Đó là thông tin được nêu tại cuộc họp của Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp về đánh giá tình hình sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và phát triển doanh nghiệp 6 tháng đầu năm; nhiệm vụ, giải pháp 6 tháng cuối năm 2018 do Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp chủ trì vào sáng nay (25/07).

Phê duyệt cổ phần hóa 19 DNNN

Theo báo cáo của Thường trực Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp, trong 6 tháng đầu năm, Chính phủ đã phê duyệt phương án cổ phần hóa 19 DNNN (bằng 86,2% so với cùng kỳ năm 2017), tổng giá trị doanh nghiệp là 40.672,09 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 23.084,23 tỷ đồng. Trong đó, Nhà nước nắm giữ 58,83% vốn điều lệ, bán cho nhà đầu tư chiến lược ngoài doanh nghiệp 40,66% vốn điều lệ, bán cho người lao động 0,51% vốn điều lệ.

16 doanh nghiệp đã phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) và bán cho cổ đông chiến lược, thu về 22.457,29 tỷ đồng khi bán 46% vốn điều lệ cho cổ đông bên ngoài và người lao động (bao gồm 8 doanh nghiệp được phê duyệt phương án cổ phần hóa (CPH) từ năm 2017 và 8 doanh nghiệp vừa phê duyệt trong năm nay). Số thu này gấp 4,5 lần số thu từ IPO của cả năm 2017.

Trong số 16 doanh nghiệp này, có một số doanh nghiệp quy mô lớn như: Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam, Tổng Công ty Dầu Việt Nam, Công ty TNHH MTV Lọc hóa dầu Bình Sơn, Tập đoàn Công nghiệp Cao Su Việt Nam, Tổng Công ty Lương thực miền Nam, Tổng Công ty Phát điện 3, Tổng Công ty Thương mại Hà Nội.

Về thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp, các bộ, địa phương đã thoái vốn nhà nước tại 42 doanh nghiệp với giá trị sổ sách 1.813 tỷ đồng, thu về 5.598 tỷ đồng (gấp 3,08 lần giá trị sổ sách), trong đó 10 doanh nghiệp thuộc danh sách thoái vốn theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg.

Như vậy, tổng thu từ cổ phần hóa, thoái vốn trong 6 tháng đầu năm 2018 đạt 28.055,29 tỷ đồng. Lũy kế đến nay, tổng số thu từ cổ phần hóa, thoái vốn đạt khoảng: 198.000 tỷ đồng (năm 2016 là 30.000 tỷ đồng; năm 2017 là 140.000 tỷ đồng). Như vậy, từ năm 2016 tới nay, số thu từ CPH gấp 2,5 lần tổng số thu từ CPH, thoái vốn giai đoạn 2011 - 2015 (khoảng 78.000 tỷ).

Về sắp xếp các công ty nông, lâm nghiệp, các bộ, địa phương sắp xếp lại 160/249 đơn vị gồm: 78 đơn vị có 100% vốn điều lệ của Nhà nước, 42 doanh nghiệp hoàn thành phương án cổ phần hóa, chuyển thành công ty TNHH 2 thành viên trở lên 12 doanh nghiệp, đã phê duyệt phương án và thực hiện giải thể được 23 doanh nghiệp, chuyển thành Ban Quản lý rừng 5 doanh nghiệp.

Về cổ phần hóa các đơn vị sự nghiệp công lập, tính từ trước đến nay, cả nước đã phê duyệt phương án cổ phần hóa của 32 đơn vị sự nghiệp công lập.

Đối với việc xử lý các tồn tại, yếu kém của 12 dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành công thương, trong số 6 nhà máy trước đây có hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng thua lỗ thì đến nay đã có 2 nhà máy hoạt động sản xuất kinh doanh có lãi (Dự án nhà máy sản xuất phân bón DAP số 1 - Hải Phòng và Dự án nhà máy thép Việt Trung), 4 dự án còn lại đã từng bước giảm lỗ và hoạt động sản xuất kinh doanh dần đi vào ổn định (Nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình, Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc, Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 - Lào Cai, Công ty DQS). Trong số 3 dự án trước đây bị dừng sản xuất kinh doanh đến nay đã có 1 dự án vận hành sản xuất trở lại được một phần của Nhà máy (Dự án Nhà máy sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ).

