PCI 2017: Vượt Đà Nẵng, Quảng Ninh soán ngôi quán quân
Những thông tin trên được Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cùng Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) công bố tại Báo cáo thường niên Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh – PCI 2017 tổ chức vào sáng nay (22/03/2018).
TS. Vũ Tiến Lộc phát biểu tại Lễ công bố PCI 2017
Nhóm tiên phong PCI 2017: Xuất hiện nhiều “tân binh”
Báo cáo PCI 2017 dựa trên thông tin phản hồi từ 12.000 doanh nghiệp, trong đó có trên 10.200 doanh nghiệp dân doanh đang hoạt động tại 63 tỉnh, thành phố và gần 1.800 doanh nghiệp FDI đang hoạt động tại 21 tỉnh, thành phố.
Theo kết quả lần này, Quảng Ninh lần đầu tiên vươn lên vị trí dẫn đầu với điểm số 70,7/100.
Quán quân trong bảng xếp hạng PCI 2017 lần này một tỉnh liên tục đứng trong nhóm 5 tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước kể từ năm 2013.
Trong 5 năm qua, Quảng Ninh đã tập trung cải cách hành chính qua việc vận hành mô hình Trung tâm Hành chính công và thành lập Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư, từ đó rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp.
Quảng Ninh đứng đầu chỉ số thành phần Gia nhập thị trường trong PCI 2017, với chỉ 6% doanh nghiệp phải chờ đợi trên một tháng cho việc có đủ các giấy phép cần thiết để chính thức đi vào hoạt động và trên 80% doanh nghiệp đánh giá thủ tục niêm yết công khai, cán bộ am hiểu chuyên môn, hướng dẫn rõ ràng, có thái độ thân thiện trong giải quyết đăng ký mới hay thay đổi thủ tục đăng ký doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Đức Long, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết, để đạt vị trí như hiện nay, tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều nỗ lực bền bỉ. Tuy nhiên, dư địa cải cách còn lớn, mục tiêu của Quảng Ninh phải tiếp tục phấn đấu tăng điểm bình quân chung, cải thiện các điểm số chưa cao.
Đà Nẵng từ địa phương đứng đầu PCI 2016 đã tụt xuống vị trí thứ 2 với 70,1 điểm. Đà Nẵng - nơi các doanh nghiệp dân doanh tiếp tục đánh giá tương đối tích cực về việc giải quyết thủ tục hành chính, với điểm số trên 70.
Tuy nhiên, mức độ cải thiện trung bình của thành phố này từ năm 2006 đến 2017 lại nằm trong nhóm ít cải thiện nếu so với cả nước. Qua các năm, điểm số chỉ số thành phần này của Đà Nẵng có xu hướng sụt giảm.
Là nơi khởi nguồn của mô hình “Cà phê doanh nhân” đang được áp dụng rộng rãi hiện nay tại nhiều tỉnh, thành phố, Đồng Tháp tiếp tục nắm giữ vị trí thứ 3 với 68,8 điểm trong bảng xếp hạng PCI 2017. Với kết quả này, Đồng Tháp lập kỷ lục 10 năm liên tiếp nằm trong tốp 5 bảng xếp hạng PCI.
Các vị trí tiếp theo lần lượt thuộc về Long An: 66,7 điểm, Bến Tre 66,7 điểm, Vĩnh Long: 66,1 điểm.
Trong top 10 PCI 2017 chỉ ghi nhận 2 địa phương đến từ phía Bắc là Quảng Ninh – vị trí thứ 1 và Hải Phòng – vị trí thứ 9. Hải Phòng trên thực tế là sự thăng hạng vượt bậc, từ vị trí 21 năm 2016, tăng 12 bậc.
Các tỉnh như: Lào Cai, vị trí thứ 5, Thái Nguyên – thứ 7 và Vĩnh Phúc – thứ 9 trong PCI 2016 năm nay đều tụt hạng, lần lượt rơi xuống vị trí 11, 15 và 12 trong PCI.
Hai thành phố đầu tàu của cả nước là TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội lần lượt xếp ở vị trí 8 và 13 với 65,19 điểm và 64,71 điểm. Như vậy, TP. Hồ Chí Minh vẫn giữ được vị trí của mình còn Hà Nội đã tăng thêm một bậc trên bảng xếp hạng (vị trí 14 theo PCI 2016).
