Tính đến cuối tháng 7/2017, cả nước có 2.776 xã (đạt 31,1%) được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới (NTM). Ngay sau khi các xã được công nhận đạt chuẩn NTM, các cấp tỉnh, huyện, xã đã tập trung chỉ đạo, thực hiện duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương hoặc phấn đấu đạt chuẩn NTM kiểu mẫu theo bộ tiêu chí của tỉnh, huyện.

Sức lan toả của mô hình hay

Có thể nói bắt đầu từ Hà Tĩnh, mô hình nông thôn kiểu mẫu, vườn kiểu mẫu đang thực sự có sức lan tỏa sâu rộng. Sau 6 năm thực hiện Chương trình xây dựng NTM Hà Tĩnh đã đạt được những kết quả vượt bậc, trở thành một trong những điển hình của cả nước trong thực hiện chương trình này. Không chỉ đẩy nhanh, mạnh các xã về đích NTM theo 19 tiêu chí, Hà Tĩnh đã xây dựng và ban hành 15 tiêu chí xã NTM kiểu mẫu.

Trong đó, xây dựng và nhân rộng các khu dân cư NTM kiểu mẫu là một tiêu chí quan trọng. Đây được coi là “tiêu chí 20” trong Chương trình xây dựng NTM của tỉnh với mục tiêu làm chuyển biến nhận thức của người dân về phát triển kinh tế vườn, chỉnh trang nhà ở, xây dựng hàng rào xanh, bảo vệ môi trường; thay đổi tập quán sản xuất của người dân từ tự cung, tự cấp sang tư duy sản xuất hàng hoá, khai thác phát huy tối đa tiềm năng đất vườn…

Hàng rào xanh tại xã Hương Trà, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh

Sau hơn 3 năm thực hiện “tiêu chí 20”, đến nay, Hà Tĩnh đã có trên 1.300 thôn triển khai xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, trong đó 490 thôn cơ bản đạt chuẩn, 120 thôn đã đạt chuẩn và 5.556 vườn triển khai xây dựng vườn mẫu với 1.300 vườn đạt 5/5 tiêu chí.

Nhận thấy lợi ích vô cùng lớn từ mô hình NTM kiểu mẫu, sau Hà Tĩnh, rất nhiều địa phương đã bắt tay vào xây dựng NTM kiểu mẫu.

Từ kinh nghiệm của Hà Tĩnh, đầu năm 2017, Quảng Ninh đã đưa ra bộ tiêu chí cụ thể cho khu dân cư NTM kiểu mẫu (10 tiêu chí, 30 chỉ tiêu) và vườn mẫu (5 nhóm tiêu chí và 19 chỉ tiêu).

Cần xây dựng tiêu chí xã NTM kiểu mẫu thế nào?

Tại hội thảo về xây dựng nông mới được tổ chức mới đây, khi đánh giá về các mô hình NTM kiểu mẫu, nhiều ý kiến cho rằng, nếu xây dựng NTM kiểu mẫu, thì cần phải có những tiêu chí chất lượng vượt bậc.

Trong đó, việc nâng cao đời sống kinh tế và hưởng thụ tinh thần của người dân phải là một tiêu chí bắt buộc; thu nhập bình quân đầu người, trình độ dân trí của xã, huyện NTM kiểu mẫu phải cao hơn so với những đơn vị đạt NTM.

Tại cuộc hội thảo đó, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam nhấn mạnh việc xây dựng các tiêu chí NTM kiểu mẫu phải toàn diện, sát với tình hình thực tế, thể hiện được sự nổi bật và phù hợp với đặc thù của mỗi vùng miền.

Cần quan tâm đến chất lượng môi trường sống cho người dân bằng việc nâng cao thu nhập cho người dân, chỉ tiêu chất lượng cuộc sống và đảm bảo an ninh trật tự… Xây dựng NTM kiểu mẫu cũng phải nhận được sự đồng thuận cao và đạt được sự hài lòng của người dân…

Mới đây, trên cơ sở khảo sát thực tế và làm việc với Ban Chỉ đạo xây dựng NTM tại 14 xã của 6 địa phương gồm Nam Định, Thái Bình, Hậu Giang, Lâm Đồng, Yên Bái và thành phố Cần Thơ, Văn phòng điều phối NTM Trung ương đã đưa ra các phương án về tiêu chí xã, huyện NTM kiểu mẫu.

Theo đó, xã được công nhận NTM kiểu mẫu phải đạt được các yêu cầu của bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM theo Quyết định số 1980/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; có hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, phù hợp với tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn và thích ứng với biến đổi khí hậu; quản lý, duy tu, sử dụng hiệu quả các công trình hạ tầng kinh tế - xã hội được đầu tư trên địa bàn.

Các xã NTM kiểu mẫu cần phát triển sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân; có đề án phát triển sản xuất hàng hóa chủ lực gắn với tái cơ cầu lại ngành nông nghiệp; trẻ em, học sinh các cấp được học tập và khám chữa bệnh đảm bảo phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần; thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, phòng chống tệ nạn xã hội thu hút đông đảo người dân tham gia. Các thôn, bản, ấp tổ chức tốt các hoạt động phát triển cộng đồng, phát huy những giá trị tốt đẹp văn hóa truyền thống; đảm bảo quốc phòng, an ninh, vệ sinh môi trường.

Bên cạnh đó, xã NTM kiểu mẫu phải đạt yêu cầu thu nhập bình quân đầu người/năm của xã tối thiểu cao gấp 1,8 lần so với thu nhập bình quân đầu người/năm của cấp tỉnh trong năm đánh giá (hoặc cao gấp 1,5 - 2 lần so với mức đạt chuẩn). Các xã này cũng có từ 90% số lao động nông thôn được bồi dưỡng, tập huấn, chuyển giao và áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất...

Đối với huyện NTM kiểu mẫu phải đạt đủ 9 tiêu chí theo Quyết định số 558, ngày 5/4/2016 của Thủ tướng Chính phủ; có 100% số xã trong huyện đạt NTM kiểu mẫu; hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại. Thu nhập bình quân trên địa bàn nông thôn của huyện phải cao gấp 1,5 lần mức đạt chuẩn của vùng.../.