Quốc hội bàn thảo về chính sách đặc thù giúp TP. Đà Nẵng phát triển
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thay mặt cơ quan soạn thảo đã nhấn mạnh quan điểm này tại phiên thảo luận trực tuyến của Quốc hội về dự thảo Nghị quyết về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Đà Nẵng và một số cơ chế, chính sách đặc thù khác, ngày 23/5/2020.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng làm rõ một số vấn đề mà đại biểu quan tâm tại phiên thảo luận
Chính phủ đã có Tờ trình số 72/TTr-CP ngày 04/3/2020 trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045.
Theo đó, dự thảo Nghị quyết được bố cục thành 04 Chương, 15 Điều. Trong đó, về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị trong Dự thảo Nghị quyết quy định cho phép thí điểm tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Đà Nẵng theo hướng xây dựng mô hình tổ chức 01 cấp chính quyền địa phương (ở cấp Thành phố) và 02 cấp hành chính (quận, phường).
Theo mô hình này thì chính quyền Thành phố được tổ chức thành một cấp chính quyền địa phương gồm Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND). Cấp quận và phường không tổ chức HĐND mà chỉ tổ chức cơ quan hành chính là UBND quận và UBND phường. Do không tổ chức HĐND ở quận, phường nên một số nhiệm vụ của HĐND quận và phường được chuyển lên cho HĐND và UBND thành phố; một số nhiệm vụ của HĐND phường được chuyển lên cho UBND quận cho phù hợp.
Về thí điểm cơ chế, chính sách phát triển thành phố Đà Nẵng, dự thảo Nghị quyết quy định thí điểm 04 chính sách đặc thù thuộc thẩm quyền của Quốc hội nhưng khác với quy định hiện hành hoặc chưa có quy định, gồm: Về điều chỉnh quy hoạch Thành phố, dự thảo Nghị quyết quy định “phân quyền thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch Thành phố và điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị từ Thủ tướng Chính phủ cho HĐND và UBND Thành phố”, với lý do nhằm tăng cường phân cấp, tạo sự chủ động cho địa phương và rút gọn thời gian, thủ tục lập điều chỉnh Quy hoạch thành phố, điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị so với quy định hiện hành, giúp thành phố chủ động hơn trong công tác quản lý điều hành, tháo gỡ các khó khăn vướng mắc và kịp thời triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố.
Do vậy, dự thảo Nghị quyết quy định giao cho UBND thành phố Đà Nẵng được điều chỉnh quy hoạch Thành phố đối với các trường hợp mà khi thực hiện điều chỉnh không làm thay đổi mục tiêu quy hoạch quy định tại khoản 2, 5, 6 Điều 53 Luật quy hoạch nhưng trình tự, thủ tục vẫn thực hiện theo quy định của Luật này. Việc điều chỉnh quy hoạch trong các trường hợp khác làm thay đổi mục tiêu quy hoạch thì vẫn thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục quy định tại Luật quy hoạch. Đối với điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị, giao UBND thành phố phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị trên cơ sở ý kiến thẩm định của Bộ Xây dựng.
Về ổn định tỷ lệ điều tiết ngân sách cho Thành phố, dự thảo Nghị quyết quy định, năm đầu của thời kỳ ổn định ngân sách giai đoạn 2021-2025, Chính phủ xem xét trình Quốc hội quyết định tỷ lệ điều tiết phù hợp cho ngân sách Thành phố để đảm bảo nguồn lực thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố”. Quy định như dự thảo Nghị quyết đảm bảo ổn định tỷ lệ điều tiết ngân sách của thành phố Đà Nẵng phù hợp với tình hình thực tế, tính pháp lý cao hơn và tạo điều kiện cho Thành phố bổ sung nguồn lực để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố.
Về chính sách cho phép sử dụng nguồn cải cách tiền lương, dự thảo Nghị quyết quy định “Thành phố thực hiện cơ chế tạo nguồn thực hiện cải cách tiền lương theo quy định. Sau khi ngân sách thành phố bảo đảm đủ nguồn thực hiện cải cách tiền lương và các chính sách an sinh xã hội cho cả thời kỳ ổn định ngân sách theo quy định của cấp có thẩm quyền, Hội đồng nhân dân Thành phố được quyết định sử dụng nguồn thực hiện cải cách tiền lương còn dư của ngân sách Thành phố để đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách”.
