3 lý do cần ban hành Nghị quyết

Tại tờ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã giải trình 3 lý do về việc phải ban hành Nghị quyết.

Thứ nhất, về mối quan hệ giữa các loại quy hoạch quy định tại Điều 6 Luật Quy hoạch

Tại Điều 6 Luật Quy hoạch quy định về mối quan hệ giữa các quy hoạch, theo đó: quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ sở để lập quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn; Quy hoạch ngành quốc gia phải phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia; Quy hoạch vùng phải phù hợp với quy hoạch cấp quốc gia; quy hoạch tỉnh phải phù hợp quy hoạch vùng, quy hoạch cấp quốc gia.

Mặt khác, theo quy định tại khoản 2 Điều 20, thì một trong các căn cứ để lập quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia là quy hoạch cấp cao hơn.

Chính phủ cho biết, khi triển khai lập quy hoạch cho thời kỳ 2021-2030, một số bộ, ngành và địa phương cho rằng, việc lập quy hoạch phải theo thứ bậc từ trên xuống dưới như quy định tại Điều 5 Luật Quy hoạch. Tuy nhiên, một số bộ, ngành và địa phương lại cho rằng các quy hoạch phải được lập đồng thời thì mới đảm bảo tiến độ.

“Do còn có cách hiểu khác nhau như trên nên đã dẫn đến việc chậm triển khai lập các quy hoạch cho thời kỳ 2021-2030”, Tờ trình nêu rõ.

Thứ hai, về thực hiện chuyển tiếp các quy hoạch được phê duyệt trước ngày Luật quy hoạch có hiệu lực (điểm a và c khoản 1 Điều 59)

Cụ thể, theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 59 Luật Quy hoạch, quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh đã được quyết định hoặc phê duyệt nếu có nội dung không phù hợp với quy định của Luật Quy hoạch thì phải điều chỉnh theo quy định của Luật Quy hoạch.

Thế nhưng, Chính phủ cho biết, một số Bộ, ngành và địa phương còn có cách hiểu khác nhau khi xác định các quy hoạch thuộc phạm vi áp dụng tại điểm a khoản 1 Điều 59 Luật Quy hoạch và cho rằng việc áp dụng quy định của Luật Quy hoạch đối với việc điều chỉnh các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh đã được quyết định hoặc phê duyệt trước ngày Luật Quy hoạch có hiệu lực sẽ mất nhiều thời gian hơn so với trước đây, không bảo đảm sự linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành của các cấp, các ngành trong giai đoạn cuối của kỳ quy hoạch hiện nay.

Đặc biệt, trong quá trình thực hiện quy hoạch phát triển điện lực xuất hiện nhiều phát sinh từ thực tiễn cần thiết phải điều chỉnh quy hoạch.

Do vậy, các địa phương và doanh nghiệp đã đề nghị Bộ Công Thương xem xét và báo cáo cấp có thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch theo hình thức điều chỉnh cục bộ để bổ sung khoảng 369 dự án nguồn điện và lưới điện.

Ngoài ra, các quy hoạch đang thực hiện điều chỉnh theo quy định của pháp luật chuyên ngành trước ngày Luật Quy hoạch có hiệu lực.

“Nếu phải điều chỉnh theo quy định của Luật Quy hoạch sẽ dẫn đến việc phải áp dụng hồi tố quy định của Luật Quy hoạch đối với các quy hoạch đang thực hiện điều chỉnh”, tờ trình cũng chỉ rõ.

Còn theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 59 Luật Quy hoạch, các quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh được thực hiện cho đến khi quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh được quyết định hoặc phê duyệt theo quy định của Luật Quy hoạch.

Đồng thời, Nghị quyết số 74/2018/QH14 chỉ quy định việc tiếp tục thực hiện các quy hoạch nói trên đến hết thời kỳ quy hoạch và chỉ được điều chỉnh kéo dài thời hạn quy hoạch trong trường hợp quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh hết thời hạn trước khi quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh được quyết định hoặc phê duyệt.

Theo đó, một số bộ, ngành và địa phương cho rằng quy định tiếp tục thực hiện và kéo dài thời hạn của quy hoạch chưa đủ cơ sở pháp lý cho việc điều chỉnh nội dung của các quy hoạch; cũng có ý kiến cho rằng, việc thực hiện quy hoạch phải gắn với việc điều chỉnh quy hoạch, để điều chỉnh, bổ sung các dự án cần thiết, cấp bách phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong thực tiễn.

