Gạch không nung - vật liệu cơ bản trong ngành xây dựng xanh.

Vừa qua Nhà nước đã ban hành nhiều quy định khuyến khích các doanh nghiệp khoa học và công nghệ sản xuất vật liệu mới, từng bước tiến tới ngành xây dựng xanh. Các phương pháp sản xuất truyền thống sẽ bị hạn chế đến mức tối đa và tiến tới xóa bỏ hoàn toàn. Vì sản xuất vật liệu xây truyền thống là lĩnh vực sử dụng nguyên liệu và năng lượng không tái tạo lãng phí nhất, cũng là một trong những yếu tố gây ô nhiễm môi trường nhiều nhất. Trong đó đáng chú ý là Nghị định 80/2007/NĐ-CP ngày 19/5/2007 và được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 96/2010/NĐ-CP, chỉ thị Số 10/CT-TTG ngày 16/04/2012 về việc tăng cường sử dụng vật liệu xây không nung và hạn chế sản xuất, sử dụng gạch đất sét nung, quyết định 567/QĐ-TTG ngày 28/4/2012 về Chương trình Phát triển Vật liệu xây không nung đến năm 2020 và quyết định 10/2009/QĐ-TTG về Sản phẩm Cơ khí trọng điểm, thông tư số 09/2012/TT-BXD quy định sử dụng vật liệu xây không nung trong các công trình xây dựng. Đây là những chủ trương quan trọng và kịp thời, thực sự là những chính sách mở đường thuận lợi cho vật liệu xây không nung phát triển trong thời gian tới.

Dây chuyền sản xuất gạch không nung của công ty Trung Hậu ở Ca Mau

Trong đó, theo lộ trình từ nay đến năm 2020, siết chặt tiến dần đến hạn chế tối đa việc cấp phép hoạt động cho lò nung gạch truyền thống và lò tuynel. Song song đó, phát triển gạch không nung bằng dây chuyền sản xuất theo công nghệ mới. Các doanh nghiệp sản xuất gạch nhẹ, vật liệu xây mới được vay tín dụng ưu đãi lên đến 70% giá trị đầu tư, được miễn tiền thuê hoặc tiền sử dụng đất, được miễn giảm đến 13 năm và thuế suất Thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ có 10%/năm. Bên cạnh đó, quy định các công trình xây dựng sử dụng vốn Nhà nước như Trụ sở làm việc, Bệnh viện, Trường học,… ở những đô thị loại 3 trở lên bắt buộc phải sử dụng vật liệu xây không nung 100%. Các khu vực còn lại phải sử dụng tối thiểu 50% và sau năm 2015 phải sử dụng 100% phải sử dụng vật liệu xây không nung.

Tính ưu việt của gạch không nung và công nghệ - máy móc, thiết bị sản xuất

Gạch không nung là hướng đi tất yếu trong ngành xây dựng xanh. Công nghệ sản xuất gạch không nung do các công ty cơ khí Việt Nam chế tạo hiện nay đã cho ra đời những dòng sản phẩm đạt chất lượng cao, vượt trội so với loại gạch truyền thống.

