Không tạo thêm rào cản, chi phí vô lý cho DN!
Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng: "Không lấy lý do đó để tạo thêm rào cản, chi phí vô lý cho doanh nghiệp"
Nhiều vướng mắc xuất phát từ Thông tư 08, 09
Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT và Thông tư số 09/2019/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với 6 phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất, bao gồm: sắt, thép, nhựa, giấy thủy tinh, kim loại màu, phế liệu xỉ hạt lò cao có hiệu lực từ ngày 29/10.
Cụ thể, hai Thông tư 08/2018/TT-BTNMT và Thông tư 09/2018/TT-BTNMT bãi bỏ Điều 10 Thông tư số 41/2015/TT-BTNMT liên quan đến hồ sơ khi làm thủ tục hải quan. Theo quy định mới doanh nghiệp không phải nộp cho cơ quan Hải quan một loạt chứng từ như: Bản giấy xác nhận đủ điều kiện bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu; văn bản thông báo về lô hàng nhập khẩu; giấy xác nhận ký quỹ bảo đảm phế liệu nhập do Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam hoặc ngân hàng thương mại nơi tổ chức, cá nhân ký quỹ bảo đảm phế liệu nhập khẩu cấp; Văn bản chứng nhận phù hợp quy chuẩn kỹ thuật môi trường đối với lô hàng phế liệu nhập khẩu của tổ chức chứng nhận phù hợp có tên trong danh sách đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ định.
Tuy nhiên, nếu thực hiện theo Thông tư 08/2018/TT-BTNMT và 09/2018/TT-BTNMT gây khó khăn cho cơ quan Hải quan trong việc thực hiện Chỉ thị 27/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Chỉ thị 27/CT-TTg yêu cầu Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan áp dụng các biện pháp ngăn chặn từ xa các lô hàng phế liệu nhập khẩu không đáp ứng các quy định của pháp luật Việt Nam; hướng dẫn các hãng tàu/đại lý hãng tàu khi khai thông tin e-Manifest trước khi tàu cập cảng phải khai đầy đủ thông tin cụ thể về chủ hàng tại Việt Nam đối với phế liệu nhập khẩu… Vì vậy, trong trường hợp cơ quan Hải quan không có chứng từ này rất khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.
Bên cạnh đó, trong Thông tư cũng quy định cơ quan chịu trách nhiệm kiểm tra nhà nước về chất lượng phế liệu đối với phế liệu nhập khẩu là Sở Tài nguyên và Môi trường. Tổ chức giám định được chỉ định là tổ chức đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giám định theo quy định và thuộc danh sách các tổ chức giám định được chỉ định thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Trước đây, theo Thông tư 41/2015/TT-BTNMT, tổ chức chứng nhận sự phù hợp sẽ ban hành thông báo phế liệu đạt tiêu chuẩn quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, trên cơ sở đó cơ quan Hải quan sẽ thực hiện việc thông quan.
Với quy định mới thực hiện theo Luật Chất lượng sản phẩn hàng hóa và Nghị định số 74/2018/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định số 132/2008/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số Điều Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa) thì sau khi có kết quả kiểm tra của các tổ chức chứng nhận sự phù hợp thì sẽ gửi về các Sở Tài nguyên và Môi trường nơi doanh nghiệp có cơ sở sản xuất, trên cơ sở đó sẽ ban hành thông báo về phế liệu nhập khẩu đạt tiêu chuẩn quy chuẩn về kỹ thuật quốc gia làm cơ sở cho việc thông quan.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng quy định Sở Tài nguyên và Môi trường nơi có các hoạt động theo dõi quản lý chủng loại phế liệu trong việc thực hiện các thủ tục liên quan đến kiểm tra dẫn đến khó khăn.
Bởi theo Danh mục hàng hóa nhập khẩu phải làm thủ tục hải quan tại cửa khẩu nhập (Quyết định số 15/2017/QĐ-TTg) thì phế liệu nhập khẩu phải làm thủ tục hải quan tại cửa khẩu nhập, nhưng cơ quan kiểm tra lại là Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh, thành phố nơi có cơ sở xử lý phế liệu dẫn đến việc phối hợp trong kiểm tra khó khăn, kéo dài thời gian kiểm tra, ảnh hưởng việc thực hiện thủ tục hải quan của cơ quan Hải quan.
Nhiều doanh nghiệp lao đao…
Tại phiên họp báo Chính phủ thường kỳ ngày 31/1/2019, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết, hiện có rất nhiều lô hàng phế liệu làm nguyên liệu tuy đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn về môi trường nhưng đang tồn đọng tại các cảng, ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp.