Việc không cho phép điều chỉnh quy hoạch gây khó khăn trong điều hành của các ngành trong thời hạn quy hoạch, cụ thể trong một số lĩnh vực sau:

- Về khu công nghiệp, một số địa phương đề nghị điều chỉnh quy hoạch giảm diện tích khu công nghiệp để dành quỹ đất xây dựng nhà ở công nhân, một số địa phương đề nghị điều chỉnh quy hoạch để bổ sung mới hoặc mở rộng khu công nghiệp đã có trong quy hoạch sử dụng đất nhưng chưa có trong quy hoạch phát triển khu công nghiệp của cả nước, nhưng do quy hoạch tổng thể các khu công nghiệp là quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh nên không được điều chỉnh.

- Về lĩnh vực khoáng sản, trong quá trình triển khai cần phải điều chỉnh quy hoạch để phù hợp với điều kiện thực tế do kết quả điều tra cơ bản địa chất khoáng sản thường có độ sai số lớn, trong khi việc cấp phép cho các dự án thăm dò, khai thác và chế biến khoáng sản cần xác định chính xác tọa độ. Hiện nay có 12 quy hoạch cho các nhóm khoáng sản sẽ được tích hợp vào quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản không được điều chỉnh dẫn đến nhiều dự án đầu tư không được cấp phép.

- Về lĩnh vực năng lượng, hiện nay có 20 dự án khai thác than không được điều chỉnh, bổ sung đã ảnh hưởng đến việc đảm bảo nguồn cung cấp than cho các nhà máy điện và các ngành sản xuất. Ngoài ra, có 01 dự án đường ống dẫn khí cần bổ sung vào quy hoạch phát triển công nghiệp khí để đảm bảo nguồn cung cấp khí cho đất nước và khẳng định chủ quyền của Việt Nam trên biển Đông; tuy nhiên, quy hoạch phát triển công nghiệp khí là quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch tổng thể về năng lượng không được điều chỉnh nên không thể bổ sung được dự án nói trên.

- Về lĩnh vực giao thông, trong khoảng thời gian từ nay đến năm 2020, để đáp ứng nhu cầu đầu tư, phát triển của đất nước, phát triển ngành cần điều chỉnh quy hoạch để bổ sung 22 dự án giao thông.

Tuy nhiên, hiện nay các quy hoạch phát triển giao thông đường bộ Việt Nam, quy hoạch phát triển đường cao tốc Việt Nam, quy hoạch chi tiết giao thông đường thủy nội địa của vùng và tỉnh sẽ được tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh, nên không thể điều chỉnh để bổ sung được các dự án đầu tư.

Thứ ba, về các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh quy định tại khoản 2 Điều 59 Luật Quy hoạch đã được lập, thẩm định trước ngày trước ngày 01 tháng 01 năm 2019, mà chưa được quyết định hoặc phê duyệt

Hiện nay, có một số quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030 đã triển khai lập trước ngày 01 tháng 01 năm 2019 theo pháp luật chuyên ngành. Các quy hoạch này chủ yếu đang trong giai đoạn tổ chức lập nhiệm vụ lập quy hoạch, chưa được thẩm định.

Chính phủ cho biết, theo quy định tại khoản 2 Điều 59 Luật Quy hoạch, các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh đã được lập, thẩm định trước ngày 01 tháng 01 năm 2019 thì thực hiện quyết định hoặc phê duyệt theo quy định của Luật Quy hoạch.

Mặt khác, Nghị định số 37/2019/NĐ-CP có hiệu lực thi hành từ ngày 07 tháng 5 năm 2019 đã quy định chi tiết về nội dung và trình tự lập nhiệm vụ lập quy hoạch, lấy ý kiến quy hoạch và thẩm định các quy hoạch.

Hiện nay, các bộ, ngành và địa phương còn có cách hiểu khác nhau trong việc áp dụng khoản 2 Điều 59 của Luật Quy hoạch đối với các quy hoạch đã tổ chức lập, nhưng chưa thẩm định và các quy hoạch đã tổ chức lập và thẩm định nhưng chưa được quyết định hoặc phê duyệt.

“Như vậy, nếu phải tổ chức lập, thẩm định lại theo quy định của Nghị định số 37/2019/NĐ-CP sẽ lãng phí nguồn lực và kéo dài thời gian lập quy hoạch”, Chính phủ nêu rõ tại Tờ trình.

