Thông tin này được công bố tại Hội thảo về quản lý bãi thải ở Việt Nam: Hiện trạng và xu hướng vừa được Viện Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) tổ chức mới đây.

Tình trạng ô nhiêm từ các bãi chôn lấp rác thải đang ngày càng nghiêm trọng tại Việt Nam

Điều này, khiến cho vấn đề ô nhiễm ở bãi chôn lấp đã trở nên nghiêm trọng hơn và phổ biến trong những năm gần đây dẫn đến suy thoái đất, nước, không khí, đặc biệt tại các thành phố lớn, nơi mà lượng chất thải rắn đang ngày càng tăng, tỷ lệ chôn lấp rác cao 69%.

Cùng với đó, theo kết quả khảo sát của Bộ Tài nguyên và Môi trường, ở nhiều tỉnh khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây nguyên, chất thải công nghiệp và chất thải rắn sinh hoạt vẫn còn chôn lấp chung, hầu hết các bãi chôn lấp đều không hợp vệ sinh.

Ở khu vực Tây Nguyên, các bãi chôn lấp lộ thiên thường được bố trí tại các thung lũng, có nơi gần đầu nguồn nước gây ô nhiễm môi trường khu vực hạ nguồn. Đối với khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, nhiều bãi chôn lấp không có bờ bao, khi mùa lũ về, bãi chôn lấp bị ngập nước gây ô nhiễm môi trường. Nhiều bãi chôn lấp có cấu tạo hở, vào mùa khô, chất thải được đem đốt.

Bên cạnh đó, công tác triển khai các quy hoạch quản lý bãi thải tại các địa phương còn chậm; việc huy động các nguồn lực đầu tư cho công tác quản lý bãi thải còn gặp nhiều khó khăn... Việc thiết kế bãi chôn lấp vẫn thực hiện theo tiêu chuẩn cũ từ năm 2001, chưa có tiêu chuẩn cho từng loại bãi chôn lấp chất thải rắn đặc thù như chất thải rắn xây dựng, chất thải rắn công nghiệp. Tuy nhiên, tiêu chuẩn không mang tính bắt buộc áp dụng mà cần có quy chuẩn.

Theo bà Mai Thanh Dung, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, hiện nay, lượng chất thải rắn phát sinh ngày càng gia tăng với thành phần ngày càng phức tạp. Tuy nhiên, phương pháp xử lý chất thải chủ yếu vẫn là chôn lấp, dẫn đến không tiết kiệm được quỹ đất.

Thực tế, phương pháp chôn lấp mặc dù có nhiều ưu thế vượt trội, như: đầu tư ban đầu thấp, giá thành xử lý chất thải rắn phù hợp, có thể xử lý được tất cả các loại chất thải rắn, nhưng lượng rác thải đổ vào các bãi thải tăng nhanh trong khi việc quản lý bãi thải chưa đáp ứng được thực tế này.

Bàn về việc quản lý chất thải rắn, theo ông Hoàng Mạnh Hiệp, Cục Hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng cho biết, cần hoàn thiện công tác quy hoạch quản lý; thúc đẩy xã hội hóa thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn; phát triển công nghệ xử lý; chi phí và thu hồi chi phí cho hoạt động xử lý; đào tạo tuyên truyền nâng cao nhận thức và nâng cao vai trò của các địa phương.

Trong đó, ưu tiên, khuyến khích nghiên cứu phát triển công nghệ trong nước và ứng dụng công nghệ tiên tiến phù hợp với điều kiện Việt Nam; thực hiện đầu tư thí điểm công nghệ xử lý chất thải rắn phù hợp cho đô thị và nông thôn, sau đó nghiên cứu, đánh giá và nhân rộng.

Thời gian tới, các cơ quan chức năng cần dần từng bước xóa bỏ quan niệm xử lý chất thải rắn theo địa giới hành chính, xây dựng mô hình xử lý chất thải rắn mang tính chất liên tỉnh để nâng cao hiệu quả đầu tư; tổ chức truyền thông rộng rãi các diễn đàn kêu gọi đầu tư vào công trình, dự án, tạo điều kiện thuận lợi, môi trường cạnh tranh lành mạnh đối với khối tư nhân tham gia công tác xã hội hóa lĩnh vực thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn.

Đồng tình với quan điểm này, nhiều chuyên gia cho rằng, cần yêu cầu lập quy hoạch quản lý chất thải rắn và quản lý theo quy hoạch. Hiện tại, cả nước đã có 57/63 địa phương lập và phê duyệt quy hoạch, các địa phương còn lại dự kiến hoàn thành nhiệm vụ này trong quý 4/2017.

Thêm vào đó, bàn về bài toán về chi phí và thu hồi chi phí cho hoạt động xử lý chất thải rắn được các chuyên gia đề xuất: cần xây dựng mức phí vệ sinh theo hướng giá dịch vụ thu gom, vận chuyển riêng cho khu vực đô thị và nông thôn; rà soát, sửa đổi bổ sung các chỉ tiêu định mức kỹ thuật liên quan đến toàn chuỗi thu gom - vận chuyển - xử lý chất thải rắn sinh hoạt./.