Khắc phục chuyện thiếu luật hướng dẫn

Bộ trưởng Hà Hùng Cường nhấn mạnh, việc Quốc hội chúng ta thông qua bản Hiến pháp 2013 là một bước tiến lớn trong nhận thức và tư duy lý luận của Đảng và Nhà nước ta về vị trí và vai trò của Hiến pháp trong việc công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm thực hiện các quyền con người, quyền công dân.

Tuy nhiên, trong những hoàn cảnh lịch sử cụ thể, ngay cả những quyền con người được quy định tại Hiến pháp 1992 phần lớn được lồng ghép vào các quyền công dân. Một số quyền cho đến ngày hôm nay, còn đang bị “treo” hoặc bị chậm cụ thể hóa, một phần do chưa được đưa vào chương trình xây dựng luật của Quốc hội, và một phần do lỗi của các cơ quan chuẩn bị dự án luật, trình lên chưa đảm bảo tính khả thi.

Để khắc phục hiện trạng này, Quốc hội thông qua Hiến pháp 2013 đồng thời cũng thông qua Nghị quyết thi hành Hiến pháp. Căn cứ Nghị quyết này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành kế hoạch thực hiện Hiến pháp và Chính phủ cũng ban hành kế hoạch để thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và kế hoạch của Ủy ban Thường vụ Quốc hội với những danh mục dự án luật rất rõ ràng, quy định thời gian rất cụ thể cho quá trình tổ chức thực hiện sắp tới. Đặc biệt là xác định quyền con người, quyền công dân là một trong hai lĩnh vực được ưu tiên để Quốc hội quan tâm ban hành các luật.

Chính vì vậy, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Tư pháp phải đứng ra rà soát tất cả những việc này để có thể đôn đốc thực hiện cho tốt.

“Thậm chí Thủ tướng còn yêu cầu phải thành lập một hội đồng tư vấn để thẩm định, xem xét tất cả những luật này được ban hành ra trên tinh thần, nội dung của Hiến pháp”, Bộ trưởng Cường cho biết.

Theo dự kiến mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành, và Chính phủ cũng căn cứ vào đó đã ban hành kế hoạch, có đến 28 đạo luật sắp tới đây cần được sửa đổi bổ sung, ban hành mới để cụ thể hóa trực tiếp những quy định của Hiến pháp về quyền con người, quyền công dân.

Trong 28 văn bản đó, có 12 văn bản thuộc lĩnh vực quyền dân sự chính trị và 16 văn bản thuộc lĩnh vực quyền kinh tế, văn hóa, xã hội của người dân. Hiện nay, tất cả đang được Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Tới đây Quốc hội họp sẽ thông qua chương trình xây dựng pháp luật của năm 2015.

Về cơ bản những luật, bộ luật về quyền con người, quyền công dân sẽ được Quốc hội xem xét ban hành trong năm 2015, 2016; có những vấn đề trong năm 2014 đã được thực hiện.

Để không còn những oan sai như vụ Nguyễn Thanh Chấn

Theo Bộ trưởng Hà Hùng Cường, để khắc phục tình trạng oan sai, Bộ trưởng Cường cho hay, điểm này vừa rồi được sửa đổi bổ sung và quy định rất sâu sắc trong Hiến pháp 2013. Với những điểm cụ thể sau:

Một là, Hiến pháp 2013 khẳng định tòa án xét xử phải bảo đảm nguyên tắc tranh tụng, có nghĩa là phải có người bào chữa, phải có luật sư.

Hai là, quyền được mời luật sư bào chữa của người dân đã được mở rộng một cách đáng kể. Trước đây theo quy định của Hiến pháp, cũng như của Bộ luật Tố tụng hình sự, người dân có quyền mời luật sư khi bị khởi tố bị can, bị cáo. Còn bây giờ Hiến pháp đã bổ sung là người bị bắt, kể cả bắt quả tang, rồi người bị tạm giữ, tạm giam, bị điều tra đều có quyền tự mình bào chữa hoặc mời luật sư bào chữa cho mình, để làm sao tránh oan sai.

Ba là, Hiến pháp lần này làm rõ hơn nguyên tắc suy đoán vô tội.

“Trước đây, chúng ta quy định rằng công dân không có tội khi chưa có bản án có hiệu lực của tòa án kết tội người đó. Bây giờ thêm một điều kiện rất quan trọng đó là việc buộc tội phải được chứng minh thì mới có bản án”, Bộ trưởng Cường làm rõ hơn.

Bốn là, yêu cầu người bị xét xử phải được tòa án xét xử đúng trình tự và đúng thời hạn luật định. Tất cả những điều đó đều là những quy định mở, để cho những bộ luật, đạo luật sắp tới đây có những quy định cụ thể bảo vệ cho những người chẳng may rơi vào vòng lao lý, để làm sao khắc phục được những oan sai như trường hợp của ông Nguyễn Thanh Chấn vừa qua.

Năm là, Hiến pháp cũng quy định nguyên tắc bắt giữ, giam người phải theo luật định.

“Bây giờ chúng ta đang xây dựng luật về tạm giữ, tạm giam để thực hiện quyền đó”, Bộ trưởng cho biết thêm./.