Chưa giàu đã già...

The Economist nhận định rằng, đây là một trong những mức tăng nhanh nhất trên thế giới. Một phần nguyên nhân xuất phát từ sự tăng lên của tuổi thọ người Việt từ 60 tuổi vào năm 1970 đến 76 tuổi ngày nay, nhờ thu nhập bình quân đầu người tăng.

Sự phát triển thịnh vượng cũng đồng thời làm giảm tỉ lệ sinh trong cùng giai đoạn đó, mỗi người phụ nữ trung bình có không quá 2 con, ít hơn rất nhiều so với con số 7 trước đó.

Dân số trong độ tuổi lao động của Việt Nam đã đạt đỉnh cách đây nhiều năm, khi thu nhập bình quân đầu người của đất nước còn thấp. So với các nước láng giềng khác, mức GDP của Việt Nam chỉ bằng một nửa so với Trung Quốc, một phần 3 so với Thái Lan và một phần mười so với Nhật Bản khi dân số trong độ tuổi lao động của những nước này đạt đỉnh.

Sự thay đổi nhân khẩu học cũng diễn ra tương tự ở nhiều nước châu Á.

Nhưng, theo The Economist, có một điều đáng buồn, là Việt Nam già, nhưng chưa kịp giàu.

Tỷ trọng dân số tham gia vào lực lượng lao động đạt mức cao nhất ở Hàn Quốc và Nhật Bản với mức GDP hàng năm bình quân trên đầu người tương ứng ở mức 32.585 USD và 31.718 USD.

Ngay cả Trung Quốc cũng đã chạm ngưỡng 9.526 USD, trong khi thu nhập trung bình của người Việt Nam đạt mức cao nhất vào năm 2013 cũng chỉ dừng ở con số 5.024 USD.

Indonesia và Philippines chạm đến bước ngoặt trong vài thập niên tới, với mức thu nhập bình quân đầu người được dự kiến gấp vài lần so với người Việt.

“Cuộc đua khắc nghiệt giữa sự tăng trưởng kinh tế và tình hình già hóa của dân số này là một vấn đề đau đầu với Việt Nam”, The Economist nhận định.

Liệu Chính phủ có thể hỗ trợ hàng chục triệu người Việt đang ngày một già đi?

Báo cáo nhận định rằnghỉ có những người nằm trong diện cực kỳ nghèo và những người trên 80 tuổi (chiếm khoảng 30% trên tổng số người già) mới có thể nhận một khoản lương hưu, được hỗ trợ từ nhà nước.

Tuy nhiên, với số tiền có thể chỉ bằng vài USD cho một tuần thì thật không đủ trang trải các sinh hoạt phí thường ngày.

Theo một cuộc khảo sát gần đây nhất về người già của The Economist vào năm 2011, 90% trong số họ được chỉ ra là không có nhiều tiền tiết kiệm. Các khoản trợ cấp cho người già là một gánh nặng khổng lồ mà nền kinh tế Việt Nam sẽ phải gánh vác.

“Tình hình sẽ còn tệ hơn ở vùng nông thôn, nơi hầu hết người già đang sống”, The Economist cho biết.

Trước đây, con cái sẽ sống chung và chăm sóc cha mẹ vào tuổi xế chiều. Thực tế bây giờ, họ có xu hướng sống xa quê hương, chuyển đến những đô thị lớn.Khảo sát cho thấy tỷ lệ người già sống một mình đang dần tăng lên, đặc biệt là ở các làng quê.

Nhiều người làm việc cho đến khi ra đi. 40% nam giới ở các làng quê vẫn phải làm công việc nặng nhọc cho đến tận 75 tuổi, gấp đôi tỷ lệ ở các thành thị. Trong khi ở Anh, con số này là 3%.

Cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ cho hàng triệu người già cũng là một mối lo lắng cần được quan tâm. Bệnh Alzheimer, bệnh tim và các bệnh khuyết tật liên quan đến tuổi tác đang tăng lên.

Số liệu trong báo cáo của The Economist cho hay, khoảng một phần ba những người trên 60 tuổi không có bảo hiểm y tế, khiến cho chi phí chữa bệnh bị đẩy lên cao.

Nhiều bệnh viện ở tỉnh vẫn chưa có khoa khám chữa bệnh thích hợp cho người già. Nhiều nhóm bảo hiểm y tế mọc lên để giải quyết vấn đề trên với nhiều ưu đãi, nhưng không có đủ nguồn nhân lực và cơ sở vật chất để điều trị các bệnh lý phức tạp.

Những nỗ lực từ Chính phủ được nhìn nhận

Để từng bước giải quyết bức tranh màu xám đang dần bao trùm lên nền kinh tế Việt Nam, Chính phủ đã bắt đầu có những động thái nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính và cải thiện chất lượng sống của người cao tuổi.

Vào tháng 5 vừa qua, Chính phủ đã tuyên bố tăng tuổi nghỉ hưu từ 55 tuổi lên 60 tuổi đối với nam, từ 60 đến 62 tuổi đối với nữ và tái cấu trúc mô hình quỹ lương hưu để hỗ trợ tối đa cho cuộc sống của người già sau khi về hưu.

Năm tới, Chính phủ có kế hoạch sẽ “làm mới” lại hệ thống bảo hiểm sức khoẻ và trợ cấp xã hội

Nhưng, vẫn chưa đem lại hiệu quả

Thông thường, một quốc gia muốn tăng nhanh mức GDP thì phải thực hiện chuyển đổi từ canh tác nông nghiệp sang các ngành nghề khác có năng suất cao hơn như công nghiệp, dịch vụ. Chỉ xét trên khía cạnh này, Việt Nam đã tụt hậu so với các nước láng giềng.

Khi bước vào năm 2013, năm dân số trong độ tuổi lao động của Việt Nam “rực rỡ” nhất, nông nghiệp vẫn chiếm 18% tỷ trọng nền kinh tế. Cùng thời điểm đó, nông nghiệp chỉ chiếm 10% GDP tại Trung Quốc.

Đáng buồn hơn, năng suất của nông dân còn có xu hướng giảm dần theo độ tuổi. Chính sự phụ thuộc quá mức vào nông nghiệp đã phần nào giải thích tại sao ba phần tư lao động Việt Nam làm việc trở nên kém hiệu quả hơn khi bước vào độ tuổi xế chiều. Điều này cũng góp phần khiến cho bức tranh màu xám của Việt Nam càng u ám thêm.

Tăng năng suất là một vấn đề không hề dễ dàng. Thực tế, nhiều nước ở châu Á cũng đang già đi nhanh chóng, nhưng vấn đề này “già trước khi giàu” dường như nghiêm trọng hơn tại Việt Nam./.

Dịch từ nguồn:

https://www.economist.com/asia/2018/11/08/vietnam-is-getting-old-before-it-gets-rich