Đối với 3 dự án trước đây đầu tư xây dựng dở dang, ngoài Dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam đang thực hiện phương án bán đấu giá toàn bộ tài sản và hàng tồn kho, thì 2 dự án còn lại đều đang tích cực thực hiện các biện pháp để tiếp tục triển khai đầu tư hoàn thành dự án và đưa vào sử dụng (Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Phú Thọ và Dự án mở rộng giai đoạn 2 nhà máy gang thép Thái Nguyên).

Ban Chỉ đạo cho rằng, những thành quả ban đầu sẽ góp phần để Bộ Công Thương cơ bản hoàn thành việc xử lý 12 dự án vào năm 2020.

Theo Phó Thủ tướng, Trưởng Ban chỉ đạo Vương Đình Huệ, việc thực hiện nhiệm vụ của Ban chỉ đạo, các bộ, ngành địa phương đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong 6 tháng đầu năm nay.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại cuộc họp

Trước hết, Ban Chỉ đạo, các bộ đã tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều cơ chế, chính sách, văn bản chỉ đạo điều hành quan trọng nhằm hoàn thiện khung khổ pháp luật, tháo gỡ khó khăn vướng mắc về đất đai, tài chính, đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, bán vốn, cơ cấu lại DNNN. Các quy định này góp phần công khai hoạt động, thủ tục quy trình cổ phần hoá, bán vốn Nhà nước, mang lại nhiều lợi ích hơn cho Nhà nước.

Đi vào các kết quả cụ thể, Phó Thủ tướng nhận định: “Mặc 6 tháng đầu năm số lượng DNNN cổ phần hoá, bán vốn ít, chậm so với kế hoạch nhưng đều là những doanh nghiệp có quy mô lớn, số vốn Nhà nước thu về nhiều. Đây là độ sâu của cổ phần hóa hiện nay khi mà trước đây cổ phần hoá, bán vốn ở nhiều doanh nghiệp nhưng số vốn Nhà nước bán ra lại nhỏ”.

“2 đầu tàu” cả nước chậm cổ phần hóa

Tính tới nay, TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội là hai địa phương có nhiều DNNN chưa cổ phần hóa nhất. Theo kế hoạch, TP. Hồ Chí Minh phải thực hiện cổ phần hóa 39 doanh nghiệp, Hà Nội phải thực hiện cổ phần hóa 11 doanh nghiệp (lần lượt chiếm 61% và 17,1% kế hoạch cổ phần hóa năm 2018 của cả nước), nhưng đến nay chưa cổ phần hóa được doanh nghiệp nào.

Trong khi đó, một số bộ, ngành, địa phương có nhiều doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn như: Hà Nội, Bộ Xây dựng, Bình Định, Bắc Giang…vẫn đang triển khai thực hiện nhưng kết quả đạt thấp hoặc chưa có kết quả.

Đồng thời, số lượng DNNN cổ phần hóa niêm yết trên thị trường chứng khoán rất thấp, mới chỉ có 150 trong số khoảng 700 DNNN đã cổ phần hóa thực hiện niêm yết. Chính điều này đã làm giảm tính hiệu quả trong bán vốn nhà nước, theo Phó Thủ tướng.

Việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu về SCIC, đăng ký giao dịch trên sàn chứng khoán, chấp hành chế độ báo cáo chưa được thực hiện nghiêm túc, quyết liệt tại một số Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty nhà nước (có tới 747 doanh nghiệp chưa đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán theo báo cáo của Bộ Tài chính tính đến ngày 15/8/2017).