Cách giải quyết các vướng mắc

Để giải quyết những vướng mắc, khó khăn nêu trên, Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết giải thích một số điều của Luật Quy hoạch gồm 02 điều, trong đó: 01 điều giải thích một số quy định của Luật Quy hoạch; 01 điều về hiệu lực thi hành của Nghị quyết.

Cụ thể, để đảm bảo thống nhất cách hiểu khi lập các quy hoạch cho thời kỳ 2021 - 2030, dự thảo Nghị quyết giải thích theo hướng: Việc triển khai lập các quy hoạch thời kỳ 2021 - 2030 theo quy định tại Luật Quy hoạch và các luật, pháp lệnh đã được sửa đổi, bổ sung một số điều có liên quan đến quy hoạch được thực hiện đồng thời. Các quy hoạch thời kỳ 2021 - 2030 được quyết định hoặc phê duyệt độc lập, trường hợp sau khi được quyết định hoặc phê duyệt, nếu có mâu thuẫn, các quy hoạch cấp dưới phải điều chỉnh theo quy hoạch cấp cao hơn (khoản 1 Điều 1 dự thảo Nghị quyết).

Thứ hai, quy hoạch được quyết định hoặc phê duyệt trước ngày Luật Quy hoạch có hiệu lực theo quy định tại điểm a và c khoản 1 Điều 59

- Đối với các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh quy định tại điểm a khoản 1 Điều 59 Luật Quy hoạch, dự thảo Nghị quyết giải thích theo hướng: Các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh quy định tại điểm a khoản 1 Điều 59 Luật Quy hoạch là các quy hoạch có đối tượng, phạm vi, quy mô tương đương trong hệ thống quy hoạch quốc gia quy định tại khoản 1, 2 và 3 Điều 5 Luật Quy hoạch và các luật, pháp lệnh đã được sửa đổi, bổ sung một số điều có liên quan đến quy hoạch. Các quy hoạch này được tiếp tục thực hiện, điều chỉnh cho đến khi có quy hoạch thời kỳ 2021-2030 thay thế. Việc điều chỉnh các quy hoạch này được áp dụng theo trình tự, thủ tục của pháp luật trước ngày 01 tháng 01 năm 2019 (khoản 2 Điều 1 dự thảo Nghị quyết).

- Đối với các quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh quy định tại điểm c khoản 1 Điều 59 Luật Quy hoạch, dự thảo Nghị quyết giải thích theo 2 phương án:

Phương án 1:

Trong quá trình thực hiện các quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh thì cơ quan có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch quyết định việc thực hiện các dự án cần thiết, cấp bách phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội để triển khai thực hiện trong thời gian các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030 chưa được quyết định hoặc phê duyệt.

Phương án 2:

Trong quá trình thực hiện, các quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh được điều chỉnh nội dung cho phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội; trình tự, thủ tục điều chỉnh được áp dụng theo quy định của pháp luật trước ngày 01 tháng 01 năm 2019.

Chính phủ thấy rằng, giải thích theo phương án 2 phù hợp với quá trình thực hiện quy hoạch đối với các quy hoạch quy định tại điểm c khoản 1 Điều 59 Luật Quy hoạch.

Thứ ba, về quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030 đã được lập, thẩm định trước ngày Luật Quy hoạch có hiệu lực quy định tại khoản 2 Điều 59 Luật Quy hoạch, Dự thảo Nghị quyết giải thích theo hướng: Các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030 trong hệ thống quy hoạch quốc gia quy định của Luật Quy hoạch đã tổ chức lập nhưng chưa tổ chức thẩm định thì tiếp tục tổ chức thẩm định và quyết định hoặc phê duyệt theo quy định tại Luật Quy hoạch và các luật, pháp lệnh đã được sửa đổi, bổ sung một số điều có liên quan đến quy hoạch.

Các quy hoạch đã tổ chức thẩm định, nhưng chưa được quyết định hoặc phê duyệt, thì tiếp tục thực hiện quyết định hoặc phê duyệt theo quy định tại Luật Quy hoạch và các luật, pháp lệnh đã được sửa đổi, bổ sung một số điều có liên quan đến quy hoạch. Trong quá trình tổ chức thẩm định và quyết định hoặc phê duyệt quy hoạch chỉ thẩm định và quyết định hoặc phê duyệt về nội dung quy hoạch, không phải thực hiện theo trình tự, thủ tục theo quy định của Luật Quy hoạch (khoản 4 Điều 1 dự thảo Nghị quyết)./.