“Nhà máy không có nguyên liệu, công nhân nghỉ việc, giảm công suất, hủy các hợp đồng, trong khi nguyên liệu tồn đọng tại cảng, phí lưu kho lưu bãi, tiền phạt chậm trả... rất nhiều, gánh nặng rất lớn với doanh nghiệp”, Bộ trưởng nêu thực tế và đặt vấn đề, nguyên nhân do đâu và giải pháp tháo gỡ là gì?
Theo phản ánh của các doanh nghiệp, trước thời điểm 29/10/2018, nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu không được thông quan vì Hải quan cho biết không thể kiểm tra và thông quan khi chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường. Thế nhưng sau khi Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có Thông tư 08, 09 ban hành các quy chuẩn kỹ thuật với phế liệu, có hiệu lực từ 29/10/2018, thì nhiều cơ quan Hải quan vẫn không thông quan với các lô hàng đã đáp ứng được các quy chuẩn kỹ thuật, với lý do chưa có hướng dẫn thống nhất của Tổng cục Hải quan.
Đến khi chính sách đã thông nhưng nhiều doanh nghiệp lại “mắc” phí lưu kho bãi quá lớn sau một thời gian dài ùn tại cảng.
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ cũng kể với báo chi rằng, trước khi Tổ công tác xuống, Thủ tướng đã nghe các doanh nghiệp phản ánh rất nặng nề về việc này, thậm chí có doanh nghiệp còn khóc với Thủ tướng. Có câu chuyện là không ai giải quyết cho doanh nghiệp mà tình trạng này đã diễn ra từ rất lâu rồi (từ tháng 6/2018), rồi có chuyện bán cả người cả của cũng không đủ tiền nộp phạt cho những container này.
Con số 24.124 container đang tồn đọng tại các cảng biển trên cả nước là số lượng rất lớn.
“Số container này sẽ rất tốt nếu ta thông quan tốt, cung cấp kịp thời cho các nhà máy trong nước. Các nhà máy sản xuất chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ nên nếu như chậm thông quan sẽ ảnh hưởng đến nguyên liệu, công nhân nghỉ việc, cắt hợp đồng với đối tác đã ký… Đây là câu chuyện rất lớn vì là nguồn nguyên liệu rất cần cho sản xuất”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.
Sinh ra những việc này là do: Sở tài nguyên và môi trường không có tiền để chở cán bộ đến Cảng. Ví dụ ai sẽ cấp tiền cho sở tài nguyên và môi trường xuống Hải Phòng để mở từng container kiểm tra bằng mắt thường? Những chi phí này doanh nghiệp đều phải lo hết.
Chưa nói đến việc theo quy định Thông tư 08, một container chỉ thực hiện 1 ngày là thông quan nhưng thực tế đang là 29 ngày, việc này xảy ra tại Cảng Cái Mép. Sở Tài nguyên và môi trường chiếm tới 90% thời gian này, còn toàn bộ là thời gian của Hải quan để chờ giấy, mặc dù chỉ cần ký xác nhận thôi nhưng Hải quan phải chờ.
Một lô hàng container phế liệu phải qua 4 cơ quan kiểm tra, kiểm soát: Một là sở tài nguyên và môi trường địa phương cấp cho doanh nghiệp đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu; hai là phải qua cơ quan hải quan; ba là phải qua cơ quan giám định độc lập (hiện nay Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ định 13 cơ quan giám định độc lập); bốn là qua cơ quan quản lý nhà nước là sở tài nguyên và môi trường tại nơi nhà máy đóng.
Trong khi đó doanh nghiệp được gì? Giám định độc lập là cơ quan giúp cho toàn bộ vấn đề trách nhiệm trước pháp luật liên quan đến chất lượng giám định. Còn sở tài nguyên và môi trường là nơi nhà máy đóng, trong khi hàng hoá về một chỗ. Ví dụ hàng về cảng Cát Lái, nhưng nhà máy nằm ở xung quanh TP. Hồ Chí Minh. Khi có kết quả của cơ quan giám định độc lập rồi thì đưa giấy về sở tài nguyên và môi trường để Sở cử cán bộ xuống cảng, mở container ra kiểm tra bằng mắt thường xem có phải phế liệu thật không. Rõ ràng ta ban hành những quy định này ra đã gây khó khăn cho doanh nghiệp, khiến doanh nghiệp phải “rơi nước mắt”.
“Có những doanh nghiệp nhập hàng từ tháng 6 năm ngoái, hàng đáp ứng tiêu chuẩn nhưng không được thông quan là do cái gì? Đến nay chi phí lưu kho bãi 40-50 USD/ngày, thiệt hại cả tỷ đồng. Bán cả lô hàng đi cũng không đủ trả phí lưu kho bãi, nếu là tôi, tôi cũng bỏ hàng”, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng thẳng thắn.
