Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã chỉ ra điều này tại Hội nghị tham vấn xây dựng Chiến lược Quốc gia về Tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045, hướng tới 2050 diễn ra chiều ngày 29/3/3021 tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị

Cơ hội lớn để Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong về tăng trưởng xanh

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Trưởng ban soạn thảo Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045 khẳng định, tăng trưởng kinh tế được coi là chìa khóa đối với mục tiêu giảm nghèo trên toàn cầu.

Kể từ năm 1990 công cuộc giảm nghèo đã thực sự đạt được những bước tiến quan trọng, với hơn 1,2 tỷ người đã thoát khỏi cảnh nghèo cùng cực.

Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là sự phát triển của khoa học công nghệ vẫn chưa dẫn đến sự tiến bộ trên diện rộng.

Mô hình khai thác tài nguyên thiên nhiên ở quy mô không bền vững không những gây ra những tác động tiêu cực lớn đến môi trường, mất đa dạng sinh học, ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu toàn cầu, mà còn không tính đến đầy đủ các khía cạnh về công bằng xã hội, bình đẳng giới, hòa nhập và cơ hội kinh tế cho các thế hệ tương lai.

“Chính vì vậy, các quốc gia trên thế giới đang bắt đầu suy nghĩ lại về các lựa chọn để đạt được sự thịnh vượng kinh tế một cách bền vững trước mối quan tâm ngày càng tăng về việc duy trì và bảo vệ nguồn vốn tự nhiên, và mong muốn thúc đẩy phát triển xã hội bao trùm, gắn kết các giá trị con người và giá trị văn hóa”, Bộ trưởng Dũng đưa vấn đề.

Tăng trưởng xanh đã trở thành xu thế tất yếu và là mục tiêu mà mọi quốc gia đang hướng tới. Xu thế này là lựa chọn tất yếu khách quan, đặc biệt đối với các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu.

Khẳng định rằng, lựa chọn tăng trưởng xanh cũng được coi là một hướng tiếp cận mới trong tăng trưởng kinh tế nhằm đạt được thịnh vượng toàn diện cho các quốc gia, Bộ trưởng nêu rõ: “Cách tiếp cận này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn hướng tới hài hòa phát triển kinh tế - xã hội với phục hồi và bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên. Thông qua việc thúc đẩy tăng trưởng xanh, các giá trị văn hóa cốt lõi được truyền tải, chia sẻ và thấm nhuần trong chính lối sống của con người”.

Thế giới đang chứng kiến những tiến bộ vượt bậc của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cùng việc ngày càng gia tăng sự kết nối giữa các quốc gia trên toàn cầu. Xu hướng đầu tư cho các hoạt động sản xuất thông minh nhờ vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, xu hướng xây dựng chính phủ điện tử, đô thị thông minh, công nghiệp và nông nghiệp thông minh… đang trở nên phổ biến.

“Tuy nhiên, từ đầu năm 2020, đại dịch COVID-19 đã gây ra một cuộc khủng hoảng chưa từng có trên toàn cầu”, Bộ trưởng nói. Vì thế, kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh và phục hồi sau suy thoái kinh tế là ưu tiên hàng đầu của các chính phủ khắp thế giới. Đại dịch COVID-19 cũng đang làm thay đổi thế giới trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là sự chuyển dịch mạnh mẽ của kinh tế số.

“Bên cạnh những thách thức, COVID-19 cũng tạo cơ hội để các quốc gia đánh giá lại các mô hình phát triển kinh tế, đồng thời nâng cao nhận thức của cộng đồng về những mối đe dọa nghiêm trọng từ các vấn đề môi trường và sức khỏe cũng như tận dụng những thay đổi tích cực từ chính đại dịch. Điều này đòi hỏi phải có những phản ứng chính sách một cách toàn diện từ phía các chính phủ. Phục hồi tăng trưởng kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh hay khôi phục xanh nên hiện đang là ưu tiên hàng đầu của các quốc gia”, Bộ trưởng khẳng định.

Toàn cảnh Hội nghị

Việt Nam là một trong những quốc gia bị tác động nặng nề bởi biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, và gia tăng các yếu tố tác động từ bên ngoài. Mặt khác, Việt Nam đang tiếp tục đà đổi mới, đẩy mạnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, chất lượng và hiệu quả, đồng thời đứng giữa ngã rẽ để phục hồi hậu COVID-19.

