Ngân hàng HSBC vừa công bố báo cáo về triển vọng kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng 6/2016, với tên gọi “Trong thời khắc thử thách”.

Quý II/2016: Tăng trưởng đạt 6,1%

Các chuyên gia HSBC cho biết, tăng trưởng kinh tế quý I mặc dù ở mức khá thấp nhưng những chỉ số gần đây cho thấy nền kinh tế Việt Nam có nhiều cải thiện. Theo đó, chỉ số nhà quản trị mua hàng - PMI trong tháng 5 đạt mức cao nhất trong 10 tháng qua, tăng từ 52,3 điểm trong tháng 4 lên 52,7 điểm.

Kinh tế cải thiện nhờ số lượng đơn hàng mới gia tăng mạnh, cho thấy hoạt động sản xuất vẫn có thể tiếp tục phát triển trong tháng 6. Cả sản xuất công nghiệp lẫn xuất khẩu vẫn không ngừng tăng trưởng trong quý II/2016.

Vì thế, dù cho rằng, tác động dai dẳng của hiện tượng thời tiết El Nino vẫn sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến sản lượng nông nghiệp, nhưng các chuyên gia cho rằng, sản lượng nhóm ngành sản xuất và dịch vụ phát triển mạnh sẽ giúp GDP quý II/2016 tăng từ 5,6% trong quý I lên 6,1% so với cùng kỳ năm trước.

Trên cơ sở đó, HSBC vẫn giữ nguyên dự báo GDP cả năm 2016 của Việt Nam chỉ ở mức 6,3% so với cùng kỳ năm trước.

Lo ngại Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng quá cao

Tại báo cáo, các chuyên gia của HSBC nhấn mạnh: “Những lo ngại trong dự báo của chúng tôi bắt nguồn từ chính sách nhà nước. Cơ quan quản lý mới của Việt Nam đã khẳng định mục tiêu GDP cho năm 2016 vẫn sẽ là 6,7%”.

Cụ thể, đầu tháng 5/2016, ngay sau khi nhận chức, tân Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo các bộ và cơ quan sử dụng mọi biện pháp có thể để đạt mục tiêu tăng trưởng 6,7% trong khi vẫn kiểm soát lạm phát.

Trong khi những khó khăn đối với thương mại lớn hơn dự kiến khiến nhu cầu trong nước - cụ thể là lĩnh vực đầu tư, phải tăng rất mạnh nhằm đạt được mục tiêu tăng trưởng đã đề ra.

Theo HSBC, Chính phủ dường như sẽ đưa ra chính sách khuyến khích tăng trưởng kinh tế, nhiều khả năng sẽ cho phép Ngân hàng Nhà nước tăng tăng trưởng tín dụng mà đang ở mức 17,3% so với cùng kỳ năm trước trong tháng 4/2016 lên gần mốc 20% trong nửa cuối năm nay.

“Chúng tôi lo ngại khi chính sách khuyến khích tăng trưởng kinh tế càng lớn, càng nhiều rủi ro đang chờ đón Việt Nam vì các yếu tố hỗ trợ kinh tế vĩ mô vẫn còn khá mỏng. Chính sách tài khóa của Chính phủ vẫn còn hạn chế”, các chuyên gia HSBC cảnh báo.

HSBC phân tích, thâm hụt ngân sách tăng là do tỷ lệ nợ công của Việt Nam đã thực sự cao. Ước tính nợ công Việt Nam (bao gồm nợ nước ngoài và trong nước - đáng chú ý là của chính quyền trung ương và địa phương, cộng với bảo lãnh chính phủ) đã tăng từ 59,6% năm 2014 lên 63,3% GDP vào cuối năm 2015.

Trong năm 2016, dự đoán thâm hụt ngân sách một lần nữa bị nới rộng đến mức 6,6% trên GDP, dẫn đến tỷ lệ nợ công trên GDP đạt ngưỡng giới hạn do Quốc hội đề ra là 65%.

Vấn đề nợ ngày càng trầm trọng hơn do lạm phát chậm lại (ảnh hưởng đến GDP danh nghĩa) và đồng tiền Việt Nam mất giá (làm tăng giá trị nợ nước ngoài).

Để hóa giải nguy cơ

Theo HSBC, có ba giải pháp mà Việt Nam cần phải triển khai đồng bộ để hóa giải nguy cơ “nới lỏng điều kiện tín dụng” một cách quá mức. Đó là:

Thứ nhất, mở rộng cơ sở lợi nhuận. Cụ thể, theo các chuyên gia của HSBC, các biện pháp hành chính nhằm hạn chế trốn thuế, công bố các trường hợp gian lận thuế và đơn giản hóa quá trình hoàn thuế VAT có thể giúp thu hẹp khoảng cách do cắt giảm thuế trên nhiều lĩnh vực và giảm thuế quan gây ra.

Thứ hai, chi tiêu công hiệu quả hơn. Theo đó, lương cơ bản cho toàn bộ nhân viên cần được điều chỉnh để tạo cơ hội cho đầu tư công và các biện pháp chi tiêu xã hội chính như là giáo dục. Việc điều chỉnh này cần được tiến hành sâu rộng hơn và các chính sách dịch vụ dân sự hiệu quả và toàn diện phải thay thế việc hạn chế tuyển dụng.

Thứ ba, điều chỉnh phương pháp kế toán phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Theo đó, cần điều chỉnh kế toán tài chính phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế sẽ tạo điều kiện dễ dàng so sánh xuyên quốc gia. Truyền thông tài chính được cải thiện có thể giúp nâng cao nhận thức thị trường về nguy cơ và gia tăng trách nhiệm cùng khả năng quản lý.

Tin vui là những cải cách này đang trong quá trình thực hiện, vào năm 2017, Việt Nam sẽ áp dụng chuẩn báo cáo tài chính mà theo đó chi phí đầu tư ngoài ngân sách sẽ được bổ sung vào ngân sách nhà nước.

“Tuy nhiên, những cải cách này không thể thực hiện một sớm một chiều”, các chuyên gia của HSBC nhấn mạnh.

Vì thế, “hiện tại, chúng tôi nghĩ tăng trưởng tuy chậm, nhưng bền vững là điều cần hướng đến”, HSBC nêu khuyến nghị./.