Theo Liên minh HTX Việt Nam, hiện cả nước có 20.000 HTX cùng gần 15 vạn tổ hợp tác, 43 liên hiệp HTX hoạt động. thu hút khoảng 13 triệu thành viên là cá nhân, hộ gia đình. Trong 5 năm qua, có 5.000 HTX thành lập mới, cùng với đó là khoảng 15 vạn tổ hợp tác (THT). Báo cáo tổng kết nhiệm kỳ vừa qua đã cho thấy, đóng góp của khu vực HTX vào GDP từ năm 2013 trở lại đây đã tăng khá hơn so với những năm trước, đạt trung bình 5,05% và đã tăng lên 6,5% năm 2015; trong khi tỷ lệ vốn đầu tư chỉ chiếm khoảng 0,6% tổng vốn đầu tư của nền kinh tế. Tốc độ tăng trưởng của khu vực HTX năm 2014 đạt 3,3%-3,5%, cao hơn nhiều so với năm 2012 chỉ đạt mức 2,75%.

Trước những thành tích của Liên minh HTX Việt Nam đã đạt được trong nhiệm kỳ vừa qua cũng như nỗ lực vươn lên của các HTX trong cả nước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã biểu dương, chúc mừng thành quả của Liên minh HTX các cấp.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ rõ những mặt hạn chế, bất cập còn tồn tại đã kìm hãm kinh tế HTX phát triển. Hoạt động của kinh tế HTX chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế, mô hình HTX kiểu mới thành công chưa nhiều. Phát triển HTX kiểu mới chưa trở thành phong trào sâu rộng trong toàn quốc. Nhìn chung, quy mô HTX còn nhỏ, tính liên kết còn hạn chế, năng lực nội tại thấp.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, lịch sử kinh tế HTX đã trải qua nhiều thăng trầm theo từng giai đoạn phát triển của đất nước. Trong bối cảnh nước ta bước sang giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, khi một loạt các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới có hiệu lực thì cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn, nhất là với các hộ kinh doanh cá thể.

Thủ tướng khẳng định, bài học thành công của các nước phát triển trên thế giới, như: ở Nhật Bản, các HTX nông nghiệp thu hút được 91% nông dân tự nguyện tham gia, tạo ra tổng sản phẩm khoảng 90 tỷ USD mỗi năm. Ở Pháp có 21.000 HTX hoạt động hiệu quả. Còn ở Mỹ, con số này là trên 30.000 HTX.

Còn trong nước, cũng đã có các HTX thành công điển hình, như: HTX bò sữa ở Sóc Trăng; HTX rau sạch ở Đà Lạt, HTX chăn nuôi gà, lợn ở Lào Cai, Liên hiệp HTX Saigon Co.op TP. HCM... và hàng nghìn HTX sản xuất, thương mại, quỹ tín dụng nhân dân hoạt động hiệu quả.

Đại hội V Liên minh Hợp tác xã Việt Nam

Bài học thực tiễn này chỉ ra rằng, liên kết giữa các hộ kinh doanh nhỏ lẻ để xây dựng HTX và trên cơ sở đó dần hình thành các liên hiệp HTX là con đường phù hợp nhất, hiệu quả nhất để cải thiện cuộc sống của hàng triệu hộ nông dân. HTX kiểu mới là một thiết chế kinh tế tiến bộ và nhiệm vụ quan trọng nhất là phải tạo ra lợi ích, nâng cao lợi nhuận, thu nhập cho xã viên.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng yêu cầu trong thời gian tới cần thực hiện tốt 04 giải pháp sau:

Thứ nhất, phải củng cố Liên minh HTX Việt Nam với tầm nhìn là liên minh của tổ chức đại diện cho 30 triệu xã viên và người lao động; khai thác tiềm năng, lợi thế của mô hình HTX đó là lợi thế về xã hội và lợi thế số đông. Liên minh HTX phải phối hợp chặt chẽ với các cơ quan trong hệ thống chính trị để phát huy sức mạnh tổng hợp, dẫn dắt phong trào HTX thông qua 4 hoạt động “khuyến khích, hỗ trợ, học hỏi và truyền bá”. Tạo môi trường thuận lợi cho HTX hoạt động, phát huy tinh thần tự chủ, tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp, sáng tạo của HTX và xã viên. Kịp thời tháo gỡ những khó khăn, cản trở sự phát triển của HTX phù hợp với cơ chế thị trường; hỗ trợ, nuôi dưỡng những mô hình thành công và kiên quyết không bao cấp cho sự yếu kém; đúc rút, học hỏi kinh nghiệm từ sự thành công và thất bại; phổ biến, nhân rộng những mô hình HTX hoạt động hiệu quả.

Thứ hai, cần xác định HTX có vị trí quan trọng trong chương trình phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, nhất là trong tái cơ cấu nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới. Các bộ ngành, địa phương cần nhận thức đầy đủ hơn về vai trò của HTX trong phát triển kinh tế - xã hội và đoàn kết xây dựng cộng đồng, từ đó có sự quan tâm hơn trong việc xây dựng thể chế, chính sách để khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế hợp tác với trọng tâm là vấn đề vốn, thông tin, ứng dụng công nghệ và phát triển nguồn nhân lực.

Thứ ba, mỗi HTX, xã viên cần nỗ lực học hỏi, liên kết và hợp tác, tìm hướng đi mới hiệu quả, phù hợp với bối cảnh mới. Cần xây dựng mối quan hệ gắn bó chặt chẽ giữa lợi ích của HTX, ban chủ nhiệm HTX với lợi ích của xã viên.

Thứ tư, cần tổng kết, đánh giá một cách thực chất phong trào HTX hàng năm để nhân rộng các mô hình HTX kiểu mới, hoạt động có hiệu quả. Trong đó, nghiên cứu xây dựng để trình Chính phủ kế hoạch hành động nhằm khuyến khích các mô hình kinh tế hợp tác hiệu quả trong cả nước./.