Ông nhấn mạnh rằng, cách làm việc không hết trách nhiệm, vô cảm của các cơ quan chức năng sẽ khiến “bóp chết” doanh nghiệp vì gánh nặng chi phí.
Đặt câu hỏi là có đơn vị giám định độc lập rồi nhưng vẫn phải có sự tham gia của cán bộ Sở Tài nguyên và Môi trường, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng đưa vấn đề: “Việc này có cần thiết không, cần xem xét kỹ? Mở container ra, kiểm tra bằng mắt thường, mà doanh nghiệp phải bố trí ăn ngủ, đưa đón, đi từ Nam ra Bắc, kinh phí ở đâu ra?”.
Sẽ hủy bỏ Thông tư 08, 09
Cũng tại phiên họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 1/2019, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành lý giải rằng, quy định của Thông tư 08 và Thông tư 09 được xây dựng trong bối cảnh thực hiện nghiêm túc chỉ đạo về việc hạn chế nhập khẩu phế liệu khi các nước láng giềng trong khu vực đều có chính sách nghiêm khắc về việc nhập khẩu phế liệu.
Thông tư 08, 09 được xây dựng nhằm mục đích bảo vệ môi trường nhưng thực tế có một loạt quy định thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, Hải quan vô tình có sự chồng chéo, khó thực hiện cho địa phương. Bên cạnh đó, cũng do địa phương chưa thực sự giám sát để có thể giảm thời gian thông quan của các lô hàng hoá.
“Từ thực tế này chúng tôi thấy rằng công tác đánh giá tác động của các văn bản quy phạm pháp luật cần phải thực hiện sâu sát hơn và việc xử lý các vướng mắc về thay đổi việc thực hiện quy định cần có sự chung tay của các cơ quan liên quan. Chúng tôi mong rằng sắp tới có sự phản ánh góp ý của doanh nghiệp để Bộ có thể đồng hành cùng doanh nghiệp tạo môi trường đầu tư, kinh doanh hiệu quả”, Thứ trưởng Lê Công Thành mong muốn.
Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết thêm, ngày 17/1, Tổng cục Hải quan đã có văn bản chỉ đạo cả nước phải rút kinh nghiệm về việc container phế liệu về nhôm của Hàn Quốc.
Tuy nhiên phải minh bạch, không đổ lỗi cho nhau mà phải nói rõ ra. Hôm nay Thủ tướng rất gắt gao trong việc không đánh giá kỹ tác động mà đã ban hành Thông tư là vô cảm.
Tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là sẽ đưa vào Nghị quyết của Chính phủ là không giao trách nhiệm cho sở tài nguyên và môi trường các tỉnh, thành phố nữa. Thủ tướng còn nói nặng hơn là yêu cầu ra thông báo huỷ bỏ Thông tư 08, 09.
Tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là năm 2019 phải bứt phá, hiệu quả hơn, cải cách hơn, thực chất hơn năm 2018, cắt bỏ tất cả những gì là rào cản, giấy phép con, tạo chi phí không cần thiết cho doanh nghiệp.
“Chúng ta dứt khoát bảo vệ môi trường nhưng đồng thời cũng không lấy lý do đó để tạo thêm rào cản, chi phí vô lý cho doanh nghiệp. Nếu là các lô hàng rác thải ô nhiễm, vô chủ thì phải cương quyết ngăn chặn, xử lý, nhưng nếu là lô hàng phế liệu làm nguyên liệu đủ điều kiện, bảo đảm an toàn môi trường thì phải được thông quan, không để ảnh hưởng đến sản xuất”, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ thẳng thắn.
Trên cơ sở báo cáo của Văn phòng Chính phủ, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cũng cho biết, Thủ tướng đã đồng ý đưa ngay các nội dung cần tháo gỡ cho doanh nghiệp vào Nghị quyết phiên họp này.
Cũng tại phiên họp, Thủ tướng tiếp tục nhấn mạnh công tác xây dựng thể chế, pháp luật, cơ chế chính sách cần được đặc biệt chú trọng và phải coi là một nhiệm vụ trọng tâm của năm 2019.
“Cơ chế, chính sách, quy định pháp luật nào không còn phù hợp, cản trở đối với phát triển kinh tế - xã hội thì cần phải sửa đổi, bổ sung ngay, không được chậm trễ. Đấy chính là hành động thiết thực để các doanh nghiệp, người dân, để nền kinh tế có thể phát huy sáng tạo, tham gia vào cách mạng công nghiệp 4.0”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh lại tinh thần của Chính phủ./.
Bình luận