Điểm số PCI bình quân cao nhất kể từ khi bắt đầu thực hiện đến nay
TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) cho biết, niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp vào môi trường kinh doanh đang được khơi dậy. Cụ thể, 52% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng kinh doanh trong 2 năm tới, mức cao nhất kể từ năm 2011 trở lại đây. Tỷ lệ doanh nghiệp muốn thu hẹp quy mô hoặc đóng cửa rất thấp, chỉ 8%.
Cảm nhận tích cực về triển vọng phát triển còn rõ rệt hơn ở các doanh nghiệp FDI. Theo đó, có tới 60% doanh nghiệp FDI cho biết có kế hoạch tăng quy mô đầu tư ở Việt Nam, cũng là mức cao nhất kể từ năm 2011.
Đây là chỉ số niềm tin cao nhất của cộng đồng kinh doanh kể từ năm 2011 trở lại đây.
Nguyên nhân môi trường kinh doanh đã được cải thiện là do: thời gian cần thiết để hoàn tất các thủ tục cấp phép đầu tư đã cải thiện đáng kể, những gánh nặng thủ tục giai đoạn hậu đăng ký, như: bảo hiểm xã hội, thuế, lao động đã được giảm bớt...
Đáng chú ý, trong hành trình cải thiện môi trường kinh doanh, các tỉnh thuộc nhóm cuối bảng xếp hạng đã có nhiều bứt phá, rút ngắn một cách ngoạn mục khoảng cách với các tỉnh/thành phố thuộc nhóm tiên phong. Trong đó, 5 tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương, các đầu tàu kinh tế của cả nước: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ đã có cải thiện đáng kể về chất lượng điều hành và lần đầu tiên đã góp mặt đầy đủ trong tốp 15 tỉnh, thành phố có chất lượng điều hành tốt nhất trong năm qua.
Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho biết, các kết quả cải thiện môi trường kinh doanh đặc biệt trong lĩnh vực thành lập doanh nghiệp, tiếp cận điện năng, cho thấy những tác động rõ nét của các nghị quyết 19 và nghị quyết 35 của Chính phủ.
Ở cấp độ quốc gia, những chỉ số phản ánh về chi phí không chính thức và thủ tục hành chính đã được cải thiện mạnh mẽ cho thấy tín hiệu tích cực về kết quả của nỗ lực phòng chống tham nhũng, cải cách thủ tục hành chính mà Đảng, Chính phủ và bộ máy chính quyền các cấp đang thực hiện.
Doanh nghiệp tư nhân đang "teo" lại
Tuy nhiên, theo người đứng đầu VCCI, mặc dù điểm số PCI trung vị có được cải thiện, nhưng đang có sự chững lại của các “ngôi sao” cải cách thuộc nhóm tiên phong với điểm số chỉ quẩn quanh ở mức 70/100.
"Điều này cho thấy, cải cách cần có thêm những động lực mới, mà việc tiếp tục cải cách thể chế với khâu đột phá là cải cách thủ tục hành chính ở cấp các bộ ngành trung ương cần được đẩy mạnh để có thể nâng trần thể chế, tạo thêm dư địa cho cải cách ở cấp địa phương và cơ sở", TS. Lộc nói.
Để kinh tế Việt Nam phát triển nhanh hơn và có tính cạnh tranh hơn, trách nhiệm không chỉ thuộc về các cơ quan, chính quyền các cấp mà còn ở chính cộng đồng doanh nghiệp. Chính quyền phải đẩy mạnh cải cách thể chế, còn doanh nghiệp phải nâng cấp về quản trị để bắt kịp với những chuẩn mực toàn cầu.
“Thủ tướng đã nêu mục tiêu cải cách thể chế của Chính phủ là bắt kịp những chuẩn mực tiên tiến của các nước ASEAN, của OECD…, doanh nghiệp cũng phải theo gương Chính phủ hướng tới các mục tiêu này trong quản trị”, ông Vũ Tiến Lộc lưu ý.
Ngoài ra theo người đứng đầu VCCI, môi trường kinh doanh vẫn còn những "điểm tối" mà chúng ta chưa thể hài lòng, như: tính minh bạch của môi trường kinh doanh còn chưa cao, thiết chế pháp lý, hệ thống giải quyết tranh chấp cho doanh nghiệp chưa tốt, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu...
