Với dân số 60 triệu người, tăng trưởng kinh tế thuộc hạng cao trên thế giới (bình quân 7%/năm, GDP năm 2012 là 6,5%), cùng với những cải cách ấn tượng của chính phủ, Myanmar đang là điểm thu hút đầu tư "nóng" trong thời gian qua.

Theo Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), tính đến hết năm 2012, Việt Nam đã cấp phép cho 7 dự án đầu tư sang Myanmar với tổng vốn đăng ký khoảng 460 triệu USD, đứng thứ 6 trong tổng số 60 quốc gia và vùng lãnh thổ có hoạt động đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có dự án nào của Myanmar đầu tư vào Việt Nam.

Một số dự án đầu tư quan trọng đang trong giai đoạn nghiên cứu và đàm phán với chính phủ và các bộ, ngành của Myanmar để triển khai đầu tư, như: dự án mở đường bay quốc tê và nội địa của Vietnam Airline; dự án mở ngân hàng tại Myanmar của BIDV; dự án đầu tư mạng viễn thông của Viettel... Nếu các dự án này được triển khai thực hiện thì hoạt động hợp tác đầu tư giữa Việt Nam và Myanmar sẽ tăng cao trong thời gian tới.

Ông Chu Công Phùng, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Myanmar cho biết, đất nước này có nhiều điểm khá hấp dẫn. Chính phủ có quyết tâm mở cửa hội nhập để phát triển kinh tế, đón nhận đầu tư nước ngoài. Mỹ và các nước phương Tây cũng đang dần tháo gỡ bao vây cấm vận và trừng phạt kinh tế đối với Myanmar. Đất nước này cũng được ưu đãi tài nguyên phong phú, hơn hẳn Việt Nam, ngoại trừ than đá.

Ông Chu Công Phùng cho biết, người dân Myanmar có đặc điểm cần cù thông minh, sống giản dị, ưa chuộng sử dụng hàng hóa đẹp, bền, giá rẻ bất kể hàng hóa đó xuất phát từ đâu. Đặc biệt, trình độ phổ cập tiếng Anh của người dân Myanmar rất cao. Chữ "tín" trong giao dịch kinh doanh được đặc biệt coi trọng, họ cũng chấp hành luật pháp rất tốt.

Về đầu tư của Việt Nam vào Myanmar, ông Phùng cho hay, ngoại trừ ngành hàng không, dầu khí, ngân hàng là các ngành thuộc kinh tế nhà nước tho chỉ đạo của Chính phủ đã và đang đầu tư có hiệu quả tại Myanmar. Các lĩnh vực đầu tư khác từ khai thác mỏ, bất động sản, sản xuất nông nghiệp, thủy sản, thực phẩm, vật liệu xây dựng, hàng tiêu dùng... đều là do các doanh nghiệp tư nhân hoặc công ty cổ phần đầu tư vào. Các tập đoàn, tổng công ty lớn về nông nghiệp, lâm nghiệp, công nghiệp hầu như chưa đặt chân đến Myanmar. Đặc biệt là nông nghiệp, Myanmar đang rất muốn hợp tác với Việt Nam nhưng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hiện cũng chưa có động thái gì, ông Phùng nhấn mạnh.

Một điểm thú vị được ông Chu Công Phùng tiết lộ, hàng hóa "Made in Vietnam" từ loại bình dân đến cao cấp đều được nhân dân Myanmar rất ưa chuộng, cạnh tranh được với hàng hóa cùng loại của Thái Lan, Trung Quốc.

Ông Soe Thet Naung, tham tán đại sứ quán Myanmar tại Việt Nam cho rằng, kinh tế Myanmar năm 2013 hứa hẹn sẽ khả quan hơn năm 2012, các cơ hội đầu tư mới vào Myanmar dự kiến sẽ thuận lợi hơn rất nhiều khi cơ chế vận hành, thể chế được hỗ trợ và triển khai hiệu quả hơn. Ông Soe Thet Naung nhấn mạnh, Luật Đầu tư nước ngoài mới của Myanmar được xem là một giải pháp về cải cách trong lĩnh vực đầu tư. Luật này bao gồm 10 thay đổi chính, trong đó bao gồm cả việc xóa bỏ sở hữu nước ngoài đối với các liên doanh. Theo luật đầu tư nước ngoài mới, các đối tác liên doanh có thể tự quyết định tỷ lệ sở hữu của mình.

Tuy nhiên, khó khăn khi thâm nhập vào thị trường Myanmar cũng không phải nhỏ. Ông Hoàng Thịnh Lâm, nguyên Tham tán thương mại Đại sứ quán Việt Nam tại Myanmar nêu rõ, thông tin về thị trường Myanmar không nhiều, hệ thống viễn thông quốc tế tại đây còn lạc hậu. Môt đặc điểm là do chuyển đổi từ chính phủ quân sự sang chế độ dân chủ tự do, nên tư duy quản lý phần nào vẫn bị quân sự hóa.

Một khó khăn lớn đối với các doanh nghiệp nước ngoài tại Myanmar là do chưa có ngân hàng nước ngoài nào hoạt dộng, cùng với sự thiếu ngoại tệ trầm trọng nên việc thanh toán, chuyển tiền ra vào Myanmar gặp nhiều khó khăn. Hiện nay, chủ yếu thanh toán qua ngân hàng Singapore. Tuy nhiên, ông Hoàng Thịnh Lâm cũng cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam không nên quá lo lắng bởi dự án mở ngân hàng tại Myanmar của BIDV sắp tới sẽ khắc phục điều này.

Cơ chế quản lý xuất-nhập khẩu ở Myanmar còn nhiều thủ tục hành chính. Thủ tục đầu tư nước ngoài, mở Văn phòng đại diện của công ty nước ngoài tại Myanmar chậm và phiền phức. Luật Đầu tư do mới ban hành nên quá trình thực hiện bước đầu sẽ cũng vấp phải những khó khăn chưa lường hết.

Một khó khăn khác cho doanh nghiệp Việt Nam được ông Chu Công Phùng nêu là thủ tục cấp phép cho doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài khó khăn. Về việc này, ông Vũ Văn Chung, Cục phó Cục Đầu tư nước ngoài cho rằng, nguyên nhân xuất phát từ doanh nghiệp chuẩn bị hồ sơ chưa tốt, chưa nghiên cứu kỹ thị trường. Ông Chung cho biết, Dự án của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai chỉ mất 1 tháng là được cấp phép đầu tư vào Myanmar do họ có sự chuẩn bị rất tốt.

Để đầu tư kinh doanh thành công ở Myanmar, cần nghiên cứu ký thị trường Myanmar trước khi thâm nhập. Ông Chu Công Phùng nhấn mạnh, những mặt hàng không thuộc thế mạnh của Việt Nam, không phải là "100% Made in Vietnam" (như lắp ráp oto, xe máy, điện thoại di động, máy tính điện tử...) khó tiêu thụ được ở Việt Nam thì cũng khó tiêu thụ được ở Myanmar. Vì vậy, cần phát huy những sản phẩm của đúng Việt Nam.

Ông Hoàng Thịnh Lâm đưa ra lời khuyên cho các doanh nghiệp muốn thâm nhập vào Myanmar, cần tiến hành lộ trình theo ba bước: (1) Kinh doanh xuất - nhập khẩu; (2) Thành lập văn phòng đại diện và showroom; (3) Thành lập công ty liên doanh.

Bên cạnh đó, rất cần những nỗ lực ở cấp nhà nước thông qua các hiệp định thương mại, các cuộc xúc tiến thương mại để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập thị trường Myanmar đầy triển vọng./.

Anh Đức