Không để xảy ra tham nhũng chính sách, lợi ích nhóm trong xây dựng chính sách pháp luật

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh những yêu cầu này tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết công tác năm 2020, nhiệm vụ năm 2021 và giai đoạn 2021-2025 do Bộ Tư pháp tổ chức ngày 23/12/2020.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo Hội nghị

Một lượng lớn công việc được hoàn thành năm 2020

Theo báo cáo của Bộ Tư pháp, năm 2020 và cả nhiệm kỳ 2016-2020, công tác chỉ đạo, điều hành của Bộ, ngành Tư pháp đã bám sát với công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Quốc hội, với phương châm hành động nhiệm kỳ và từng năm của Chính phủ, sự chỉ đạo và điều hành của cấp ủy, chính quyền địa phương.

Trong năm 2020, công tác chỉ đạo, điều hành của Bộ, ngành Tư pháp được thực hiện theo đúng phương châm “Kỷ cương, liêm chính, hành động, trách nhiệm, sáng tạo, hiệu quả” của Chính phủ, bám sát mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và của từng địa phương; ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình tại Hội nghị toàn quốc triển khai công tác tư pháp năm 2020; ứng phó kịp thời với đại dịch Covid-19.

Các chương trình, kế hoạch, văn bản chỉ đạo công tác được Bộ, ngành Tư pháp ban hành kịp thời để cụ thể hóa các nhiệm vụ triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quốc hội, Chính phủ hoặc các nhiệm vụ đột xuất, được giao thêm, đồng thời đề ra nhiều giải pháp để chỉ đạo tổ chức thực hiện nhiệm vụ.. Ở các bộ, ngành, địa phương, tổ chức pháp chế, cơ quan tư pháp các cấp đã kịp thời tham mưu ban hành các chương trình, kế hoạch công tác, các văn bản chỉ đạo để cụ thể hoá, nâng cao hiệu quả các nhiệm vụ về công tác tư pháp, pháp chế.

Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, Bộ, ngành Tư pháp đã kịp thời chỉ đạo rà soát, điều chỉnh các chương trình/kế hoạch công tác để phù hợp với điều kiện mới, trong đó hạn chế việc tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, tập huấn và các đoàn thanh tra, kiểm tra. Bộ Tư pháp cũng đã chỉ đạo khẩn trương rà soát, phối hợp với Bộ Tài chính điều chỉnh và đề xuất điều chỉnh giảm một số loại phí trong các lĩnh vực công tác tư pháp (công chứng, đăng ký giao dịch bảo đảm…).

Riêng tại Bộ Tư pháp, năm 2020, được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao thực hiện 139 nhiệm vụ, đã hoàn thành 108 nhiệm vụ, đang tiếp tục thực hiện 31 nhiệm vụ, không có nhiệm vụ quá hạn.

Trong nhiệm kỳ qua, Bộ Tư pháp đã phối hợp với các bộ, ngành tham mưu, giúp Chính phủ xây dựng, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội 05 Đề nghị về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh (các năm 2017, 2018, 2019, 2020 và năm 2021), trong đó đã thể hiện rõ thứ tự ưu tiên đối với một số lĩnh vực trọng điểm có ý nghĩa then chốt để tập trung nguồn lực thực hiện; đồng thời phối hợp tích cực, hiệu quả với các bộ, cơ quan ngang bộ trong soạn thảo, trình các dự án luật, pháp lệnh. Nhìn chung, chất lượng các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết cơ bản được bảo đảm, được thông qua với tỉ lệ cao (hầu hết các luật đều được thông qua với tỉ lệ trên 90%).

Năm 2020, Bộ Tư pháp, tổ chức pháp chế các bộ, ngành đã tham mưu cho các cơ quan có thẩm quyền trình Quốc hội thông qua 17 luật và cho ý kiến đối với nhiều dự án luật khác, đưa tổng số văn bản đã trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua trong nhiệm kỳ này là 112 văn bản (gồm: 71 luật, 2 pháp lệnh, 22 nghị quyết của Quốc hội và 17 nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội), giảm 08 văn bản so với giai đoạn 2011 - 2015; riêng Bộ Tư pháp đã giúp Chính phủ trình Quốc hội thông qua 08 luật. Tính cả giai đoạn 2016-2020, các bộ, ngành đã xây dựng, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền tổng số 5.330 VBQPPL, tăng 1.515 văn bản (tăng 39,7%) so với nhiệm kỳ trước; các địa phương đã ban hành tổng số 20.923 VBQPPL cấp tỉnh (tăng 51,7% so với nhiệm kỳ trước), 13.990 VBQPPL cấp huyện (giảm 54,5%) và 72.253 VBQPPL cấp xã (giảm 63%).

