Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã giải trình với Quốc hội như vậy, trong phiên thảo luận về Luật Đầu tư sửa đổi mới đây.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng

Sửa đổi Luật đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với các luật khác

Những cải cách quan trọng của Luật Đầu tư đã được Quốc hội thông qua năm 2014, trên thực tế đã góp phần quan trọng vào việc bảo đảm thực hiện quyền tự do đầu tư kinh doanh của người dân và doanh nghiệp; xóa bỏ nhiều rào cản trong hoạt động kinh doanh và không phù hợp với nền kinh tế thị trường cũng như các cam kết hội nhập của Việt Nam.

Từ đó, đã tạo cơ sở pháp lý cho việc cải thiện môi trường kinh doanh theo hướng ngày càng thuận lợi, minh bạch và bình đẳng giữa doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Đồng thời, Luật này cũng đã tạo được động lực cho việc thực hiện nhiều cải cách quan trọng trong hệ thống về điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính và cơ chế quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư kinh doanh.

Bên cạnh kết quả đạt được, Bộ trưởng cũng thừa nhận, thực tiễn hơn 4 năm qua cũng cho thấy, đã đến lúc để chúng ta phải đặt ra yêu cầu phải tiếp tục hoàn thiện hơn nữa một số quy định của luật này để nhằm thể chế hóa các nghị quyết mới đây của Đảng về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa về phát triển kinh tế tư nhân, về nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư với nước ngoài đến năm 2030 theo tiêu chuẩn Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị và cũng phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia.

Về phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc áp dụng của Luật Đầu tư cũng như các luật liên quan đến đầu tư kinh doanh, một số ý kiến đề nghị mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật đối với các loại hình đầu tư mới phát sinh trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Có ý kiến đề nghị rà soát phạm vi điều chỉnh để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan, nhất là các luật về đất đai, bảo vệ môi trường, xây dựng, nhà ở, chứng khoán...

Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Dự thảo luật có giao cho Chính phủ áp dụng thí điểm các hình thức đầu tư, loại hình tổ chức kinh doanh mới với các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đối với các hình thức đầu tư và các loại hình kinh tế này.

Đồng thời, Dự thảo luật cũng đã bổ sung các quy định để phân định rõ phạm vi điều chỉnh cũng như nguyên tắc áp dụng của luật này với các luật có liên quan đến hoạt động đầu tư, như là theo phương thức PPP... Nhiều nội dung khác của Luật Đầu tư đã được sửa đổi, bổ sung để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với các luật hiện hành và các luật đang trong quá trình xem xét, bổ sung trong năm 2019-2020, như Luật Xây dựng, Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Quy hoạch đô thị, Luật Quản lý, sử dụng vốn đầu tư của Nhà nước vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp...

“Báo cáo với Quốc hội, không chỉ phát sinh từ Luật Đầu tư, mà nó còn nằm ở một số quy định ở các luật khác. Do vậy, để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật chúng ta không thể chỉ xem xét riêng lẻ sửa đổi trong Luật Đầu tư này mà cần phải rà soát và đánh giá toàn diện cả các quy định ở các luật có liên quan khác để đề xuất phương án xử lý phù hợp hơn”, Bộ trưởng Dũng báo cáo Quốc hội.

Bộ trưởng cho biết, Cơ quan soạn thảo cũng sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan thẩm tra và các cơ quan của Quốc hội để hoàn thiện Dự án luật để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với các luật khác có liên quan.

Tiếp tục nghiên cứu, rà soát việc cấm kinh doanh đòi nợ, bào thai, bóng cười, shisha, thám tử tư…

Liên quan đến việc bãi bỏ Phụ lục 1, 2, 3 của Luật Đầu tư, một số ý kiến tán thành việc bãi bỏ. Về danh mục chất ma túy, hóa chất, khoáng vật, động, thực vật hoang dã bị cấm đầu tư kinh doanh để phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước và các điều ước quốc tế. Một số ý kiến đề nghị giữ lại Phụ lục 1, 2, 3, vì đây là những nội dung có liên quan đến việc hạn chế quyền con người, quyền công dân và phải được quy định luật.

