Đây là loại rau canh tác trong điều kiện hoàn toàn tự nhiên, rau hữu cơ hoàn toàn không sử dụng phân bón hóa học; không phun thuốc trừ sâu độc hại và không sử dụng chất biến đổi gien. Rau sản xuất theo hướng hữu cơ có ưu điểm không gây độc hại cho người sản xuất, tăng khả năng chống chọi với điều kiện bất lợi của thời tiết và ít sâu bệnh hại. Rau hữu cơ đang là sản phẩm được người dân khắp nơi tin dùng.

Điển hình ở Lâm Đồng phải kể đến mô hình rau hữu cơ tại trang trại của anh Nguyễn Quốc Thắng ở xã Ka Đơn, huyện Đơn Dương.


Anh Nguyễn Quốc Thắng

Khi chúng tôi hỏi về cơ duyên làm trang trại hữu cơ, Anh nông dân Nguyễn Quốc Thắng trần tình: Trước kia, gia đình tôi sẵn có cửa hàng kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật và vườn ươm cây giống khá lớn. Mỗi khi có loại thuốc mới, các hãng thuốc mang đến giới thiệu, nhưng càng phun càng thấy không ổn vì sâu bọ nhanh kháng thuốc; công nhân thì ngao ngán khi phải tiếp xúc hàng ngày với hóa chất, dẫu có trả thêm tiền độc hại họ cũng không muốn làm. Từ đó tôi nung nấu ý tưởng và quyết tâm sang Nhật học hỏi kinh nghiệm trồng rau sạch và thử nghiệm trên chính trang trại của mình. Vào thời điểm đó (năm 2010) phương thức canh tác này vẫn còn rất mới mẻ ở Việt Nam.

Sự khởi đầu gian nan

Ban đầu anh Thắng mua hạt nêm, tách hoạt chất từ loại hạt này rồi pha với nước phun lên cây rau nhằm chống sâu bọ, côn trùng gây hại. Tiếp đó, anh tiến hành cải tạo đất vì sau mấy chục năm sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu hóa học cùng chất kích thích sinh trưởng nhân tạo, đất đã bị ngộ độc, mất đi sự cân bằng vốn có.

Thế nhưng không có sự khởi đầu suôn sẻ khi hàng ngàn mét vuông rau 1-2 tuần tuổi đang xanh tốt bỗng chết rụi chỉ sau vài ngày. Rất nhiều vốn liếng, công sức đầu tư cho lứa rau hữu cơ đầu tiên tan thành mây khói… Tìm hiểu thì anh nhận ra đất vẫn chưa được cải tạo ổn định, lượng tồn dư phân bón, thuốc hóa học trong đất vẫn còn nhiều. Tiếp tục sử dụng chế phẩm sinh học trichoderma và trồng cây luân canh suốt 3 năm ròng, anh Thắng mới hoàn thành việc khử độc 7 ha đất.

Không nhụt chí và tiếp tục thử nghiệm

Khử độc cho đất sau 3 năm ròng rã, anh lại tiếp tục nghiên cứu trồng đại trà cây lạc hoang dại, loài cây có nhiều nốt sần để tạo đạm. Bộ rễ chùm tươi tốt của lạc miệt mài khoan những đường rãnh nhỏ dưới mặt đất, tạo môi trường thuận lợi cho giun và các sinh vật có lợi khác sinh sôi. Lớp đất vốn bị chai sạn bởi hóa chất dần trở lại mềm mịn, tơi xốp, giúp bộ rễ của các cây rau, củ khác phát triển khỏe mạnh, loại bỏ những mầm mống của bệnh hại tiềm ẩn.

