Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ là Trưởng Ban Chỉ đạo Nhà nước về đổi mới đơn vị sự nghiệp công lập.

Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án đã trình bày báo cáo tóm tắt một số nội dung cơ bản trong dự thảo Đề án “Đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, tổ chức lại hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập” và một số nội dung chính cần tập trung thảo luận.

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, nhu cầu hưởng thụ dịch vụ công của xã hội và người dân ngày càng cao và đa dạng, nhất là nhu cầu dịch vụ giáo dục, đào tạo, y tế, văn hóa và thể dục thể thao… (dịch vụ sự nghiệp công) của xã hội và của từng người dân ngày càng cao về số lượng và chất lượng. Nhiều người dân có khả năng chi trả cao để được hưởng thụ dịch vụ công chất lượng cao theo nhu cầu.

Vì vậy, để đáp ứng nhu cầu đa dạng và phong phú của các tầng lớp nhân dân, Nhà nước cần nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ sự nghiệp của các đơn vị công lập, đồng thời cần phải tạo sự cạnh tranh bình đẳng giữa đơn vị sự nghiệp công lập và ngoài công lập, nên cần đẩy mạnh đấu thầu dịch vụ sự nghiệp công lập.

Ngoài ra, hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập được tổ chức chưa khoa học, còn cồng kềnh, chưa tinh gọn và hợp lý phù hợp so với thực tiễn phát triển của đất nước hiện nay, dẫn đến hoạt động của một số đơn vị sự nghiệp công lập hiệu quả thấp, thậm chí không hiệu quả gây thua lỗ. Số lượng người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập ngày càng tăng, nhất là trong lĩnh vực giáo dục, y tế nhưng chất lượng hoạt động còn nhiều hạn chế.

Theo báo cáo của 28 Bộ, ngành và 57 địa phương (không bao gồm Bộ Công an và Quốc phòng, chưa có báo cáo của Hải Phòng, Hòa Bình, Hà Tĩnh, Bình Phước, Đồng Nai, Phú Yên) cho thấy, năm 2011 cả nước có 54.448 đơn vị sự nghiệp công lập, đến năm 2016 giảm 534 đơn vị, còn 53.914 đơn vị. Tuy nhiên, trong khi số lượng đơn vị sự nghiệp công lập của các địa phương giảm (635 đơn vị) thì ở khối Bộ, ngành lại tăng lên 101 đơn vị.

Số lượng người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập năm 2011 là 1.812.259 người, năm 2016 là 1.978.086 người, tăng 165.827 người. Trong số này, khối Bộ, ngành tăng 9.035 người, địa phương tăng 156.792 người.

Các đơn vị sự nghiệp công lập chưa chủ động khai thác nguồn thu thực hiện chế độ tự chủ, chủ yếu trông chờ vào ngân sách nhà nước. Một số đơn vị thực hiện không hết chức năng, nhiệm vụ được giao do nhu cầu dịch vụ công bị thu hẹp hoặc không còn cần thiết dẫn đến lãng phí biên chế, tài chính.

Bên cạnh đó, ngân sách nhà nước chi cho sự nghiệp công chiếm khoảng 30% tổng ngân sách nhà nước; số lượng viên chức hưởng lương từ ngân sách nhà nước gấp 8 lần số lượng cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính nhà nước tại Trung ương đến cấp huyện.

Do đó, để thực hiện cải cách chế độ tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức cần phải đổi mới hoạt động đơn vị sự nghiệp công lập gắn với tái cơ cấu ngân sách nhà nước và chế độ tiền lương.

Với mục tiêu đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính các đơn vị sự nghiệp công lập nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ công và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, tạo sự cạnh tranh bình đẳng giữa các đơn vị sự nghiệp công lập với ngoài công lập để toàn xã hội, đặc biệt là các đối tượng chính sách, người có công, người nghèo, đồng bào dân tộc ít người được thụ hưởng chất lượng của các dịch vụ công ở mức độ ngày càng cao. Tổ chức lại hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng hợp lý, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, tinh giản biên chế, giảm chi ngân sách nhà nước, bảo đảm việc làm và thu nhập cho người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập.

