lệ cho vay lại vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi. Theo đó, tỷ lệ cho vay lại nguồn vốn vay ODA cho các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương do UBND cấp tỉnh đề xuất.

Cụ thể, địa phương có tỷ lệ bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương so với tổng chi cân đối ngân sách địa phương từ 70% trở lên áp dụng tỷ lệ cho vay lại là 10% vốn vay ODA; địa phương có tỷ lệ bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương so với tổng chi cân đối ngân sách địa phương từ 50% đến dưới 70% áp dụng tỷ lệ cho vay lại là 20% vốn vay ODA.

Địa phương có tỷ lệ bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương so với tổng chi cân đối ngân sách địa phương dưới 50% áp dụng tỷ lệ cho vay lại là 30% vốn vay ODA.

Địa phương có điều tiết về ngân sách trung ương (trừ thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh) áp dụng tỷ lệ cho vay lại là 50% vốn vay ODA.

Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh vay lại 80% vốn ODA.

Tỷ lệ cho vay lại vốn vay ưu đãi

Tỷ lệ cho vay lại vốn vay ưu đãi cho các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương do UBND cấp tỉnh đề xuất. Cụ thể, các địa phương có tỷ lệ bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương so với tổng chi cân đối ngân sách địa phương từ 70% trở lên, thuộc danh mục các địa phương có huyện nằm trong danh sách theo Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP ngày 27/2/2008 của Chính phủ, áp dụng tỷ lệ cho vay lại là 30% vốn vay ưu đãi.

Địa phương nhận bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương ngoài các địa phương nêu trên áp dụng tỷ lệ cho vay lại là 70% vốn vay ưu đãi.
Địa phương có điều tiết về ngân sách trung ương áp dụng tỷ lệ cho vay lại là 100% vốn vay ưu đãi.

Tỷ lệ cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi sử dụng làm phần đóng góp của địa phương trong các dự án hợp tác công tư (PPP) là 70%.

Nghị định có hiệu lực từ 15/6/2017.

Vì sao áp dụng cơ chế cho vay lại ODA?

Theo Bộ Tài chính, thời gian qua, tỷ trọng vốn cấp phát cho các chương trình, dự án của địa phương chiếm 92,2%; cho vay lại chỉ chiếm 7,8%.

Nhìn vào thực tế, cơ chế sử dụng vốn chủ yếu dựa vào cấp phát từ NSNN và Nhà nước chịu rủi ro toàn bộ như hiện nay đang đặt ra nhiều vấn đề như: đầu tư dàn trải, thiếu hiệu quả; tình trạng chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư ; tính hợp lý trong phân bổ nguồn vốn giữa các địa bàn còn bất cập; tạo ra tâm lý ỷ lại, trông chờ vào Nhà nước, chưa thực sự khuyến khích các chủ đầu sử dụng vốn tiết kiệm, có hiệu quả…

Một thực tế nữa là từ năm 2010, nước ta đã trở thành nước thu nhập trung bình nên mức độ ưu đãi của các khoản cho vay của các đối tác phát triển dành cho Việt Nam đang giảm rõ rệt.

Giai đoạn trước năm 2010, thời hạn vay bình quân khoảng từ 30- 40 năm, với chi phí vay khoảng 0,7- 0,8%/năm, bao gồm thời gian ân hạn.

Giai đoạn từ 2011- 2015, thời hạn vay bình quân chỉ còn từ 10- 25 năm, tùy theo từng đối tác và từng loại vay; với chi phí vay khoảng 2%/năm trở lên. Nhiều nhà tài trợ đã chuyển từ nguồn vốn ODA sang nguồn vốn vay hỗn hợp.

Dự kiến, đến tháng 7/2017, Việt Nam có thể không còn được vay theo điều kiện ODA, phải chuyển chủ yếu sang sử dụng nguồn vay ưu đãi và tiến tới vay theo điều kiện thị trường. Nguồn vốn ODA đã vay chuyển sang điều khoản trả nợ nhanh gấp đôi hoặc tăng lãi suất lên từ 2% - 3,5%.

Ngoài ra, Luật Ngân sách Nhà nước 2015 (có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2017) đã chính thức quy định ngân sách địa phương được phép bội chi; tức là xác lập quyền vay nợ và nghĩa vụ trả nợ của địa phương.

Vì vậy, việc tách bạch quyền, nghĩa vụ trong việc vay, trả nợ giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương là cần thiết; đồng thời, tăng tính trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc nâng cao tính chủ động và hiệu quả sử dụng vốn vay, góp phần quản lý hiệu quả nợ công./.