So với gạch nung truyền thống, gạch không nung ưu việt hơn rất nhiều vì vốn đầu tư ban đầu chỉ bằng 30 - 40% so với gạch nung lò tuynel và mặt bằng để phục vụ sản xuất/lưu kho chỉ bằng 1/5 so với gạch nung truyền thống. Thời gian từ lúc viên gạch được sản xuất và đưa vào sử dụng chỉ bằng 1/3 gạch nung. So với chỉ một loại nguyên liệu là đất sét của gạch nung thì nguyên liệu để sản xuất gạch không nung rất phong phú và đa dạng hơn nhiều. Điều quan trọng nữa là yếu tố tiết kiệm năng lượng và hiệu suất sử dụng dây chuyền, thiết bị của gạch không nung cao hơn hẳn. Một ưu thế vượt trội nữa là sản xuất gạch không nung hạn chế tối đa ô nhiễm môi trường (không khí và tiếng ồn). Được tích hợp nhiều yếu tố thuận lợi cộng với những nghiên cứu, thử nghiệm dây chuyền công nghệ ngày càng được cải tiến nên giá thành sản xuất có thể cạnh tranh so với gạch nung. Hơn nữa, gạch không nung được ưu đãi về thuế và các chính sách của Nhà nước (Nhà đầu tư có thể được miễn giảm thuế đến 13 năm với mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ có 10%/năm). Đặc biệt, việc lắp đặt, tháo gỡ dây chuyền, thiết bị sản xuất cực kỳ năng động, tiện dụng và nhanh gọn, có thể lắp đặt và sản xuất ở bất cứ đâu, gần công trình xây dựng - từ đó giảm tối đa thời gian sản xuất và chi phí vận chuyển. Dây chuyền, thiết bị sản xuất có thể lắp đặt ngay trong khu dân cư vì không ô nhiễm môi trường và có thể sản xuất liên tục 3ca/ngày. Hơn thế nữa, vì viên gạch có độ đồng nhất cao và không biến dạng do không trải qua khâu nung chín nên tiết kiệm thời gian và nâng cao năng suất lao động cho nhà thầu (giảm 1/3 thời gian/diện tích xây dựng và giảm chi phí cho vật liệu gắn kết).

Công nghệ sản xuất gạch không nung hiện nay có 2 loại: Gạch Block ép rung và gạch polyme. Gạch polyme lại có 3 loại là gạch polyme khoáng vô cơ, geopolyme và gạch polyme khoáng tổng hợp. Trong đó gạch polyme khoáng tổng hợp là phổ biến, dễ sản xuất, dễ sử dụng và hiệu quả nhất. Loại gạch này đã được ứng dụng rộng rãi trong các công trình xây dựng như Sở Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh, Trạm y tế phường 8, Quận 8, thành phố Hồ Chí Minh, Trạm y tế Phường 13, Quận 8, thành phố Hồ Chí Minh,…

Một số loại gạch không nung được sử dụng trong ngành xây dựng.

Gạch Polyme khoáng vô cơ: Gạch polyme khoáng vô cơ từ đất sét là một loại vật liệu xây không nung được sản xuất từ nguyên liệu cơ bản là đất sét tạp, đất đồi kết hợp với vôi/xi măng và phụ gia hoạt tính. Loại này có ưu điểm là nguồn nguyên liệu phong phú, quy trình sản xuất đơn giản, kích thước sản phẩm đồng nhất nên rất dễ sử dụng. Nhưng lại có nhược điểm rất lớn là tính đa dạng của các loại khoáng sét sẽ làm mất tính ổn định về chất lượng của sản phẩm nếu không có một nguồn nguyên liệu thuần và ổn định. Vì vậy hiện tại loại gạch này chưa phát triển ở thị trường trong nước.

Tòa nhà Sở xây dựng thành phố HCM - công trình sử dụng gạch không nung của công ty Trung Hậu

Geopolyme: Một loại cao cấp hơn đó là geopolyme, bản chất là một polyme vô cơ, đi từ nguyên liệu cơ bản là các khoáng silicate cao nhôm có trong tự nhiên hoặc nhân tạo như mêta kaolanh, tro bay, xỉ lò, ... được polyme hóa trong môi trường sol-gel kiềm. Sản phẩm là những polyme có khung xương chủ yếu là các nguyên tố silic thật cứng chắc. Loại này có những tính năng ưu việt như chịu nhiệt, kháng hóa chất và môi trường mặn, có thể dùng để sản xuất gạch siêu nhẹ hoặc bê tông mác cao. Hiện tại giá thành còn cao nên chưa hấp dẫn người sử dụng. Đây có thể là sản phẩm chiến lược trong tương lai.