Về việc bãi bỏ phụ lục này và giao cho Chính phủ quy định chi tiết danh mục này, Bộ trưởng cho biết, điều này sẽ không ảnh hưởng đến việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp.

Bởi vì, Luật không bãi bỏ việc cấm kinh doanh các sản phẩm nêu trên, mà chỉ giao Chính phủ quy định chi tiết cho phù hợp với thực tiễn thay đổi nhanh chóng của các sản phẩm này. Đồng thời, bảo đảm thực thi cam kết của Việt Nam theo các điều ước quốc tế như yêu cầu quản lý nhà nước về kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.

“Hơn nữa, trên thực tế danh mục các chất ma túy, tiền chất ma túy, danh mục các hóa chất bị cấm và danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy hiểm, quý hiếm đang được quy định ở các nghị định của Chính phủ”, Bộ trưởng giải trình.

Về kinh doanh dịch vụ đòi nợ, Bộ trưởng đánh giá đây là vấn đề được nhiều đại biểu cũng như dư luận quan tâm. Hiện có hai nhóm ý kiến khác nhau.

Một nhóm ý kiến đồng ý với Tờ trình của Chính phủ nên cấm hoạt động kinh doanh này, vì trên thực tế không có lợi và không diễn ra đúng như chúng ta mong muốn. Đề nghị tăng cường các biện pháp của các cơ quan tố tụng, cơ quan tư pháp để giải quyết những quan hệ dân sự này.

Quan điểm thứ hai là không nên cấm mà nên tăng cường biện pháp quản lý nhà nước đối với các loại hình này.

“Hai luồng ý kiến này đều có cơ sở khác nhau. Trong quá trình soạn thảo chúng tôi cũng đã hết sức cân nhắc vấn đề này. Đây là một vấn đề rất phức tạp, vì trên thực tế các cơ quan hệ dân sự này thường là vay nóng, chúng ta hay gọi là tín dụng đen áp dụng hình thức dịch vụ này để thu hồi các khoản có lãi suất rất cao, không đưa ra được các cơ quan tố tụng, cơ quan xử lý của tư pháp, lại không có thế chấp”, Bộ trưởng cho biết.

Còn các khoản vay nợ chính đáng khác, nhu cầu của người vay và người cho vay khác đều phải có thế chấp, thì sẽ sử dụng các cơ quan tư pháp để xử lý vấn đề này.

“Chúng ta mong muốn xử lý như thế, nhưng trên thực tế nó diễn ra không phải như vậy, dẫn đến tình hình an ninh, trật tự xã hội rất phức tạp. Đây là đề nghị rất quyết liệt của ngành công an và ngành tư pháp. Chúng tôi thấy vấn đề này nên đưa vào để cấm. Tuy nhiên, căn cứ ý kiến của các đại biểu hôm nay thì cơ quan chúng tôi cũng sẽ tiếp tục rà soát và làm sao xây dựng được một cơ sở để báo cáo lại với Quốc hội trước khi xem xét quyết định vấn đề này”, Bộ trưởng Dũng báo cáo.

Bộ trưởng cũng thống nhất là có một số loại hình mới phát sinh như các đại biểu nêu như là bào thai, bóng cười, shisha, thám tử tư, các ngành, nghề cần phải cấm.

“Khi chúng tôi làm thì chưa có ai đề xuất vấn đề này, bây giờ mới phát sinh những vấn đề này thì chúng tôi ghi nhận và sẽ tiếp tục nghiên cứu và phải đánh giá tác động và sẽ thống nhất bổ sung các ngành, nghề cần phải cấm vào trong luật trong thời gian đang hoàn thiện”, Bộ trưởng cho biết.

4 nguyên tắc, tiêu chí để để hình thành Danh mục kinh doanh có điều kiện

Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện hiện cũng hai nhóm ý kiến. Một là đề nghị làm rõ cơ sở. Hai là nhóm ý kiến bổ sung một số ngành, nghề cụ thể như phương tiện bay không người lái, kinh doanh nước sạch, chăm sóc người cao tuổi, Trung tâm điều trị HIV, điều trị trẻ tự kỷ, mai táng hài cốt, xăm hình…

Bộ trưởng cho biết, các ngành, nghề cấm hay ngành, nghề kinh doanh có điều kiện thì dựa trên bốn nguyên tắc, tiêu chí như sau:

Thứ nhất là các ngành, nghề không liên quan trực tiếp hoặc không chứng minh được có ảnh hưởng trực tiếp đến quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.

