Đồng chí Vũ Đức Đam, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son đánh giá cao những đóng góp của báo chí, cũng như công tác thi hành luật báo chí 15 năm qua.

Từ năm 1999 đến nay, qua 15 năm thi hành, Luật Báo chí đã phát huy tác dụng tích cực, tạo điều kiện cho báo chí nước ta phát triển mạnh mẽ cả về số lượng ấn phẩm, số kênh phát thanh, truyền hình, loại hình và chất lượng thông tin, nguồn nhân lực…, góp phần phục vụ có hiệu quả sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bộ trưởng Son cho biết, tính đến 31/12/2013, cả nước có 838 cơ quan báo chí với 1.111 ấn phẩm, trong đó có 199 cơ quan báo in chiếm 24% (86 báo Trung ương và các bộ, ngành đoàn thể; 113 báo địa phương); 639 tạp chí chiếm 76% (507 tạp chí Trung ương, các Bộ, ngành, các trường đại học, viện nghiên cứu…; 132 tạp chí địa phương). Hàng năm, số lượng bản báo được phát hành ở nước ta khoảng hơn 650 triệu bản, bình quân có trên 7,22 bản báo/người/năm.

Cả nước có 90 cơ quan báo chí điện tử, 207 trang thông tin điện tử tổng hợp của các cơ quan báo chí. Trong đó có 40 cơ quan báo chí điện tử thuộc cơ quan Trung ương và các bộ, ngành; 26 cơ quan báo chí điện tử trực thuộc địa phương và 26 cơ quan báo chí điện tử trực thuộc các cơ quan đoàn thể.

Hiện, cả nước có 67 đài phát thanh, truyền hình bao gồm: 02 đài trực thuộc Trung ương (Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam); 01 đài thuộc Bộ (Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC); 64 đài Phát thanh – Truyền hình địa phương (62 đài Phát thanh – Truyền hình của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; riêng Thành phố Hồ Chí Minh có 02 đài: Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh và Đài Tiếng nói nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh). Số lượng các kênh chương trình phát thanh, truyền hình quảng bá tính đến 31/12/2013 là 179 kênh. Có 6 kênh truyền hình hoạt động không có hạ tầng phát sóng truyền hình riêng gồm: Kênh truyền hình Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV TV), Kênh truyền hình Công an nhân dân (ANTV), Kênh truyền hình Thông tấn (Vnews), Kênh truyền hình Quốc phòng, Kênh truyền hình Quốc hội, Kênh truyền hình Nhân dân.

Hệ thống truyền hình trả tiền với 73 kênh truyền hình và 9 kênh phát thanh, số lượng đơn vị cung cấp truyền hình cáp là 33 đơn vị (tính đến 31/12/2013); số lượng kênh truyền hình nước ngoài được khai thác trên hệ thống truyền hình trả tiền là 40 kênh. Truyền hình trả tiền sử dụng 4 loại công nghệ truyền dẫn, phát sóng: cáp, số vệ tinh, số mặt đất và IPTV đạt hơn 6,6 triệu thuê bao vào năm 2013 (số lượng thuê bao truyền hình cáp chiếm khoảng 50%).

Đội ngũ nhân lực làm báo theo đó ngày càng tăng về số lượng. Từ 25.000 người (năm 2005) lên gần 40.000 người năm 2014. Trong đó có gần 18.000 nhà báo được cấp thẻ và khoảng 5.000 phóng viên đang hoạt động báo chí nhưng chưa đủ điều kiện cấp thẻ nhà báo…. hầu hết các nhà báo có trình độ đại học trở lên.

Mặt khác, công tác tuyên truyền, phổ biến Luật Báo chí được phổ biến sâu rộng trong xã hội; Việc thi hành Luật Báo chí được thực hiện sâu rộng với các hình thức khác nhau, tác động tích cực đến nhận thức của các tầng lớp nhân dân; Việc thi hành Luật Báo chí của các chủ thể quy định trong Luật được thực thi nghiêm túc; công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ báo chí được chú trọng; quan hệ quốc tế trong hoạt động báo chí được mở rộng.