6 nhiệm vụ trọng tâm năm 2021

Một là, tập trung triển khai thực hiện hiệu quả Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, các Nghị quyết của Trung ương, Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư liên quan đến công tác pháp luật, tư pháp. Tham mưu xây dựng, ban hành các dự án luật trực tiếp triển khai thi hành Hiến pháp 2013, trong đó ưu tiên hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, bảo đảm quyền con người, phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Chú trọng nâng cao chất lượng tham mưu và thực hiện hiệu quả Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2021.

Hai là, tiếp tục nâng cao chất lượng công tác thẩm định văn bản quy phạm pháp luật. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, rà soát VBQPPL, kịp thời phát hiện, xử lý quy định trái pháp luật, mâu thuẫn, chồng chéo, không phù hợp với thực tiễn. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ của Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về rà soát VBQPPL theo Quyết định số 236/QĐ-TTg ngày 12/02/2020 của Thủ tướng Chính phủ; tập trung theo dõi, đôn đốc, chỉ đạo các bộ, cơ quan liên quan kịp thời xử lý kết quả rà soát VBQPPL thuộc các lĩnh vực quản lý nhà nước đã được thực hiện trong năm 2020.

Ba là, thực hiện hiệu quả Chỉ thị của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế sau khi được ban hành. Phấn đấu hoàn thành và vượt các chỉ tiêu thi hành án dân sự được Quốc hội giao năm 2021. Bảo đảm 100% bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án về vụ án hành chính được theo dõi thi hành theo quy định của Luật tố tụng hành chính.

Bốn là, tham mưu, đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thi pháp luật, bảo đảm gắn kết chặt chẽ công tác theo dõi thi hành pháp luật với công tác xây dựng, kiểm tra VBQPPL, phản ứng chính sách. Tiếp tục thực hiện hiệu quả Đề án của Thủ tướng Chính phủ về “Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác tổ chức thi hành pháp luật” giai đoạn 2018-2022; Chỉ thị số 43/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về nâng cao chất lượng công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường hiệu quả thi hành pháp luật

Năm là, tiếp tục hoàn thiện thể chế quản lý các lĩnh vực và hoạt động của Ngành theo đúng lộ trình, định hướng. Nghiên cứu, lập đề nghị xây dựng Luật tổ chức thi hành pháp luật, đề xuất xây dựng Luật Công chứng (sửa đổi). Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong các lĩnh vực hộ tịch, quốc tịch, luật sư, công chứng, đấu giá tài sản, lý lịch tư pháp, đăng ký giao dịch bảo đảm, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của người dân, doanh nghiệp. Chú trọng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính, chuẩn hóa các quy trình xử lý công việc đảm bảo hoạt động của Bộ, Ngành thông suốt, hiệu quả.

Sáu là, kiện toàn tổ chức bộ máy của Bộ Tư pháp, các tổ chức pháp chế và các cơ quan tư pháp địa phương theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Tiếp tục đổi mới công tác cán bộ, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp có phẩm chất đạo đức, năng lực ngang tầm nhiệm vụ, trong đó cần chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng thực hiện nhiệm vụ, phương pháp quản lý, tổ chức công việc khoa học cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong toàn Ngành.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: VGP

Cần tiếp tục pháp điển hóa pháp luật

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, trong 05 năm qua hệ thống pháp luật của nước ta tiếp tục được hoàn thiện, phát triển cơ bản, cân đối về mọi lĩnh vực; chất lượng của hệ thống pháp luật có nhiều chuyển biến tích cực, cơ bản đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ; thể chế hóa nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, phục vụ phát triển kinh tế xã hội, hội nhập quốc tế của đất nước với nhiều giải pháp về thể chế pháp luật. Cố gắng gắn kết chặt chẽ giữa việc xây dựng hoàn thiện pháp luật với việc nâng cao hiệu lực hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm tốt hơn quyền con người, quyền công dân trên tinh thần Hiến pháp 2013; nhận thức của các cơ quan nhà nước, cán bộ, nhân dân về pháp luật và công tác xây dựng pháp luật được nâng cao…
Thủ tướng chỉ rõ: “Một xã hội dân chủ, kỷ cương, pháp luật như Việt Nam, quyền con người, quyền công dân ngày càng được bảo vệ đúng mức là niềm tin quan trọng để xã hội yên tâm, người dân phấn đấu, đóng góp cho sự phát triển đất nước. Mặt khác, chúng ta đã thực hiện gắn kết chặt chẽ công tác xây dựng pháp luật với cải cách tư pháp; tiếp tục xây dựng, hoàn thiện pháp luật về hình sự, dân sự, tổ chức hoạt động của cơ quan tư pháp, bổ trợ tư pháp góp phần bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân, lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật, phòng, chống tham nhũng”.

