Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nhấn mạnh giải pháp này của Chính phủ tại phiên thảo luận toàn thể hội trường về tình hình kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV, chiều ngày 31/10.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình một số vấn đề Quốc hội quan tâm

5 kết quả quan trọng trong bức tranh kinh tế năm 2019

Trong bối cảnh tình hình quốc tế diễn biến phức tạp , khó lường nhất là căng thẳng thương mại giữa các nền kinh tế lớn, với sự chủ động, linh hoạt, ứng phó kịp thời, Việt Nam đạt được kết quả năm 20 19 rất tích cực. Bộ trưởng nhấn mạnh 5 kết quả quan trọng chủ yếu.

Thứ nhất, về kinh tế vĩ mô ổn định, tăng trưởng khá trong khi lạm phát được kiểm soát ở mức thấp.

Thứ hai, cơ cấu lại nền kinh t ế đúng hướng và thực chất hơn. Cơ cấu nội bộ của các ngành, lĩnh vực chuyển biến tích cực và trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo dần khẳng định được vai trò động lực tăng trưởng của kinh tế.

Thứ ba, môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế tiếp tục được cải thiện mạnh mẽ, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.

Thứ tư, phát triển kinh tế đi đôi với phát triển các lĩnh vực xã hội và tăng trưởng kinh tế đã tạo thêm được dư địa để thực hiện tốt hơn các nhiệm vụ bảo đảm an sinh xã hội, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, giải quyết những vấn đề bức xúc của xã hội và góp phần bảo đảm an ninh trật tự xã hội.

Thứ năm, vai trò, vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp tục được khẳng định và nâng cao, ngày càng giành được sự ủng hộ và đánh giá cao của cộng đồng quốc tế, góp phần thực hiện nhiệm vụ bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền lãnh thổ và các lợi ích của đất nước.

Mặc dù vậy, Bộ trưởng cũng chỉ rõ, nền kinh tế nước ta cũng vẫn đang phải đối mặt với không ít khó khăn, hạn chế trên tất cả các lĩnh vực về kinh tế - xã hội, môi trường, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh... “Chính phủ cũng ý thức được rằng, việc khắc phục những tồn tại hạn chế, vượt qua được những khó khăn, thách thức, đòi hỏi tiếp tục phải có những giải pháp căn cơ hơn cả, kể cả trong ngắn hạn và dài hạn”, Bộ trưởng cho biết.

Năm 2020, đề xuất các mục tiêu, chỉ tiêu ở mức hợp lý

Trong bối cảnh của tình hình kinh tế thế giới diễn biến khó lường và với độ mở cao của nền kinh tế như của Việt Nam thì Chính phủ quán triệt chủ trương của Đảng, định hướng để xây dựng và phát triển một nền kinh tế độc lập, tự chủ và tăng cường khả năng thích ứng, cũng như khả năng chống chịu trước những biến động của bên ngoài. Mở rộng và đa dạng hóa các thị trường, giảm dần sự phụ thuộc vào khu vực kinh tế có vốn FDI, phát triển mạnh nội lực và khu vực trong nước, phát triển đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, nguồn nhân lực chất lượng cao, có tri thức, kỹ năng đáp ứng yêu cầu cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Khơi dậy tinh thần yêu nước, tự hào, ý chí, bản lĩnh, khát vọng của người Việt Nam vượt lên khó khăn, thực hiện thành công kế hoạch năm 2020 cũng như 5 năm 2016 - 2020, tạo đà để xây dựng một đất nước phát triển giàu mạnh và thịnh vượng trong những năm tới đây.

Bộ trưởng cho biết, 2020 là năm cuối của nhiệm kỳ và có một ý nghĩa hết sức quan trọng, quyết định đến việc thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu của kế hoạch 5 năm 2016-2020 và tạo tiền đề để bước vào giai đoạn xây dựng các chiến lược 10 năm tới cũng như là kế hoạch 5 năm của giai đoạn tiếp theo.

Theo Bộ trưởng, mặc dù nền kinh tế đang có đà tăng trưởng tốt, nhưng trên cơ sở phân tích và dự báo các bối cảnh về tình hình quốc tế cũng như phân tích những vấn đề khó khăn ở trong nước có thể gặp phải, Chính phủ đã cân đối, cân nhắc các yếu tố cung - cầu, động lực tăng trưởng, lường trước các tác động và nguy cơ rủi ro của thị trường thế giới, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh.

Từ đó, đề xuất các mục tiêu, chỉ tiêu ở mức hợp lý, với tốc độ tăng trưởng GDP vào khoảng 6,8% và CPI bình quân tăng dưới 4%. Tổng kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng 7% và tỷ lệ nhập siêu là dưới 3%.

“Ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2020 tại kỳ họp lần này Chính phủ sẽ khẩn trương chỉ đạo xây dựng ban hành các nghị quyết để triển khai thực hiện kết luận của Ban Chấp hành Trung ương cũng như của Quốc hội để triển khai thực hiện kế hoạch năm 2020”, Bộ trưởng chỉ rõ.

Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo tiếp tục trở thành động lực quan trọng của tăng trưởng

Trao đổi về vấn đề về động lực tăng trưởng của năm 2019, Bộ trưởng cho biết, động lực đến từ cả phía cung và phía cầu. Về phía cung, trong khu vực công nghiệp xây dựng đã có một tốc độ tăng trưởng cao và ước đạt 8,4%, trong đó riêng công nghiệp chế biến, chế tạo ước tăng 11% và tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu, động lực của tăng trưởng kinh tế.

Bên cạnh đó khu vực dịch vụ cũng đạt được mức tăng trưởng cao và ước đạt khoảng 7%, tính chung của cả hai khu vực công nghiệp, xây dựng và dịch vụ thì trong cơ cấu GDP đã chiếm tỷ trọng khoảng 86%, thể hiện sự chuyển dịch đúng hướng của cơ cấu nền kinh tế.

Về phía cầu, sức mua của thị trường trong nước liên tục phát triển trong những năm gần đây, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng luôn duy trì ở mức tăng trưởng 2 con số và ước cả năm 2019 đạt khoảng 11,5%, nhờ có kinh tế vĩ mô ổn định và lạm phát thấp, thu nhập tăng nên tổng cầu và sức mua của nền kinh tế được củng cố, duy trì đà tăng trưởng tích cực.

Bên cạnh đó, xuất khẩu cũng đạt khá trong bối cảnh căng thẳng thương mại và thị trường thế giới suy giảm, ước tăng 9,2% và xuất siêu khoảng 1 tỷ đôla Mỹ.

Chất lượng tăng trưởng, theo đánh giá của Bộ trưởng, cũng ngày càng được cải thiện, phản ánh qua kết quả tái cơ cấu nền kinh tế và chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Theo đó, công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục phát triển mạnh, đóng vai trò dẫn dắt và là động lực cho tăng trưởng, giảm dần sự phụ thuộc vào công nghiệp khai khoáng và tăng trưởng tín dụng. Đóng góp của năng suất các yếu tố tổng hợp TFP hàng năm đã đạt trên 40%, tức là cao hơn giai đoạn trước là 33,58% và vượt mục tiêu đề ra là 30-35%.

Về năng suất lao động, giai đoạn 2016-2019 cũng đạt ở mức khá cao là 5,8%/năm, vượt mục tiêu của kế hoạch 5 năm là 5,5%.

“Trong thời gian tới vẫn khẳng định rằng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ tiếp tục trở thành động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Giải ngân chậm: 2030 sẽ có những bước cải thiện đáng kể

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng thừa nhận rằng, tình trạng giải ngân chậm là một trong những điểm tối trong một bức tranh sáng của nền kinh tế và đã ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển kinh tế - xã hội, nhất là đóng góp của vốn đầu tư công chậm trong giá trị của GDP. Nhiều công trình hạ tầng chậm tiến độ, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn.

Cập nhật tình hình của 10 tháng cho thấy, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công cũng chỉ đạt 49,83% so với kế hoạch Quốc hội giao và cũng chỉ đạt 54,69% so với kế hoạch của Thủ tướng Chính phủ giao, tức là so với 9 tháng như đã báo cáo Quốc hội thì tăng không đáng kể và đều khẳng định là thấp hơn so với cùng kỳ của năm 2018.

Mặc dù Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt, với nhiều các giải pháp khác nhau ngay từ những tháng đầu của năm, như việc giao kế hoạch vốn rất sớm, trước ngày 31/12 đã giao được 91,26%, còn lại hơn 33.000 tỷ và tương ứng với hơn 8% không đủ điều kiện và thủ tục theo luật quy định nên không thể giao được.

“Trong suốt từ đầu năm đến giờ, chúng tôi cũng đã liên tục đôn đốc các bộ, ngành, địa phương hoàn thành thủ tục. Thủ tục đầy đủ đến đâu thì giao đến đó. Đến nay, chúng ta đã giao thêm được hơn 5.000 tỷ. Khẳng định đến nay vẫn còn 27.000 tỷ chưa giao được. Báo cáo Quốc hội rõ về việc xây dựng thực hiện các thủ tục, quy trình để đủ điều kiện giao theo luật định chúng ta không đáp ứng được, chúng tôi không thể giao được, vì luật quy định như vậy”, Bộ trưởng báo cáo Quốc hội.