Để tạo tính chủ động cho Thành phố trong việc lựa chọn các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng và sử dụng hiệu quả nguồn lực tích lũy nhàn rỗi, dự thảo Nghị quyết quy định cho phép Hội đồng nhân dân Thành phố được sử dụng nguồn cải cách tiền lương còn dư để thực hiện đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, tương tự cơ chế áp dụng cho thành phố Hồ Chí Minh tại Nghị quyết số 54/2017/QH14 của Quốc hội.
“Tuy nhiên, đề nghị rà soát để quy định cụ thể hơn trong dự thảo Nghị quyết nhóm những loại phí, lệ phí có thể cho phép HĐND thành phố Đà Nẵng quyết định mức thu hoặc tỷ lệ thu, ví dụ đối với lệ phí, án phí Tòa án thì không nên giao cho địa phương tự điều chỉnh”, báo cáo thẩm tra nêu rõ. |
Về chính sách về phí, lệ phí, dự thảo Nghị quyết quy định: “Hội đồng nhân dân Thành phố quyết định áp dụng trên địa bàn Thành phố: (i) Phí, lệ phí chưa được quy định trong Danh mục phí, lệ phí ban hành kèm theo Luật Phí và lệ phí; (ii) Tăng mức hoặc tỷ lệ thu phí, lệ phí đã được cấp có thẩm quyền quyết định đối với các loại phí, lệ phí được quy định trong Danh mục phí, lệ phí ban hành kèm theo Luật Phí và lệ phí”.
UB Pháp luật yêu cầu, Chính phủ cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng, thận trọng
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho biết, đa số ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật tán thành với việc thí điểm tổ chức một cấp chính quyền ở đô thị và 03 cấp chính quyền ở nông thôn tại thành phố Đà Nẵng như đề xuất của Chính phủ.
Bởi vì, thứ nhất, Đà Nẵng là thành phố trực thuộc trung ương có diện tích không lớn (1.285,4 km²), có tốc độ và tỷ lệ đô thị hóa cao, số lượng đơn vị hành chính trực thuộc không nhiều, nên việc thí điểm tổ chức một cấp chính quyền ở đô thị nhìn chung là thuận lợi, dễ triển khai.
Thứ hai, thành phố Đà Nẵng là một trong 10 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường từ năm 2009 đến năm 2016 đạt kết quả tốt, có sự đồng thuận cao của các tầng lớp nhân dân.
Thứ ba, việc thử nghiệm các mô hình chính quyền đô thị khác nhau giữa các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội, truyền thống văn hóa - lịch sử, đặc điểm địa lý tự nhiên khác nhau, mang lại nhiều giá trị thực tiễn, làm cơ sở cho việc tổng kết, nghiên cứu, xây dựng mô hình chính quyền ở đô thị trên phạm vi cả nước sau này. Hơn nữa, Luật Tổ chức chính quyền địa phương được sửa đổi, bổ sung năm 2019 đã cho phép Quốc hội quyết định ở các đơn vị hành chính là quận và phường có thể tổ chức mô hình chính quyền đô thị không phải là cấp chính quyền địa phương (gồm HĐND và UBND).
Một số ý kiến cho rằng, hiện nay một số thành phố trực thuộc trung ương khác cũng đã được cơ quan có thẩm quyền đồng ý về chủ trương thí điểm xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù và thí điểm tổ chức chính quyền đô thị. Vì vậy, đề nghị Chính phủ cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng, thận trọng, đặt trong tổng thể yêu cầu phát triển và đổi mới, hoàn thiện mô hình tổ chức chính quyền đô thị nói chung và ở các thành phố trực thuộc trung ương nói riêng, cân nhắc thời gian thực hiện thí điểm, tổng kết, đánh giá đồng bộ để đề xuất mô hình tổ chức chính quyền đô thị và các cơ chế, chính sách đặc thù phù hợp cho từng địa phương, bảo đảm tính tương quan, tương đồng giữa các thành phố trong cả nước, tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ cho việc thực hiện và giám sát.
Về điều chỉnh quy hoạch (Điều 11), Ủy ban Pháp luật thấy rằng, các luật về quy hoạch hiện hành quy định rất chặt chẽ thẩm quyền, trình tự, thủ tục điều chỉnh quy hoạch nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong công tác lập, quản lý, điều chỉnh quy hoạch thời gian qua.
Việc dự thảo Nghị quyết đề nghị thí điểm giao thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch thành phố cho chính quyền thành phố mà không kèm theo cơ chế kiểm soát có hiệu quả có thể dẫn đến không đạt được các yêu cầu, mục tiêu mà Luật Quy hoạch đã đề ra.
