Xóa bỏ rào cản để doanh nghiệp “mang hạt gạo” ra thế giới!
“Khổ” với hàng loạt điều kiện kinh doanh
Hiện nay, nhu cầu nhập khẩu gạo trên thế giới tiếp tục tăng, với mức tăng bình quân 1,5%/năm. Việt Nam đã và đang tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do nên cơ hội rộng mở cho thị trường lúa gạo là rất lớn. Đồng thời cơ sở hạ tầng ngày càng hoàn thiện; sự phát triển của khoa học công nghệ về giống, kỹ thuật canh tác, bảo quản, chế biến cũng là cơ hội tốt để đẩy mạnh phát triển ngành sản xuất lúa gạo…
Tuy nhiên, hiện nay, nhiều chính sách của Nhà nước đang “ngáng chân” doanh nghiệp mang gạo Việt Nam ra thế giới, điển hình là Nghị định 109/2010/NĐ-CP, ngày 04/01/2010 về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.
Nhiều điều kiện kinh doanh đang "ngáng chân" doanh nghiệp xuất khẩu gạo |
Theo Nghị định 109/2010/NĐ-CP, để có thể xuất khẩu gạo, doanh nghiệp phải có ít nhất một kho chuyên dùng với sức chứa tối thiểu 5.000 tấn thóc, có ít nhất một cơ sở xay, xát thóc, gạo với công suất tối thiểu 10 tấn thóc/giờ… Điều đáng nói, phần lớn các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam đều không đủ những điều kiện trên. Do đó, để lách quy định này, nhiều doanh nghiệp đã phải phải ủy thác qua các công ty lớn có đủ điều kiện xuất khẩu.
Điển hình là trường hợp doanh nghiệp tư nhân Cỏ May. Năm 2014, doanh nghiệp này phải “ngậm ngùi’ đánh mất hợp đồng xuất khẩu gạo trực tiếp sang thị trường Singapore vì không đủ điều kiện theo quy định tại Nghị định 109/2010/NĐ-CP về kho chứa. Để giải bài toán này, doanh nghiệp đã phải thành lập một Công ty lấy tên Cỏ May Singapore tại đảo quốc sư tử để nhập gạo của chính mình từ quê nhà qua một đối tác được ủy thác xuất khẩu.
Đặc biệt, ngay cả các doanh nghiệp lớn, đủ điều kiện về kho bãi, diện tích gieo trồng vẫn bị “ngáng” bởi các quy định khác. Theo ông Phạm Thái Bình, Giám đốc Công ty cổ phần nông nghiệp công nghệ cao Trung An, khi doanh nghiệp đã đáp ứng đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, tức đã có kho chứa, có nhà máy, thì lẽ ra họ được quyền xuất khẩu gạo đi bất cứ nơi đâu và chỉ cần kê khai qua hải quan theo luật định thôi. Nhưng, quy định lại bắt buộc phải đăng ký qua Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA) là một điều vô lý.
“Đăng ký qua VFA là một điều vô lý. Không lẽ VFA quyết định xuất khẩu gạo của các doanh nghiệp hay sao? Đây là cái bất hợp lý”, ông Bình bức xúc.
Hay như trường hợp của Công ty TNHH ADC, TP. Hồ Chí Minh. Ông Ngô Văn Nam, Tổng giám đốc Công ty ADC cho biết, Công ty bị vướng bởi quy định gia hạn khi hết thời hạn theo giấy phép xuất khẩu. Mỗi lần gia hạn là doanh nghiệp lại phải tốn tiền. Nếu không, công ty sẽ mất tên trong danh sách được xuất khẩu gạo (Trần Mạnh, 2017).
Cần xóa bỏ rào cản
Trong bối cảnh hội nhập, sự cạnh tranh ngày càng gia tăng, doanh nghiệp xuất khẩu gạo không những không được hưởng những trợ giúp của Nhà nước, mà còn lại bị bó buộc với những quy định “cũ rích”, không hợp thời.
Theo TS. Nguyễn Đức Thành, Nghị định 109 ra đời trong bối cảnh thế giới thiếu lương thực, khác với hiện nay là cung đã vượt cầu nên cần thay đổi. Nếu không, ngành gạo sẽ tiếp tục chạy theo số lượng, giá bán thấp. Việc sửa đổi nên hướng theo mục tiêu tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận thị trường, khuyến khích sự sáng tạo, tuy sản lượng ít, nhưng giá trị gia tăng cao mới hướng được nền sản xuất từ lượng sang chất.
Còn theo ông Lâm Anh Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Thịnh Phát, khi Nhà nước đề ra một quy định gì đó, nếu có tác động tích cực thì ủng hộ, còn không thì không nên cho tồn tại tiếp, bởi không khéo sẽ trở thành gánh nặng cho doanh nghiệp. Theo ông Tuấn, Việt Nam đã tham gia một số hiệp định thương mại tự do, đi vào nền kinh tế thị trường, nên để cho doanh nghiệp tự do kinh doanh, không cần phải ràng buộc cấm hay không cấm nữa.
Ở góc độ khác, ông Phạm Thái Bình cho rằng, có một số doanh nghiệp muốn bãi bỏ Nghị định 109 vì không muốn xây dựng vùng nguyên liệu, không chịu liên kết, muốn xuất theo kiểu phá giá, cho nên kinh doanh gạo cần có điều kiện vì phải nhìn vào tổng thể của ngành, chứ không thể nhìn vào một vài doanh nghiệp được.
“Tuy nhiên, những quy định nào bất hợp lý, thì cần phải xem xét bãi bỏ”, ông Bình cho biết.
Trước đó, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đầu tháng 01/2017, Bộ trưởng Công Thương đã ký quyết định bỏ quy hoạch thương nhân xuất khẩu gạo và thành lập nhóm soạn thảo Nghị định sửa đổi bổ sung một số điều về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo. Hy vọng rằng, sau khi nghe phản hồi của doanh nghiệp về Nghị định 109, Bộ Công Thương sẽ có những bước cải tiến tiếp về chính sách để tháo gỡ những rào cản cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo./.
Theo số liệu thống kê, năm 2016 xuất khẩu gạo giảm mạnh, với 4,890 triệu tấn, trị giá hơn 2,128 tỷ USD, giảm 25,54% về số lượng và giảm 20,5% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Xuất khẩu gạo từ đầu năm 2017 tiếp tục chậm. Tháng 01/2017, các doanh nghiệp đã xuất khẩu hơn 320.000 tấn, giảm hơn 20% so với cùng thời điểm năm 2016. |
Tham khảo từ:
Trần Mạnh (2017). 20.000 USD cho một giấy phép xuất khẩu gạo, truy cập từ http://tuoitre.vn/tin/kinh-te/20170223/20000-usd-cho-mot-giay-phep-xuat-khau-gao/1269760.html
Phương Đông (2017). Doanh nghiệp xuất khẩu gọi đòi sớm được cởi trói, truy cập từ http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanh-nghiep/doanh-nghiep-xuat-khau-gao-doi-som-duoc-coi-troi-3545592.html
Bình luận