Dự thảo Đề án đã đưa ra 07 nhóm giải pháp chung và nhiệm vụ, giải pháp cụ thể đối với từng ngành, lĩnh vực. Nhóm giải pháp chung, gồm: Nhóm giải pháp đẩy mạnh công tác tuyên truyền; Nhóm giải pháp đổi mới cơ chế quản lý; Nhóm giải pháp về đổi mới cơ chế tài chính; Nhóm giải pháp kiện toàn tổ chức bộ máy; Nhóm giải pháp quản lý nhà nước; Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ người làm việc trong đơn vị sự nghiệp công lập và Nhóm giải pháp xã hội hóa các đơn vị sự nghiệp công lập. Đồng thời, có các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể đối với từng ngành, lĩnh vực: giáo dục và đào tạo; dạy nghề; y tế; văn hóa, thể thao và du lịch; thông tin truyền thông và báo chí và nghiên cứu khoa học và công nghệ.

Theo Phó Thủ tướng, Đề án đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính và tổ chức, sắp xếp lại hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập sẽ được trình Hội nghị Trung ương sắp tới.

Quá trình xây dựng Đề án sẽ là cơ hội để Nhà nước nhìn nhận thực trạng về số lượng đơn vị, người lao động, phương thức tổ chức, hiệu quả hoạt động của hệ thống các đơn vị công lập cung cấp dịch vụ công cho xã hội. Từ đó, xác định các chủ trương, định hướng mới về tổ chức lại hệ thống, đổi mới căn bản các cơ chế hoạt động, quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ công, phù hợp với khả năng chi trả của xã hội và nhu cầu tiếp cận dịch vụ của người dân, cơ cấu lại và giảm gánh nặng chi ngân sách như hiện nay.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Nội vụ và các bộ, ban, ngành cần cập nhật, hệ thống hóa các chủ trương, quan điểm lớn của Đảng về đổi mới đơn vị sự nghiệp công lập, các Luật Công chức, viên chức, Luật Lao động, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại học, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Bảo hiểm y tế, Luật Đất đai, Luật Giá, phí và lệ phí, Pháp lệnh Người có công, các Nghị định của Chính phủ về đơn vị sự nghiệp công lập vào trong Đề án này. Trong đó tập trung vào các văn bản đổi mới hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực y tế, giáo dục, đào tạo, dạy nghề - lĩnh vực chiếm số lượng lớn đơn vị và ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống nhân dân.

Trưởng Ban Chỉ đạo Nhà nước nhấn mạnh, quan điểm trong đổi mới hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập phải theo nguyên tắc thị trường, có vai trò dẫn dắt của Nhà nước nhưng Nhà nước không bao cấp xin-cho, xóa bỏ tâm lý ỷ lại vào ngân sách nhà nước, phân định rõ “công”-“tư”, không để “công”-“tư” lẫn lộn; tăng cường phân công, phân cấp quyền hạn, lợi ích giữa các cấp để bảo đảm tính tự chủ, năng động, sáng tạo của đơn vị sự nghiệp công lập, tăng cường khả năng giám sát, tự giám sát, kiểm soát hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.

Việc thực hiện đổi mới cơ chế tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập theo lộ trình phù hợp gắn với cơ cấu lại thu chi ngân sách nhà nước, tạo nguồn cho thực hiện cải cách tiền lương, nâng cao đời sống cán bộ, viên chức, người lao động. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng lưu ý xác định rõ các dịch vụ công cơ bản thì Nhà nước phải bảo đảm cho xã hội như y tế, giáo dục ở vùng khó khăn hay lĩnh vực khoa học cơ bản.

Về đổi mới cơ chế quản lý, Phó Thủ tướng đề nghị làm rõ bất cập hiện tại để có hướng đổi mới, nâng cao năng lực quản trị nội bộ, tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm gắn với kiểm soát và giám sát của xã hội, không tập trung quyền hạn vào người đứng đầu đơn vị cung cấp dịch vụ công.

Bên cạnh đó, việc sắp xếp hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập phải trên cơ sở quy hoạch mạng lưới đơn vị sự nghiệp công lập, xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn đơn vị sự nghiệp công lập để rà soát, sắp xếp lại theo hướng tránh phân tán, dàn trải, chồng chéo nhằm giảm mạnh đầu mối đơn vị sự nghiệp công lập kéo theo giảm được biên chế lao động trong đơn vị; gắn quyền được tuyển dụng với sử dụng lao động của đơn vị sự nghiệp công lập.

Tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương đã được khảo sát trước đó nhanh chóng hoàn thiện báo cáo việc thực hiện đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính và sắp xếp lại hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập trong thời gian qua để sớm trình Ban Chỉ đạo tổng hợp, xây dựng dự thảo Đề án trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định./.