“Vì vậy, Ủy ban Pháp luật đề nghị không thí điểm việc giao chính quyền thành phố thẩm quyền phê duyệt điều chỉnh quy hoạch thành phố để bảo đảm tính ổn định, thống nhất và các nguyên tắc chung trong hoạt động quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch”, Báo cáo thẩm tra nêu rõ.
Đối với việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị, để bảo đảm sự chặt chẽ trong công tác quản lý quy hoạch, đồng thời cụ thể hóa chủ trương thực hiện phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm của địa phương và người đứng đầu về vấn đề quản lý quy hoạch và đô thị theo Nghị quyết số 43/NQ-TW của Bộ Chính trị, Ủy ban Pháp luật đề nghị chỉnh lý dự thảo Nghị quyết theo hướng giao Thủ tướng Chính phủ, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, quyết định việc phân cấp cho chính quyền thành phố Đà Nẵng phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị gắn với những điều kiện nhất định quy định ngay trong Nghị quyết; đồng thời, đơn giản hóa trình tự, thủ tục, rút ngắn thời gian thực hiện nhưng phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện.
Về quản lý tài chính - ngân sách (Điều 12), Báo cáo thẩm tra cho biết, nhiều ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật tán thành với quy định của dự thảo Nghị quyết nhằm cụ thể hóa chính sách đặc thù đã được nêu tại Nghị quyết số 43-NQ/TW của Bộ Chính trị, bảo đảm nguồn lực thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Đà Nẵng. Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị không quy định nội dung này vì không khác so với quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
Về sử dụng nguồn cải cách tiền lương (khoản 2 Điều 12), Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với quy định trong dự thảo Nghị quyết về sử dụng nguồn thực hiện cải cách tiền lương còn dư để tăng nguồn lực chi đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội của thành phố Đà Nẵng. Quy định trong dự thảo Nghị quyết cũng tương tự như cơ chế áp dụng cho TP. Hồ Chí Minh đã được quy định tại Nghị quyết số 54/2017/QH14 của Quốc hội.
Về việc giao HĐND thành phố quyết định bổ sung các khoản phí, lệ phí và tăng mức phí, lệ phí (khoản 3 Điều 12), Ủy ban Pháp luật tán thành với việc giao HĐND thành phố Đà Nẵng quyết định bổ sung các khoản phí, lệ phí chưa có trong Danh mục ban hành kèm theo Luật Phí, lệ phí và tăng mức thu hoặc tỷ lệ thu phí, lệ phí đối với một số loại phí, lệ phí có tính đặc thù phục vụ mục tiêu phát triển của thành phố tương tự như quy định trong Nghị quyết số 54/2017/QH14.
“Tuy nhiên, đề nghị rà soát để quy định cụ thể hơn trong dự thảo Nghị quyết nhóm những loại phí, lệ phí có thể cho phép HĐND thành phố Đà Nẵng quyết định mức thu hoặc tỷ lệ thu, ví dụ đối với lệ phí, án phí Tòa án thì không nên giao cho địa phương tự điều chỉnh”, báo cáo thẩm tra nêu rõ.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng giải trình thêm một số vấn đề đại biểu còn băn khoăn
Sáng 23/5, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV, trong phiên thảo luận trực tuyến về dự thảo Nghị quyết về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Đà Nẵng và một số cơ chế, chính sách đặc thù khác, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thay mặt cơ quan soạn thảo báo cáo làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm.
Giải trình làm rõ những vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, nếu như trong lập pháp thì quy định áp dụng chung cho tất cả các đối tượng, các thành phần, các địa phương, mọi người; còn khi xây dựng cơ chế, chính sách sẽ tính đến những đặc thù, tính chất, đặc điểm riêng của từng vùng, từng địa phương và từng đối tượng.
“Trong quá trình phát triển, sẽ phát hiện ra những vấn đề đang cản trở một số địa phương, một số vùng miền nên không tránh khỏi cần phải bổ sung những cơ chế, chính sách khác hơn, đặc thù hơn, vượt trội hơn để tạo cho các địa phương, các vùng, miền có điều kiện phát triển, khai thác được các tiềm năng, lợi thế của mình, giải phóng được các nguồn lực, phát triển nhanh hơn và trở thành một nơi đóng góp cho ngân sách hơn, tạo động lực lan tỏa và lôi kéo được các địa phương xung quanh”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ.
