Đã xây dựng được mối quan hệ bền chặt

"Trong những năm 1990, liệu có ai nghĩ là có thể có một quan hệ đối tác như vậy? Hồi đó tôi đã ở đây, và dù tất cả chúng tôi đều hy vọng về những điều tốt nhất, tôi không nghĩ rằng ai lại dự đoán được chúng ta có thể tiến xa như hiện nay", Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Ted Osiu đã chia sẻ như vậy trong buổi nói chuyện với sinh viên Trường Đại học Quốc gia Hà Nội , ngày 06/3/2015.

Đúng như chia sẻ của Đại sứ, sau một thời gian dài “đối đầu” và chiến tranh lạnh, ngày 01/7/1995 chính là cột mốc đáng nhớ trong mối quan hệ hai nước, khi Tổng thống Mỹ Bill Clinton và Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa 2 nước. Từ đó, quan hệ Việt - Mỹ liên tục phát triển, 2 nước đã thành công trong việc chuyển mình từ kẻ thù sang bạn bè, sau đó thành đối tác toàn diện.

Quan hệ đối tác toàn diện Việt - Mỹ được xác lập trong chuyến thăm Mỹ tháng 7/2013 của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang là khuôn khổ quan trọng, định hướng cho quan hệ hai nước. Đây có thể coi là thành tựu quan trọng nhất của hai bên kể từ năm 1995 đến nay.

Trong khuôn khổ này, hai nước đề cao các nguyên tắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng hệ thống chính trị của nhau. Điều đó giúp Việt - Mỹ mở ra các cơ chế hợp tác trong rất nhiều lĩnh vực, trong đó có chính trị đối ngoại, thương mại - kinh tế, quốc phòng an ninh.

Những năm qua, hai bên tiếp tục tăng cường các cuộc gặp và chuyến thăm giữa các lãnh đạo cấp cao. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng gặp Tổng thống Mỹ Barack Obama bên lề Cấp cao APEC và Cấp cao Đông Á.

Bí thư thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh thăm Mỹ.

Ngược lại, các thượng nghị sĩ Mỹ như John McCain, Ben Cardin, Bob Corker cũng đến Việt Nam.

Dự báo tương lai quan hệ hợp tác Việt Nam – Hoa Kỳ

Năm 2015, mặc dù đã trở thành đối tác toàn diện, tuy nhiên, quan hệ song phương nhìn chung vẫn còn mới ở giai đoạn sơ khởi, đã xây dựng được những nền tảng căn bản và vẫn còn nhiều dư địa, tiềm năng chưa được khai phá. Trong năm 2015, cũng như những năm sau đó, hai nước cần phải cùng nhau tiếp tục nỗ lực để quan hệ song phương đạt được những phát triển thực chất và sâu sắc hơn.

Trước hết, về quan hệ chính trị, việc xây dựng lòng tin chiến lược giữa hai nước, đặc biệt là giới lãnh đạo và hoạch định chính sách cấp cao cần phải được tăng cường hơn nữa. Lòng tin giữa hai bên trong suốt những năm qua còn những rào cản chủ yếu xuất phát từ việc hai bên có thể chế chính trị, điều kiện phát triển kinh tế – xã hội và khung giá trị khác nhau.

Tuy nhiên, những khác biệt này cần được hạ thấp, đồng thời những điểm đồng về lợi ích chiến lược cần phải được đề cao.

Trên cơ sở đó, quan hệ Việt - Mỹ sẽ không dừng lại ở mức song phương mà sẽ tiến theo hướng khu vực và toàn cầu, góp phần vào hòa bình, ổn định, hợp tác và thịnh vượng của mỗi nước, cũng như của khu vực và thế giới.

Năm 2015, cả hai nước đều có quyết tâm chính trị về Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP). TPP là một cơ hội to lớn đối với Việt Nam, thể hiện bước tiến hợp lý tiếp theo trong quá trình Việt Nam hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. Hiệp định thương mại tiêu chuẩn cao này sẽ là những cơ hội hấp dẫn cho các doanh nghiệp và doanh nhân Việt Nam khi Hiệp định này mở ra những xa lộ thương mại mới vì các rào cản bị dỡ bỏ.