Gạch polyme khoáng tổng hợp: Với tiêu chí sản xuất thân thiện với môi trường, nguồn nguyên liệu được tận dụng tối đa, chất lượng tốt và giá thành cạnh tranh được với những vật liệu truyền thống. Một thế hệ vật liệu mới ra đời từ việc kế thừa những công nghệ truyền thống, bằng cách tổng hợp những cơ chế polyme hóa vô cơ, polyme hữu cơ và quá trình khoáng hóa trong một hệ kép kín, tạo nên một hệ polyme – khoáng tổng hợp. Nguyên liệu chính cũng đi từ cát, khoáng hoạt tính cao, xi măng đặc biệt, phụ gia gốc polyme hữu cơ làm chất phân tán và phụ gia hoạt tính vô cơ làm mầm kết tinh sớm. Quy trình sản xuất không qua nung sấy, sản phẩm sớm đạt cường độ cao trong vòng 3 -5 ngày là có thể đưa vào sử dụng được.

Trong cuộc trò chuyện với một trong những chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực vật liệu xây không nung - ông Trần Trung Nghĩa, người đã có hơn 15 năm nghiên cứu và chế tạo các loại thiết bị sản xuất vật liệu xây không nung, hiện là Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc công ty Cổ phần Chế tạo Máy và Sản xuất Vật liệu mới Trung Hậu – Doanh nghiệp chuyên về chế tạo dây chuyền thiết bị, máy móc sản xuất vật liệu không nung hàng đầu của Việt Nam cho biết: Những ưu tiên về chính sách của Nhà nước với vật liệu xây không nung nói chung và gạch polyme nói riêng là cần thiết và có thể chưa đủ để thúc đẩy mạnh mẽ trong thời điểm này, nhưng trong thời gian tới, cùng với những việc triển khai đồng bộ các chính sách, khi tâm lý tiêu dùng dần thay đổi, việc sử dụng rộng rãi gạch không nung sẽ là tất yếu trong ngành xây dựng vì nó là vật liệu của khoa học và công nghệ, của môi trường xanh và tính hiệu quả kinh tế vì ngoài những ưu điểm và tính năng vượt trội như đã được đề cập, ngoài các yếu tố cơ bản như độ bền, độ kết dính, độ thấm nước… đều vượt trội hơn gạch nung, khi sử dụng loại vật liệu mới này còn giúp các Chủ đầu tư, các Nhà thầu tiết kiệm nguyên vật liệu, nhân lực và thời gian thi công hơn hẳn gạch nung truyền thống và nâng hiệu quả kinh tế của dự án lên tới hơn 20% cho chủ Đầu tư – Nhà thầu mà vẫn đảm bảo chất lượng và mỹ thuật cho công trình so với loại vật liệu truyền thống.

Cũng theo ông Nghĩa, để gạch không nung phát triển được, cần có sự gắn kết chặt chẽ giữa chủ đầu tư - nhà thầu xây dựng và nhà sản xuất. Song song đó, cần thực hiện mạnh mẽ và nhanh chóng hơn nữa những chính sách của Chính phủ và Bộ Xây dựng để phát triển vật liệu xây không nung.

Bên cạnh đó ông Nghĩa cũng cho biết thêm “tất cả máy móc, thiết bị công nghệ này đã được Công ty sản xuất 100% tại Việt Nam với những tính năng ưu việt hơn những máy móc nhập ngoại, chi phí rẻ hơn, chế độ bảo hành, bảo trì tốt hơn, việc huấn luyện cho công nhân vận hành thiết bị cũng được chú trọng và bài bản hơn. Đây là công nghệ vượt trội đã được Cục Sở hữu Trí tuệ của Bộ Khoa học và Công nghệ cấp bằng sáng chế độc quyền”. Đó chính là nền tảng quan trọng góp phần trong việc giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường và trong tương lai không xa, sẽ xuất khẩu máy móc và sản phẩm gạch không nung ra vươn xa ra ngoài thị trường Việt Nam.