Thống kê của Bộ Ngoại giao cho biết, hiện có 30 Văn phòng báo chí nước ngoài với 35 phóng viên nước ngoài đăng ký thường trú tại Việt Nam và trung bình hàng năm có khoảng 230 đoàn với hơn 1000 phóng viên nước ngoài vào Việt Nam tác nghiệp…

“Báo chí đã làm tốt chức năng là cơ quan ngôn luận của tổ chức Đảng, Nhà nước là diễn đàn của nhân dân; báo chí đã kịp thời phản ánh thông tin, tuyên truyền và triển khai thực hiện các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước, chủ động xây dựng kế hoạch tuyên truyền, góp phần xây dựng và củng cố tạo sự đồng thuận trong toàn xã hội đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao năng lực, sức chiến đấu của Đảng, nhằm đáp ứng nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới”. Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son chỉ rõ.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Bắc Son: Báo chí đã làm tốt chức năng là cơ quan ngôn luận của tổ chức Đảng, Nhà nước là diễn đàn của nhân dân

Đã xuất hiện hiện tượng “tư nhân hóa báo chí”

Tuy nhiên, thực tiễn 15 năm thi hành Luật Báo chí, bên cạnh những mặt ưu điểm, tích cực là chủ yếu, Luật Báo chí năm 1999 cũng bộc lộ một số mặt chưa hoàn chỉnh, không điều chỉnh kịp thời những vấn đề mới nảy sinh, không còn phù hợp với với thực tiễn đời sống báo chí trong giai đoạn hiện nay.

Đó là những quy định bất cập của Luật với thực tế phát triển của báo chí trong giai đoạn nước ta đẩy mạnh công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Bên cạnh đó, sự phát triển và hội tụ về công nghệ giữa viễn thông, truyền thông và Internet diễn ra mạnh mẽ, đặt ra nhiều vấn đề mới và phức tạp cần được điều chỉnh phù hợp. Nhiều vấn đề đã vượt ra ngoài các quy định của pháp luật, như: cơ quan báo chí thực hiện nhiều loại hình, vấn đề liên kết trong hoạt động báo chí, vấn đề tài chính đối với cơ quan báo chí, vai trò cơ quan chủ quản, tên gọi và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan báo chí…

Ngoài ra, những năm gần đây, hoạt động báo chí bộc lộ những vấn đề đáng lo ngại như: không thực hiện đúng tôn chỉ mục đích, thông tin sai sự thật có chiều hướng không giảm – nhất là trên các trang mạng điện tử; xu hướng “thương mại hóa” chậm được khắc phục; thông tin miêu tả tỉ mỉ các hành động dâm ô, tội ác; thông tin về những chuyện thần bí, mê tín dị đoan…

Thứ trưởng Bộ thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn cũng nhắc lại hiện tượng những năm gần đây, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, tình trạng vi phạm pháp luật về sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực báo chí ngày càng gia tăng, chủ yếu đối với báo điện tử, báo hình.

Một số báo điện tử và trang thông tin điện tử tổng hợp tự ý lấy tin, bài, hình ảnh của báo khác mà không xin phép, không dẫn nguồn. Không ít cơ quan chủ quản chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình, dẫn đến buông lỏng, nể nang, chưa kiên quyết trong xử lý vi phạm đối với báo thuộc quyền.

Cũng trong thời gian qua, các đơn vị chức năng của Ban, Bộ, Hội đã phát hiện nhiều sai phạm. Trung bình mỗi năm, Bộ Thông tin và Truyền thông đã tiếp nhận và xử lý gần 300 đơn thư khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực báo chí, chủ yếu là khiếu nại nội dung thông tin trên báo chí.

Cụ thể, năm 2012 đã xử lý vi phạm 58 trường hợp cơ quan báo chí, phạt tổng số tiền 771 triệu đồng, cảnh cáo 01 trường hợp, nhắc nhở 06 trường hợp, 01 phóng viên bị thôi việc, 01 lãnh đạo cấp phòng bị kỷ luật buộc thôi việc, 01 thư ký tòa soạn bị cảnh cáo, cách chức; năm 2013 xử lý 49 trường hợp, phạt tổng số tiền 324 triệu đồng, thu hồi thẻ nhà báo 03 trường hợp, thu hồi 3 tên miền .vn….