Ngoài ra, hai nước cũng ký kết, hợp tác và đối thoại trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, môi trường, y tế, nhân quyền, văn hóa, thể thao..., đặc biệt là giáo dục.

Về quan hệ hợp tác quốc phòng và an ninh, hai nước tiếp tục đạt được những tiến bộ vững chắc trên cả 5 lĩnh vực ưu tiên đã nhất trí về hợp tác quốc phòng: an ninh biển, đối thoại cấp cao, tìm kiếm và cứu nạn, hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm hoạ và các hoạt động giữ gìn hoà bình.

Năm 2015, lực lượng vũ trang của Việt Nam - Hoa Kỳ sẽ cùng nhau tiến hành các hoạt động cứu trợ nhân đạo và cứu trợ thảm hoạ trong khuôn khổ chương trình Thiên thần Thái Bình Dương. Vào tháng 8/2015, hải quân hai nước sẽ cộng tác trong chương trình Đối tác Thái Bình Dương.

Cũng trong năm 2015, hai nước Việt Nam – Hoa Kỳ cần tăng cường các cuộc đối thoại, tiếp xúc, can dự lẫn nhau tại tất cả các cấp độ và các kênh quan hệ, bao gồm không chỉ kênh chính quyền, mà còn cả kênh đảng.

Theo đó, một chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Hoa Kỳ và một chuyến thăm của Tổng thống Obama tới Việt Nam trong năm 2015. Đó sẽ không chỉ là những sự kiện mang tính biểu tượng đánh dấu 20 năm bình thường hóa quan hệ, mà còn là một bước đi mang lại sự hiểu biết và niềm tin chiến lược cao hơn giữa hai nước.

Bộ trưởng Trần Đại Quang và Ngài James Comey chứng kiến lễ ký Thư thỏa thuận về việc FBI chuyển giao phần mềm giám định gen ADN cho lực lượng Cảnh sát Việt Nam

Trước chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, giữa tháng 3/2015, Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang cũng đã có chuyến thăm và làm việc chính thức tại Hoa Kỳ (14-27/3/2015).

Chuyến thăm được đánh giá là một bước quan trọng trong việc triển khai thỏa thuận Đối tác toàn diện được thiết lập từ tháng 7/2013, mở đầu cho chuỗi sự kiện kỷ 20 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao, tạo bầu không khí cho chuyến đi của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sang Mỹ tháng 6/2015.

Trong các cuộc làm việc chuyên ngành, hai bên đã thảo luật các hoạt động hợp tác trong thực thi pháp luật, chia sẻ thông tin, chống các mối đe dọa xuyên quốc gia, hợp tác an ninh hàng hải và hợp tác trong lĩnh vực an ninh mạng.

Phía Hoa Kỳ đánh giá cao hợp tác với Bộ Công an Việt Nam trong lĩnh vực an ninh mạng, tội phạm xuyên quốc gia.

Hoa Kỳ cũng đánh giá cao Việt Nam đã chủ động dự thảo các Hiệp định Tương trợ tư pháp hình sự, Dẫn độ tội phạm, Hiệp định chuyển giao người bị kết án tù cho phía Mỹ nghiên cứu để hai bên có thể đàm phán, ký kết trong thời gian tới.

Thời gian tới, hai nước cần tiếp tục khai thác tiềm năng hợp tác chính trị-an ninh song phương và phát huy hợp tác trong việc thúc đẩy các cơ chế đa phương phục vụ duy trì hoà bình, ổn định tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương và trên thế giới.

Như vậy, tuy giữa hai bên còn tồn tại một số khác biệt, song Việt Nam và Hoa Kỳ sẽ cùng vượt qua các thách thức trong quan hệ song phương để cùng đối phó với các thách thức chung, để quan hệ Việt Nam -Hoa Kỳ ngày càng phát triển toàn diện, thực chất và phục vụ lợi ích chiến lược của cả hai nước.

Mặc dù, có thể vẫn còn hơi sớm để nâng cấp quan hệ song phương lên mức “đối tác chiến lược” ngay trong năm 2015, nhưng hai bên hoàn toàn có thể tính tới điều này trong năm 2018 khi hai bên kỷ niệm 5 năm ngày thiết lập quan hệ đối tác toàn diện./.