Đây là ý kiến của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tại hội thảo "Tạo dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam - Bài học thực tiễn từ Israel", do UBND TP. Hà Nội phối hợp với Đại sứ quán Israel và Tập đoàn FPT tổ chức ngày 21/09/2016.

Hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam còn yếu

Phát biểu tại Hội thảo, ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học công nghệ, Bộ Khoa học Công nghệ cho biết, hiện nay, cả nước có khoảng 1.800 doanh nghiệp khởi nghiệp, trong đó khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin chiếm một tỷ lệ lớn.

Theo đánh giá của ông Quất, hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam còn yếu. Phân tích kỹ hơn về nhận định này, ông Quất cho biết, kinh nghiệm từ các quốc gia khởi nghiệp trên thế giới cho thấy, để hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp cần có 9 yếu tố cấu thành, đó là: hành lang pháp lý thuận lợi; kết cấu hạ tầng; các tổ chức, cá nhân hỗ trợ tài chính hỗ trợ cho khởi nghiệp; văn hóa khởi nghiệp; các tổ chức, cá nhân hỗ trợ phát triển năng lực cho khởi nghiệp; các tổ chức hỗ trợ kết cấu hạ tầng cho khởi nghiệp; trường đại học; chương trình đào tạo, tập huấn; nhân lực; thị trường trong nước và quốc tế.

Tuy nhiên, theo ông Quất, ở Việt Nam hiện nay, chưa có hành lang pháp lý, chính sách đặc thù cho khởi nghiệp, như: đầu tư mạo hiểm, đầu tư gọi vốn cộng đồng, ưu đãi thuế cho nhà đầu tư cá nhân... Nhận thức về cơ hội khởi nghiệp đã tăng (từ 36,8% trong năm 2013 đến 39,4% năm 2014), nhưng còn thấp so với mức bình quân 55,6% của các nước đang ở giai đoạn phát triển tương tự như Việt Nam. Văn hóa chấp nhận thất bại, rủi ro trong kinh doanh chưa cao.

Bên cạnh đó, còn thiếu các tổ chức, cá nhân hỗ trợ tài chính, hỗ trợ phát triển năng lực, hỗ trợ cơ sở hạ tầng cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Việc đào tạo về khởi nghiệp và hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp tại các trường đại học còn chưa mạnh.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp trong nước cũng chưa có nhu cầu đổi mới công nghệ. Doanh nghiệp khởi nghiệp cũng chưa tiếp cận được với các doanh nghiệp lớn.

“Tất cả những điều trên đã làm cho hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam còn yếu so với các nước đang ở giai đoạn phát triển tương tự như Việt Nam”, ông Quất cho biết.

Đồng tình với ý kiến trên, ông Võ Trần Đình Hiếu nhấn mạnh đến sự quan trọng của vốn trong việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Ông Hiếu cho biết, vốn luôn là điều kiện tiên quyết với bất kỳ một doanh nghiệp khởi nghiệp nào. Hiện cũng có hơn 20 quỹ đầu tư mạo hiểm, nhà đầu tư “thiên thần” (là những cá nhân bỏ vốn đầu tư vào start-up và đổi lấy 1 phần cổ phần trong công ty) ngoại đến Việt Nam, nhưng hầu hết trong số này chỉ mở văn phòng đại diện để “quan sát”.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại hội thảo

“Các quỹ này hầu hết không đầu tư từ giai đoạn đầu, không đầu tư nhỏ mà chỉ nhắm tới những dự án có quy mô từ vài trăm nghìn USD trở lên. Mỗi năm chỉ khoảng 10 doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam “lọt vào tầm mắt” của số quỹ đầu tư mạo hiểm ngoại, trong khi nhu cầu vốn của các start-up là rất lớn”, ông Hiếu cho biết.

Sự hỗ trợ của Nhà nước đóng vài trò nòng cốt trong hệ sinh thái khởi nghiệp

Chia sẻ kinh nghiệm từ thực tiễn ở Israel, bà Meirav Eilon Shahar, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Israel tại Việt Nam cho biết, sự nỗ lực của người dân trong việc đổi mới sáng tạo, sự hỗ trợ của Chính phủ dành cho các nhà đầu tư đã đưa Israel thành một quốc gia khởi nghiệp thành công trên thế giới.

“Chìa khoá thành công của chúng tôi là sự kinh doanh năng động, sự hỗ trợ mạnh mẽ của các quỹ khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm tạo ra sức sáng tạo mạnh mẽ trong môi trường kinh doanh của đất nước”, bà Meirav Eilon Shahar chia sẻ.

Là một giám đốc điều hành của một vườn ươm công nghệ tại Israel (Nielsen Innovate), bà Esther Barak Lander cũng nhấn mạnh đến sự hỗ trợ của Chính phủ trong việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp.

Bà Esther Barak Lander cho biết, hiện nay tại Israel có 24 vườn ươm. Tổng ngân sách đầu tư cho các vườn ươm từ 5.000.000 USD đến 800.000 USD, trong đó 15% ngân sách đến từ người sở hữu vườn ươm, 85% ngân sách do Chính phủ Israel tài trợ và sẽ được công ty hoàn trả sau khi thoái vốn thành công, 3%-5% tiền bản quyền được trích cho Chính phủ từ doanh thu cho đến khi khoản tài trợ (bao gồm lãi) được hoàn trả…

Ngoài ra, bà Esther Barak Lander cũng cho biết, điểm đặc biệt trong hệ sinh thái khởi nghiệp của Israel là việc khuyến khích phụ nữ làm việc trong lĩnh vực công nghệ thông tin, cũng như có chính sách ưu đãi thuế dành cho đầu tư nước ngoài tại Israel…

Phát biểu tại hội thảo, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, ngay từ đầu nhiệm kỳ, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 35 về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020. Nghị quyết đưa ra những nhóm giải pháp cụ thể về tạo dựng môi trường thuận lợi hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với mục tiêu có ít nhất 1 triệu doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả vào năm 2020.

Dự án Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng đang được Chính phủ tích cực chuẩn bị để trình Quốc hội xem xét, thông qua. Chính phủ cam kết mạnh mẽ sẽ luôn đồng hành và phục vụ doanh nghiệp nói chung, cộng đồng khởi nghiệp nói riêng.

Vấn đề quan trọng nhất hiện nay là xây dựng, hoàn thiện thể chế chính sách và tổ chức thực hiện thể chế chính sách về khởi nghiệp và hỗ trợ phát triển doanh nghiệp.

“Là một quốc gia đang chuyển đổi, Việt Nam cần có nghiên cứu, học tập và vận dụng kinh nghiệm của các nước đi trước. Từ kinh nghiệm từ thực tiễn của Israel, chúng ta cần phải trả lời được câu hỏi Việt Nam cần phải làm gì để đẩy mạnh hơn nữa phong trào khởi nghiệp, làm sao cho số lượng doanh nghiệp thành lập ngày càng nhiều hơn, hoạt động ngày càng hiệu quả”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh./.