Nhắc đến câu nói của Robinson: “Thể chế, thể chế và thể chế”, Thủ tướng cho rằng, lý do các quốc gia thất bại chính là ở vấn đề về thể chế pháp luật. Công tác phòng chống tham nhũng, hội nhập quốc tế, quốc phòng an ninh đã đạt được kết quả tốt trong đó có vai trò của xây dựng pháp luật.
Thủ tướng cho rằng, Bộ Tư pháp đã thực hiện tốt vai trò là “nhạc trưởng”, cơ quan “gác cửa” trong công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật của Chính phủ trong những năm qua.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tư pháp vẫn còn những tồn tại, hạn chế, bất cập. Năng lực xây dựng và thực thi pháp luật chưa cao; việc nghiên cứu, đề xuất chính sách đối với một số dự án chưa có khảo sát, đánh giá kỹ lưỡng; tình trạng chậm ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh chưa được khắc phục triệt để. Còn tình trạng vi phạm trong công tác thi hành án dân sự; số việc thi hành án năm trước chuyển sang năm sau vẫn còn nhiều. Hoạt động của một số tổ chức hành nghề bổ trợ tư pháp (luật sư, công chứng, đấu giá tài sản, thừa phát lại) còn có sai phạm, vi phạm đạo đức nghề nghiệp, gây ảnh hưởng đến uy tín nghề nghiệp trong xã hội.
Thủ tướng nêu rõ, việc xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật hiệu lực, hiệu quả là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy phát triển đất nước. Vai trò, trách nhiệm của Bộ, ngành Tư pháp trong giai đoạn tới ngày càng quan trọng, đòi hỏi Bộ, ngành Tư pháp cần tiếp tục phát huy vai trò “nhạc trưởng” trong việc tham mưu xây dựng và thi hành pháp luật.
Cần tập trung triển khai các nhiệm vụ, giải pháp nêu trong Chỉ thị 43 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao chất lượng thi hành pháp luật, bảo đảm hệ thống pháp luật Việt Nam thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, có hiệu lực, hiệu quả cao, có sức cạnh tranh quốc tế, lấy quyền và lợi ích hợp pháp của người dân là trung tâm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia.
Thủ tướng yêu cầu Bộ Tư pháp và các sở tư pháp cần rà soát các văn bản quy phạm pháp luật, tập trung khắc phục cho được những mâu thuẫn, chồng chéo, không đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

“Chồng chéo là vấn đề lớn hiện nay, do đó, pháp điển hóa pháp luật là vấn đề cần tiếp tục đặt ra cho ngành Tư pháp”. Không để xảy ra tham nhũng chính sách, lợi ích nhóm trong xây dựng chính sách pháp luật.
Đổi mới và cải cách mạnh mẽ hơn nữa, nâng cao chất lượng các dịch vụ công trong lĩnh vực hành chính tư pháp, trong đó tập trung vào các lĩnh vực, như: hộ tịch, quốc tịch, chứng thực, lý lịch tư pháp, bồi thường nhà nước, nuôi con nuôi, hình thành được mạng lưới dịch vụ pháp lý rộng khắp, thuận tiện, tin cậy cho người dân, doanh nghiệp.
Thủ tướng quán triệt quan điểm là cái gì Nhà nước không làm, không cần thiết làm, không phải nhất thiết làm thì nên hỗ trợ, khuyến khích người dân, doanh nghiệp, xã hội làm.
Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện thể chế và tổ chức thi hành hiệu quả các quy định của pháp luật về thi hành án dân sự, thi hành án hành chính.
Tiếp tục tập trung nguồn lực, trí tuệ giúp Chính phủ, UBND các cấp xử lý tốt các vấn đề pháp lý trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế, trong đó có việc giải quyết các tranh chấp đầu tư quốc tế.

Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy của Bộ Tư pháp, các tổ chức pháp chế và các cơ quan tư pháp theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; nâng cao chất lượng, mở rộng quy mô đào tạo để bổ sung nguồn nhân lực pháp luật, tư pháp có năng lực, trình độ cao, đáp ứng yêu cầu của xã hội.
Thực hiện đề án số hóa hoạt động của Bộ, ngành Tư pháp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách hành chính, đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ, nhất là trong lĩnh vực liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp.

Thủ tướng cũng đề nghị các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm hơn nữa đối với công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, tổ chức thi hành pháp luật, chú ý đến các yếu tố pháp lý trong quá trình quyết định chỉ đạo, điều hành./.

An Nhi