Đối với việc chậm thực hiện kế hoạch cổ phần hóa đã được Thủ tướng phê duyệt, Trưởng Ban chỉ đạo chỉ ra vướng mắc lớn nhất là xác định, phê duyệt đất đai của DNNN cổ phần hoá. Ví dụ trường hợp của Vinafood2, sở hữu diện tích đất nông nghiệp hàng triệu ha, ở nhiều địa phương, trước khi cổ phần hóa, Bộ chủ quản và các địa phương phải xác định xong phương án sử dụng đất sau cổ phần hóa nhưng chỉ TPHCM chậm xác định đã làm chậm kế hoạch cổ phần hóa của doanh nghiệp (sau này Vinafood2 phải đưa chi tiết này vào cáo bạch trước khi cổ phần hoá).

Bên cạnh đó là các nguyên nhân số lượng DNNN thực hiện kiểm toán (để bảo đảm số liệu trung thực, khách quan) trước khi cổ phần hóa tăng mạnh; nhiều DNNN có quy mô lớn thực hiện cổ phần hóa. Ngoài ra, việc chậm cổ phần hóa, bán vốn theo kế hoạch là do các hướng dẫn chưa được các bộ ban hành đầy đủ, thị trường chứng khoán giảm mạnh trong vài tháng qua.

“Không chạy theo tiến độ, lấy thực chất là chính”

Để hoàn thành nhiệm vụ Thủ tướng giao, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị Ban chỉ đạo nhanh chóng hoàn thiện báo cáo tình hình, kế hoạch triển khai trong 6 tháng cuối năm để trình Thủ tướng Chính phủ, Thường trực Ban Bí thư, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan liên quan để đôn đốc, giám sát; các bộ rà soát, hoàn thiện các văn bản pháp luật, thông tư hướng dẫn các nghị định của Chính phủ về cổ phần hoá, bán vốn.

Thường trực Ban chỉ đạo phối hợp với các bộ tổng hợp, rà soát, điều chỉnh kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn để “định vị” kế hoạch bổ sung, làm căn cứ đánh giá kế hoạch thực hiện từ nay tới cuối năm. Phương châm đặt ra là: “Không chạy theo tiến độ, lấy thực chất là chính, tránh chuyện dồn ép mà không đạt hiệu quả tối đa”.

Trưởng Ban chỉ đạo yêu cầu Văn phòng Chính phủ đôn đốc các tập đoàn, tổng công ty phản ánh các vướng mắc, khó khăn trong cổ phần hóa, thoái vốn, sắp xếp lại DNNN và kiến nghị với Chính phủ, các bộ tại Hội nghị toàn quốc về DNNN sắp tới do Thủ tướng chủ trì; yêu cầu rà soát danh mục bàn giao về SCIC theo tinh thần các bộ, địa phương bàn giao hết các DNNN đã cổ phần hóa về SCIC; đôn đốc các bộ, địa phương chủ động rà soát các đơn vị sự nghiệp công lập có đủ điều kiện chuyển thành công ty cổ phần, sớm xây dựng phương án trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh mục.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính công khai các DNNN đã cổ phần hóa mà không niêm yết trên thị trường chứng khoán đúng thời hạn; sớm hoàn thiện dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định thủ tục bàn giao tập đoàn, tổng công ty về Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo kịp thời về Hội nghị tổng kết 30 năm thu hút FDI; chỉ đạo Tổng cục Thống kê phối hợp với VCCI công bố Chỉ số phát triển doanh nghiệp đầu tiên vào Ngày Doanh nhân Việt Nam năm 2018.

Bộ Tài Nguyên và Môi trường quan tâm chỉ đạo các sở tham mưu kịp thời cho lãnh đạo địa phương xác định kế hoạch sử dụng đất của DNNN sau cổ phần hoá để bảo đảm tiến độ cổ phần hoá của các DNNN./.