Thứ hai là các ngành, nghề được quản lý bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật.

Thứ ba là các ngành, nghề mà chất lượng đầu ra của ngành, nghề đó thì do thị trường và khách hàng lựa chọn, sàng lọc và quyết định.

Thứ tư là các nghề nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích và có thể kiểm soát thông qua đấu thầu hoặc đặt hàng của Nhà nước.

“Đó là những vấn đề trong thời gian tới, chúng tôi cũng sẽ cùng với cơ quan của Quốc hội sẽ nghiên cứu, rà soát, đảm bảo yêu cầu”, Bộ trưởng báo cáo Quốc hội.

Bổ sung cơ chế cho phép Chính phủ quyết định ưu đãi đầu tư cao hơn

Về các chính sách hỗ trợ ưu đãi đầu tư, một số ý kiến tán thành với việc quy định ưu đãi đầu tư và có đề nghị làm rõ một số nguyên tắc.

Một số ý kiến đề nghị cân nhắc việc giao cho Chính phủ áp dụng thí điểm các hình thức đầu tư mới và có bổ sung như hỗ trợ các hình thức đầu tư tương thích.

Một số ý kiến đề nghị rà soát, bổ sung ưu đãi đầu tư đối với cụm công nghiệp, doanh nghiệp xã hội, dịch vụ thể dục, thể thao...

Về nội dung này, Bộ trưởng Dũng nhấn mạnh, để đảm bảo thu hút đầu tư có chọn lọc, có chất lượng và đổi mới hình thức điều kiện, cũng như là thủ tục áp dụng ưu đãi đầu tư thì Dự thảo luật này đã hoàn thiện một số quy định theo hướng:

Thứ nhất là bổ sung quy định khuyến khích hoạt động nghiên cứu và phát triển sản xuất kinh doanh và sản phẩm hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học, hoạt động đổi mới sáng tạo, sản xuất hàng hóa, cung cấp dịch vụ tạo ra hoặc là tham gia các chuỗi giá trị cụm liên kết ngành.

Thứ hai là bổ sung quy định về nguyên tắc, điều kiện áp dụng chính sách ưu đãi đầu tư để đảm bảo hiệu quả, chất lượng thuộc việc thực hiện chính sách này.

Thứ ba là bổ sung cơ chế cho phép Chính phủ quyết định ưu đãi đầu tư cao hơn để khuyến khích phát triển một số ngành trên một số địa bàn đặc biệt hoặc những dự án đặc biệt quan trọng có tác động lớn đến kinh tế - xã hội.

“Đấy là ba nguyên tắc để xem xét. Còn việc giao cho Chính phủ áp dụng thí điểm các hình thức đầu tư, loại hình tổ chức kinh tế mới là cần thiết, nhằm đảm bảo thích ứng với mô hình, phương thức tổ chức kinh doanh mới đang phát triển hết sức nhanh chóng dưới sự tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Một số nước trong khu vực như là Thái Lan, Indonesia, Malaysia cũng đang áp dụng những chính sách này nhằm tăng sức cạnh tranh, thu hút đầu tư nước ngoài, kể cả trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung”, Bộ trưởng dẫn chứng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tiến hành rà soát, đánh giá tác động và nhận thấy việc thực hiện các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư nêu trên không trái với Luật Ngân sách nhà nước và các cam kết hội nhập của Việt Nam.

Ngoài ra, các vị đại biểu cũng có nhiều ý kiến, nội dung khác liên quan đến việc triển khai hoạt động của dự án quản lý nhà nước đối với các hoạt động đầu tư, chế tài với các hành vi vi phạm về quản lý hoạt động đầu tư từ Việt Nam ra nước ngoài...

“Đối với các vấn đề này, cơ quan soạn thảo xin được tiếp thu và sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan thẩm tra để tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện dự thảo luật”, người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định./.