Đặc biệt, năm 2017, trung bình vẫn có trên 59% doanh nghiệp cho biết họ vẫn còn phải trả các chi phí không chính thức, dù chỉ số này đã giảm so với những năm trước, 28% doanh nghiệp vẫn chưa hài lòng với kết quả giải quyết công việc của các công chức.
Doanh nghiệp cũng đang lo lắng hơn về những phiền hà trong việc tiếp cận đất đai và sự rủi ro trong việc bảo đảm quyền sử dụng đất. Tình hình an ninh trật tự ở một số địa phương cũng là mối quan ngại cho nhiều doanh nghiệp…, ông Lộc cho hay.
TS. Vũ Tiến Lộc cũng cho biết, nền kinh tế Việt Nam có độ mở rất cao (gấp tới gần 2 lần GDP). Tuy nhiên, khu vực tư nhân vẫn hướng vào thị trường trong nước là chủ yếu, xuất khẩu vẫn lệ thuộc vào các FDI, tới 70%.
"Chỉ 11% doanh nghiệp tư nhân trong nước có sản phẩm và dịch vụ xuất khẩu. Chỉ 6% doanh nghiệp tư nhân có cung cấp hàng hóa và dịch vụ cho các doanh nghiệp FDI. Hệ số chuyển giao công nghệ từ FDI cho các doanh nghiệp nội địa thấp nhất trong ASEAN", ông Lộc nêu thực trạng.
Cũng theo Chủ tịch VCCI, qua điều tra PCI cũng cho thấy, Việt Nam có chất lượng quản trị doanh nghiệp thấp so với các chuẩn mực quốc tế và so với chính các FDI đang hoạt động tại Việt Nam.
Đáng lưu ý, ông Lộc cho biết tại Việt Nam, dù số lượng doanh nghiệp thành lập mới gia tăng, nhưng khu doanh nghiệp tư nhân lại đang nhỏ đi cả về quy mô vốn và lao động.
Hội chứng thiếu vắng các doanh nghiệp cỡ vừa “Missing the Middle” đã không được khắc phục. Sau 30 năm đổi mới, chúng ta vẫn chưa có được một thế hệ các nhà công nghiệp ngang tầm thế giới. Chỉ 14% doanh nghiệp Việt có lĩnh vực hoạt động chính là chế tạo.
Kết quả từ báo cáo điều tra PCI năm 2017 đã minh chứng rất rõ cho nhận định trên của ông Vũ Tiến Lộc.
Cụ thể theo điều tra PCI 2017, có trên 50% doanh nghiệp có ít hơn 10 lao động (85% có dưới 50 lao động). Tỷ lệ đóng góp vào GDP của khu vực tư nhân chính thức đã tăng lên trong 2 năm trở lại đây, song vẫn chưa trở lại mức đỉnh cao từng đạt được trước khi gia nhập WTO.
Tỷ lệ đóng góp vào GDP của khu vực tư nhân chính thức đã tăng lên trong 2 năm trở lại đây, song vẫn chưa trở lại mức đỉnh cao từng đạt được trước khi gia nhập WTO.
Điều tra từ PCI 2017 cũng cho thấy, tình trạng các doanh nghiệp Việt Nam thiếu khả năng phát triển lên quy mô lớn. Theo số liệu điều tra, chỉ có 11% doanh nghiệp tư nhân Việt Nam xuất khẩu trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua người mua hàng quốc tế và chỉ 14% bán cho các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam.
Những con số này cho thấy khu vực tư nhân đang chủ yếu sản xuất cho thị trường trong nước.
Do vậy, thách thức chủ yếu hiện nay là làm thế nào để tăng quy mô của những doanh nghiệp nội địa này và tạo điều kiện để họ hội nhập tốt hơn cùng các doanh nghiệp nước ngoài và nâng cao được giá trị gia tăng trong chuỗi giá trị.
Ngoài ra những người tham gia điều tra PCI cũng cho rằng, một trong các nguyên nhân của tình trạng quy mô doanh nghiệp thu nhỏ một phần đến từ các tập đoàn lớn. Các tập đoàn này có nhiều ngành nghề kinh doanh khác nhau, nhưng lại đăng ký và nộp thuế theo từng công ty con riêng lẻ. Điều này có thể lý giải từ sự gia tăng rất rõ ràng của số lượng doanh nghiệp./.
Bình luận