Ngày 31/12/2013, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã ban hành Thông tư 39/2013/TT-NHNN về việc trích lập và sử dụng quỹ dự phòng rủi ro, có hiệu lực từ ngày 1/6/2014. Theo đó, hàng năm NHNN sẽ trích lập dự phòng khoảng 10% khoản chênh lệch giữa thu nhập và chi phí trước dự phòng rủi ro.

Lý do cho việc trích lập dự phòng này là do NHNN đã ngày càng đi xa vai trò là người cho vay cuối cùng và tham gia vào nhiều hoạt động rủi ro trong những năm gần đây. Và quy mô các hoạt động rủi ro của NHNN cũng sẽ tăng lên trong những năm tới, và dự kiến điều này sẽ có tác động lớn đến nền kinh tế và thị trường vốn.

Các khoản mục tài sản có rủi ro của NHNN bao gồm: (1) Tiền gửi có gốc ngoại tệ và vàng tại ngân hàng nước ngoài; (2) Các khoản cho vay và thanh toán cho ngân hàng nước ngoài; (3) Đầu tư chứng khoán trên thị trường quốc tế; (4) Các khoản cho vay tái cấp vốn; (5) Các khoản ứng trước cho Chính phủ và Ngân sách Nhà nước, và những khoản mục khác.

Có thể thấy rằng, ngoài những rủi ro kinh doanh ngoại hối và vàng, những rủi ro có thể dự đoán được đối với NHNN sẽ đến từ hoạt động mở rộng cho vay tái cấp vốn, nhưng có tính chất giống như các khoản cho vay thương mại như:

- Gói tín dụng hỗ trợ nhà ở 30 nghìn tỷ đồng từ nguồn tái cấp vốn, được tự động gia hạn hàng năm, trong 10 năm.

- Các khoản vay tái cấp vốn tối đa lên tới 70% giá trị trái phiếu đặc biệt của VAMC. Ước tính khoảng 130 tỷ đồng sẽ có thể được giải ngân trong năm 2014 với kế hoạch phát hành lên tới 186 ngàn tỷ đồng giá trị trái phiếu đặc biệt trong năm 2013 và 2014.

- Việc cho vay tái cấp vốn cho một số ngân hàng quốc doanh (như Agribank) để thực hiện các gói hỗ trợ lãi suất khác như: tín dụng cho nông dân trồng cây và nuôi trồng thủy sản...

Tuy nhiên, do NHNN hiện đang giữ vai trò độc quyền cung cấp vàng miếng trên thị trường, nên cũng có đủ khả năng giữ mức chênh lệch giữa giá vàng thế giới và vàng trong nước trong khoảng 4 đến 5 triệu/lượng. Mức chênh lớn mang lại lợi nhuận cao trong năm 2013 khi mà NHNN đã bán ra thị trường 1.819.900 lượng vàng, tương đương với 69,9 tấn vàng. Hiện nay, với những quy định mới về trích lập dự phòng, có khả năng NHNN có thể sẽ giữ lại một phần lợi nhuận để bù đắp cho khoản lỗ phát sinh từ cho vay tái cấp vốn, cũng như bù đắp các khoản cho vay ứng trước cho ngân sách nhà nước và Chính phủ. Vì vậy, hy vọng số tiền in mới sẽ không quá lớn do vẫn còn các khoản thu được giữ lại tại NHNN, điều này làm giảm áp lực tăng lạm phát và lãi suất thị trường vốn./.