“Việc chuyển hướng sang kinh tế xanh và tăng trưởng xanh, cập nhật Chiến lược tăng trưởng xanh cho phù hợp định hướng phát triển mới của đất nước theo tinh thần Nghị quyết Đại hội 13 của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2021-2030, Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2021-2025 là một lựa chọn tất yếu và là cơ hội lớn để Việt Nam có thể trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực về tăng trưởng xanh, phục hồi xanh, bắt kịp xu thế phát triển của thế giới", Bộ trưởng nêu rõ.

Từ đó, Bộ trưởng chỉ rõ, việc xây dựng “Chiến lược Quốc gia về Tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045, hướng tới 2050” phù hợp với bối cảnh mới là mục tiêu và ưu tiên cấp thiết giúp Việt Nam đi tắt đón đầu, bắt kịp, tiến cùng, vượt lên, hướng tới khát vọng thịnh vượng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống của con người, bình đẳng về vị trí, vai trò, điều kiện, cơ hội phát huy năng lực và thụ hưởng thành quả của sự phát triển; hài hòa với các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, phù hợp với cam kết giảm nhẹ phát thải khí nhà kính quốc gia. Tăng trưởng xanh góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng, tăng cường năng lực chống chịu của nền kinh tế và giảm thiểu tính dễ bị tổn thương của con người trước các cú sốc bên ngoài.

Còn nhiều hạn chế trong thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh 2012-2020

Thay mặt nhóm soạn thảo, ông Lê Việt Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, giáo dục, tài nguyên và môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đánh giá tổng thể việc thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh 2012-2020.

Ông Việt Nam cho biết, Chiến lược tăng trưởng xanh đã thành động lực quan trọng thúc đẩy đổi mới thể chế kinh tế, mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh, bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính.

Nhận thức về vai trò của tăng trưởng xanh đã được nâng lên. Nhiều văn bản chính sách đã được ban hành. Số lượng kế hoạch hành động tăng trưởng xanh được chuẩn bị và phê duyệt tăng nhanh (đặc biệt có sự tham gia các tỉnh, thành phố lớn: TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội), chất lượng của kế hoạch hành động với độ nhất quán về phương pháp luận và thời gian xây dựng dần được cải thiện

Sau khi ban hành, các đơn vị đã bước đầu triển khai hoạt động nâng cao nhận thức, tăng cường năng lực, ban hành chính sách liên quan. Đặc biệt, đã tạo được làn sóng đầu tư xanh: năng lượng gió, mặt trời, điện rác…

Tuy nhiên, ông Việt Anh cũng chỉ rõ những hạn chế trong quá trình thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh 2012-2020. Đó là một số bộ ngành chưa nhận thức rõ vai trò trong tham gia thực hiện; Lợi ích lâu dài của chiến lược tăng trưởng xanh chưa được nhìn nhận thấu đáo; Năng lực thực hành còn yếu

Trong công tác xây dựng thể chế, chính sách, thì nội dung rà soát quy hoạch ở 1 số bộ, ngành, tỉnh chưa thể hiện rõ; cần tập trung vào nhóm vấn đề mấu chốt của TTX

Đặc biệt, ông Việt Anh nhấn mạnh rằng, chúng ta thiếu nguồn ngân sách phân bổ cho các hoạt động, chương trình, dự án để hiện thực hóa Chiến lược.

Nội dung về tăng trưởng xanh trong các văn bản hướng dẫn lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội chỉ mang tính chất định hướng. Các dự án/đề án của Chiến lược chưa được lồng ghép đưa vào Kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Tham gia của khu vực tư nhân có tăng song còn hạn chế về ngành, lĩnh vực. Các chính sách khuyến khích đầu tư trong lĩnh vực tăng trưởng xanh, bảo vệ môi trường chưa cụ thể nên chưa thu hút được đầu tư tư nhân.