Cần triển khai sớm dự thảo Luật Báo chí

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, đồng chí Vũ Đức Đam, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ chỉ rõ, công tác quản lý nhà nước về hoạt động báo chí còn có những hạn chế bất cập như: số lượng cơ quan báo chí tăng nhưng chất lượng thông tin chưa tương xứng với yêu cầu. Đặc biệt, xuất hiện hiện tượng “tư nhân hóa báo chí”, “thương mại hóa báo chí” trong quá trình hoạt động báo chí đã làm giảm chất lượng chính trị, văn hóa, khoa học, chất lượng nghiệp vụ của báo chí; lãnh đạo cơ quan báo chí còn buông lỏng công tác quản lý, giáo dục chính trị, tư tưởng cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên, quy trình biên tập, duyệt tin bài chưa được coi trọng và thực hiện nghiêm túc.

“Cá biệt có trường hợp không qua thẩm định, xác minh dẫn tới một số cơ quan báo chí, nhà báo đưa thông tin thiếu chính xác, thiếu trách nhiệm và thông tin sai nhiều nhưng không cải chính, vi phạm đạo đức người làm báo, lợi dụng nghề nghiệp để trục lợi, thậm chí có trường hợp vi phạm Luật Báo chí…”, Phó Thủ tướng chỉ rõ.

Mặt khác, vai trò của cơ quan chủ quản chưa được phát huy một cách đầy đủ theo quy định của Luật Báo chí, các biện pháp, chế tài xử lý vi phạm trong hoạt động báo chí có lúc bị xem nhẹ; việc cung cấp thông tin cho báo chí chưa kịp thời, gây khó khăn cho hoạt động báo chí.

Phó Thủ tướng đề nghị ngay trong quá trình soạn thảo Luật Báo chí (sửa đổi), Bộ Thông tin và Truyền thông cần huy động sự tham gia của những người làm báo đóng góp ý kiến kịp thời và đúng mực, đặc biệt là những vấn đề nóng đang được quan tâm.

“Có nhiều điểm trong luật, nghị định, thông tư, chỉ thị, nghị quyết của các cấp ủy đảng về báo chí đã nói rất kỹ, vì vậy, các bộ, ngành, chính quyền địa phương, tổ chức, cá nhân cần phải xem công tác thực hiện thực tế đến đâu. Từ đó chủ động cung cấp thông tin cho báo chí đến tiếp thu ý kiến đóng góp của nhân dân thông qua báo chí. Thái độ ứng xử nghiêm túc, đúng mực với các hành vi chưa đúng quy định pháp luật của cơ quan báo chí, hoặc chưa đến mức vi phạm pháp luật nhưng không có lợi”, Phó Thủ tướng lưu ý.

Cũng theo Phó Thủ tướng, hiện nay, Bộ Thông tin và Truyền thông đang xây dựng Quy hoạch báo chí cũng phải trên tinh thần chung là như vậy. Điểm gì mạnh, đúng thì chúng ta phát huy, điểm gì hạn chế thì ta khắc phục.

“Đặc biệt phải rất bình tĩnh trước những bất cập của hoạt động báo chí, không nên chỉ vì một vài biểu hiện tiêu cực, chúng ta thấy giật mình rồi đưa ra ngay những quy định để bịt hết lại. Tinh thần sửa Luật Báo chí lần này là hoàn toàn không phải như vậy. Việc sửa Luật lần này phải dự báo được xu thế phát triển mạnh mẽ về công nghệ, xu thế hội tụ thông tin…”, Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông cần triển khai sớm dự thảo Luật Báo chí theo chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật năm 2014 và năm 2015, theo Nghị quyết số 70/2014/QH13 được Quốc hội thông qua ngày 30/5/2014 được giao chủ trì xây dựng Luật Báo chí thay thế Luật Báo chí năm 1989 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí năm 1999 và trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp tháng 10/2015./.