Trước tình hình đó, Chính phủ đã tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc để thúc đẩy giải ngân kế hoạch đầu tư công năm 2019, trong đó, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Hội nghị đã tập trung phân tích, đánh giá và làm rõ các nguyên nhân như sau:

Thứ nhất, về khách quan, đó là một số quy định của một số văn bản pháp luật về đầu tư công, như công tác chuẩn bị đầu tư, công tác chuẩn bị dự án còn bất cập. Thủ tục điều chỉnh dự án, điều chỉnh kế hoạch còn phức tạp, nhiều việc phải thực hiện theo quy định của Luật Đất đai, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Luật Bảo vệ tài nguyên, môi trường còn một số chồng chéo và vướng mắc.

Về cơ bản những vấn đề liên quan đến các vướng mắc của Luật Đầu tư công đã được giải quyết, xử lý ở Luật Đầu tư công (sửa đổi) và sẽ có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2020. Một số những vấn đề đang còn các vướng mắc giữa các luật Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ đã thống nhất được giao cho các cơ quan tiếp tục rà soát trong thời gian tới để phát hiện những điểm cần phải chỉnh sửa, cần phải thống nhất lại trong hệ thống.

Với những vướng mắc, nhất là về phân cấp hay trình tự, thủ tục dự án điều chỉnh kế hoạch đã được cơ bản giải quyết. Tuy nhiên, Chính phủ cũng xác định khâu tổ chức thực hiện vẫn là nguyên nhân chủ yếu như công tác lập kế hoạch chưa sát với thực tế, việc giao kế hoạch chậm cả ở trung ương và ở các cấp bộ, ngành, địa phương, tức là giao chi tiết cũng rất chậm, chưa phù hợp với yêu cầu tiến độ dự án, công tác tổ chức thực hiện ở các bộ, ngành, địa phương còn nhiều bất cập, vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chưa được đề cao, trình độ, năng lực chuyên môn của cán bộ quản lý, tư vấn giám sát nhà thầu, v.v. còn nhiều hạn chế và cơ bản là thiếu động lực trong thực hiện các nhiệm vụ được giao. Chúng tôi cho có một nguyên nhân hết sức cơ bản như vậy.

Để giải quyết vấn đề này Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 94 vừa qua với một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để đẩy nhanh tiến độ về phân bổ và giải ngân kế hoạch đầu tư công năm 2019 và tập trung vào năm 5 nhóm giải pháp chính báo cáo với Quốc hội.

Thứ nhất, tiếp tục rà soát các quy định còn vướng mắc để kịp thời điều chỉnh.

Thứ hai, khẩn trương giao chi tiết và điều chỉnh các kế hoạch vốn trong đó kiên quyết điều chỉnh vốn từ các dự án dàn trải, giải ngân chậm sang các dự án có khả năng giải ngân cao hơn.

Thứ ba, tập trung chỉ đạo triển khai công tác giải ngân ở các cấp, các ngành.

Thứ tư, đổi mới công tác theo dõi, đánh giá kế hoạch đầu tư công.

Thứ năm, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, nhất là vai trò của người đứng đầu.

“Báo cáo với Quốc hội là thông tin các bộ, ngành, địa phương có tỷ lệ giải ngân chậm đã được công khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính. Do đó, tại cuộc họp của hội nghị ngày hôm nay thì công tác phối hợp giữa các cơ quan Chính phủ và Quốc hội thì Chính phủ cũng đề nghị với các đoàn đại biểu Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội tăng cường tổ chức giám sát chuyên đề về giải ngân vốn đầu tư công ngay tại địa phương mình vừa để nâng cao hiệu quả giám sát ngay tại cơ sở, vừa giúp chính quyền địa phương thấy rõ được những nguyên nhân và gợi ý đưa ra những giải pháp hết sức hiệu quả”, người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị.

Luật Đầu tư công đã được sửa đổi và có hiệu lực từ ngày 01/01/2020 với việc thực hiện đồng bộ các giải pháp của Nghị quyết 94 là với việc giám sát của Quốc hội cũng như của các đoàn đại biểu Quốc hội.

“Tôi tin tưởng rằng vấn đề giải ngân vốn đầu tư công từ năm 2030 sẽ có những bước cải thiện đáng kể”, Bộ trưởng lạc quan.

Vấn đề kế hoạch đầu tư công năm 2020 sau khi Quốc hội thông qua, Bộ trưởng cho biết, sẽ tổ chức rà soát và giao sớm ngay tất cả các vốn của năm 2020 cũng như Chính phủ đã xác định ưu tiên sử dụng vượt thu cũng như tiết kiệm chi để bù đắp cho khoản thiếu hụt của kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020./.