Công tác “Giám sát, Đánh giá, Báo cáo” gặp khó khăn - các mục tiêu định lượng chưa khả thi, đầy đủ

Ông Lê Việt Anh chỉ rõ những hạn chế trong quá trình thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh 2012-2020

Ông Việt Anh cũng chỉ ra rằng, việc thiếu Ban điều phối liên ngành để chỉ đạo, điều phối các hoạt động, giám sát thực hiện tăng trưởng xanh ở các bộ/ngành và địa phương là nguyên nhân dẫn đến việc thiếu các giải pháp liên ngành, liên vùng. Do đó, các bộ ngành, địa phương khó xác định mục tiêu và những nỗ lực của các cấp chỉ mang tính đơn lẻ, thiếu đồng bộ, hiệu quả không cao.

Chiến lược tăng trưởng xanh 2021-2030: Cụ thể hóa mô hình tăng trưởng theo chiều sâu

Trình bày các các điểm mới của Chiến lược tăng trưởng xanh 2021-2030, ông Lê Việt Anh cho biết, Chiến lược là cụ thể hóa mô hình tăng trưởng theo chiều sâu; Xác định kịch bản tăng trưởng tối ưu dựa trên cân đối lợi ích và chi phí giữa phát triển kinh tế - xã hội với mục tiêu giảm phát thải, tăng cường tính chống chịu của nền kinh tế.

Chiến lược cũng định hướng đầu tư dài hạn của quốc gia theo lộ trình và là cơ sở để cân đối và huy động hiệu quả các nguồn lực; Gắn kết chặt chẽ với mục tiêu Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; Gắn kết chỉ tiêu tăng trưởng xanh trong hệ thống chỉ tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, các chiến lược ngành; đưa ra giải pháp dựa trên nhu cầu của ngành.

Các khía cạnh mới của Chiến lược xanh mới là tập trung vào khoa học công nghệ (chuyển đổi số), đổi mới sáng tạo, các yếu tố xã hội; sử dụng phương pháp định lượng tính để đưa ra các mục tiêu trên cơ sở cập nhật phương pháp tính toán mới của quốc tế.

Ông Việt Anh cũng cho rằng, việc xây dựng Chiến lược tăng trưởng xanh 2021-2030 cũng sẽ h trợ Chính phủ đưa ra các quyết định đầu tư chính xác và hiệu quả hơn thông qua: Xác định nhu cầu vốn đầu tư và phân tích chi phí – lợi ích; Đánh giá tác động kinh tế - xã hội của Chiến lược 2021-2030: kết hợp các mô hình toàn nền kinh tế và mô hình ngành.

"Dự kiến dự thảo Chiến lược được trình lên Thủ tướng Chính phủ ngày 25/06/2021", ông Việt Anh cho biết thêm thông tin.

Ông cũng cho biết, các văn bản chính sách về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045, hướng tới 2050 được xây dựng xây dựng gồm: Kế hoạch hành động Quốc gia về tăng trưởng xanh; Nghiên cứu, xây dựng, ban hành bộ tiêu chí chung về tăng trưởng xanh để phân loại các dự án, ngành nghề… xanh (green taxonomies) và cơ chế khuyến khích đầu tư cho tăng trưởng xanh theo hướng mở, cập nhật thường xuyên; Ban hành Quy định và Hướng dẫn về “Bộ chỉ tiêu thống về Tăng trưởng trưởng xanh”; Nghiên cứu, xây dựng bộ công cụ, mô hình đảm bảo tính khả thi trong việc xây dựng, triển khai Chiến lược, Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh các ngành, các cấp theo hướng phát triển kinh tế - xã hội đồng thời đạt mục tiêu phát thải trung tính phù hợp với xu hướng thế giới và điều kiện quốc gia; Xây dựng “Hướng dẫn xây dựng Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh đối với các bộ ngành, địa phương” để đảm bảo nguyên tắc thống nhất phương pháp tiếp cận, tính toán, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng, triển khai Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh của tất cả các cấp, tăng tính khả thi và công bằng trong công tác giám sát và đánh giá việc thực hiện…

Đại diện Ban soạn thảo cũng cho biết, sẽ triển khai các hoạt động về huy động nguồn lực, hợp tác quốc tế và trong nước để thực hiện Chiến lược 2021-2030 và các nội dung ưu tiên kể trên./.