Anh Thắng chia sẻ thêm: theo tính toán thì 4 lít chế phẩm hạt nêm (mỗi lít khoảng 90.000 đồng) sẽ được pha với 400 lít nước rồi tưới cho 1 ha rau. Mỗi tuần một lần, dung dịch này theo hệ thống đường ống ngầm và hệ thống tưới phun đến từng luống rau, không chỉ diệt trừ tương đối nhanh các loài sâu và nấm bệnh trên mặt đất, tuyến trùng dưới mặt đất mà còn phát tán mùi hăng để xua đuổi các loại côn trùng gây hại, ức chế và giảm khả năng đẻ trứng của các loài sâu bệnh khác.

Mặt khác, anh Thắng cũng nuôi và thả một số côn trùng như bọ xít, ong ký sinh ra vườn rau để chúng bắt mồi nhằm tạo môi trường tự nhiên đối kháng giữa sinh vật có lợi và sinh vật có hại. Anh Thắng còn treo những miếng bẫy bằng vải nhựa màu vàng sặc sỡ, trên mặt vải quét một lớp keo dính sinh học với nhiều mùi hương thu hút các loại côn trùng khác nhau.


Vườn rau hữu cơ của anh QuốcThắng

Biện pháp khá hiệu quả nữa để xua đuổi sâu bọ là sản xuất luân canh, xen canh các loại rau có tính đối kháng với nhau. Chẳng hạn, trồng xen cải Nhật với đậu, bó xôi... Mặc dù rất ghiền loài cây họ đậu nhưng do ngán mùi hăng của cây cải Nhật nên bọ nhảy không bén mảng đến khu vực này. Tương tự, cà rốt có thể trồng xen với ngô và liên canh với cà tím, khoai lang, củ cải...

Một lợi thế khác là anh Thắng có phòng nuôi cấy mô và vườn ươm cây giống theo công nghệ cao. Anh nhập giống mới của Nhật Bản, Hà Lan, Thái Lan và nghiên cứu, sản xuất tới 10 giống rau chủ lực (cà chua, cà rốt, bắp ngọt, cải trắng, cà tím, đậu nành, rau thơm, đậu bắp, bó xôi...) có khả năng kháng bệnh và lợi thế cạnh tranh về năng suất, chất lượng. Mỗi năm, ngoài số cây trồng trong trại, anh còn xuất bán từ 5-6 triệu cây giống.

Đặc biệt, anh Thắng đã đầu tư cả chục tỷ đồng để lập phòng nuôi cấy mô, dựng vườn ươm, nhà kính trồng rau hữu cơ cùng với hệ thống tưới nước, bón phân tự động mô phỏng công nghệ Israel… Hiện mỗi ngày, trang trại thu hoạch khoảng 200 kg rau nhưng chỉ đáp ứng được 50% đơn đặt hàng để cung cấp cho người nước ngoài sinh sống tại Việt Nam và các nhà hàng lớn ở TPHCM, Hà Nội, Đà Nẵng.

Trời chẳng phụ lòng người

“Hiện mỗi ngày, trang trại cung cấp cho thị trường khoảng 200kg rau, củ, quả tươi sản xuất theo phương pháp hữu cơ, số lượng chia đều các chủng loại gồm cà rốt, cà chua, cà tím, bắp ngọt, đậu nành… Trong đó, người Nhật sinh sống tại Việt Nam tiêu thụ đến 80%, 20% còn lại là thực khách của các nhà hàng trên các thành phố lớn trong nước. Phần lớn hệ thống siêu thị và chợ đầu mối rau trong nước chưa nhận làm kênh phân phối rau hữu cơ vì giá bán khá cao, gấp 5-10 lần giá các loại rau thông thường nhưng thị trường luôn khát hàng, cầu vượt xa cung.”, Anh Thắng hồ hởi khoe.


Vườn cà chua trồng theo phương pháp hữu cơ của anh Quốc Thắng

Đến nay, Anh Thắng đã đầu tư cả chục tỷ đồng để “trả thiên nhiên” về cho rau, củ, quả trên diện tích 7ha trang trại, lợi nhuận trong những năm tới dự kiến đạt 800 triệu đồng đến 1 tỷ đồng/ha/năm.