Lý giải tại sao chưa có cơ chế chính sách đối với Cần Thơ và Hải Phòng hay các khu vực khác, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, thời gian tới sẽ báo cáo Chính phủ để nghiên cứu một cách căn cơ, bài bản hơn, đặc biệt là bám sát vào chiến lược phát triển đất nước trong 10 năm tới.
“Trong chiến lược này xác định các vùng động lực và các cực tăng trưởng cũng như các thành phố lớn sẽ là động lực cho phát triển đất nước. Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ bám sát chiến lược để tham mưu cho Chính phủ để các vùng này, các cực tăng trưởng này có được động lực phát triển và đóng góp nhiều hơn cho đất nước. Trên cơ sở đó sẽ có báo cáo Quốc hội xem xét có nên xây dựng một luật riêng cho các thành phố lớn hay các vùng kinh tế trọng điểm như thế hay không?”, người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết.
Lý giải tại sao chưa có cơ chế chính sách đối với Cần Thơ và Hải Phòng hay các khu vực khác, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, thời gian tới sẽ báo cáo Chính phủ để nghiên cứu một cách căn cơ, bài bản hơn, đặc biệt là bám sát vào chiến lược phát triển đất nước trong 10 năm tới. |
Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội về mô hình tổ chức chính quyền của Đà Nẵng, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng thống nhất chọn mô hình là một cấp chính quyền địa phương và hai cấp hành chính, bảo đảm phù hợp với Hiến pháp, phù hợp với việc đổi mới tổ chức chính quyền địa phương theo các nghị quyết của Trung ương, phù hợp với các luật, cũng như phù hợp với điều kiện thực tế của Đà Nẵng là thành phố có diện tích không lớn, với tốc độ và tỷ lệ đô thị hóa cao.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng bày tỏ nhất trí với đề nghị của các đại biểu Quốc hội trong việc cần phải rà soát lại các nhiệm vụ, chức năng của Hội đồng nhân dân quận, phường để khi không tổ chức Hội đồng nhân dân quận phường và chuyển nhiệm vụ lên cho Hội đồng nhân dân thành phố và Ủy ban nhân dân quận không bị bỏ sót.
Về nội dung quy hoạch, Chính phủ trình ra Quốc hội thí điểm giao thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch thành phố và điều chỉnh quy hoạch cục bộ cho chính quyền thành phố. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến và tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội phát biểu tại hội trường đều nhất trí quy hoạch của thành phố là quy hoạch rất quan trọng và phải kiểm soát chặt chẽ, không để phá vỡ quy hoạch vùng và quy hoạch quốc gia. Do đó không phân cấp.
Đối với điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị, Bộ trưởng cho rằng, đây là một quy hoạch cấp dưới của quy hoạch thành phố và chịu sự điều chỉnh bởi quy hoạch thành phố, thường xuyên thay đổi, thường xuyên phát sinh trong quá trình hoạt động.
“Vì vậy, để chủ động và rút ngắn thời gian thực hiện có thể phân cấp được cho thành phố với một quy trình quản lý, giám sát chặt chẽ và phải có ý kiến của Bộ Xây dựng, bảo đảm tuân thủ quy định của Luật Quy hoạch và không được phá vỡ quy hoạch của cấp trên”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng báo cáo.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng lý giải về việc vẫn giữ tên Ủy ban nhân dân mà không đổi thành Ủy ban hành chính.
Ông cho biết, Hiến pháp không quy định rõ khi không tổ chức Hội đồng nhân dân thì Ủy ban đó gọi là gì, gọi là Ủy ban nhân dân hay gọi là Ủy ban hành chính. Trong khi tên gọi Ủy ban nhân dân là vấn đề lịch sử có tính chất quen thuộc.
“Nếu thay đổi tên thì thay đổi toàn bộ cả cơ sở dữ liệu đến tính pháp lý của tất cả các văn bản quy phạm pháp luật mang tên là "Ủy ban nhân dân" quận, phường. Đây là vấn đề lớn, tốn kém và cũng rất phức tạp. Hơn nữa, trong quá trình xây dựng Nghị quyết về thí điểm mô hình chính quyền đô thị đối với Hà Nội đã nêu phương án đổi tên Ủy ban nhân dân thành Ủy ban hành chính và Quốc hội cũng đã cân nhắc và quyết định giữ nguyên tên của Ủy ban nhân dân và chưa đổi thành một tên khác”, người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh./.
Bình luận