Phát hành trái phiếu, doanh nghiệp địa ốc bị rút… “thẻ vàng”

Doanh nghiệp nhỏ gọi vốn lớn

Chỉ trong thời gian ngắn, cùng với tăng cường triển khai việc kiểm tra, giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), Bộ Tài chính vừa đưa ra cảnh báo về rủi ro trên thị trường này.

Chủ tịch Hội đồng quản trị của Fiin Ratings Nguyễn Quang Thuân 4 rủi ro chính khi đầu tư vào TPDN gồm: Thứ nhất là rủi ro tín dụng: tổ chức phát hành trái phiếu không có khả năng trả lãi suất định kỳ hoặc thanh toán khoản gốc đúng hạn. Thứ hai là rủi ro thanh khoản: nhà đầu tư không thể ngay lập tức bán được trái phiếu khi có nhu cầu tiền mặt, hoặc không bán được trái phiếu với mức giá kì vọng… Thứ ba là rủi ro định giá lãi suất: định giá lãi suất điều chỉnh với rủi ro chưa hợp lý, dẫn tới lãi suất cao nhưng rủi ro lớn và không tương ứng với lãi suất. Thứ tư là nhóm rủi ro khác gồm: rủi ro mua lại/tái đầu tư (nhà phát hành có mua lại trái phiếu trước đáo hạn không), rủi ro thị trường, rủi ro sự kiện.

Theo Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài chính, khối lượng phát hành TPDN riêng lẻ 7 tháng đầu năm nay tăng tới 17% so với cùng kỳ năm 2020. Bên cạnh những mặt tích cực, thị trường TPDN riêng lẻ tiềm ẩn các rủi ro như: một số doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu với lãi suất cao; chất lượng tài sản đảm bảo của trái phiếu hạn chế (chủ yếu là các dự án đầu tư, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của doanh nghiệp bất động sản); có sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân nhỏ, lẻ..

Bộ Tài chính cho rằng, như quy định tại Luật Chứng khoán và Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế, doanh nghiệp huy động vốn trái phiếu riêng lẻ theo nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm, cơ quan quản lý Nhà nước không cấp phép phát hành. Tuy nhiên, trong số các tổ chức phát hành trái phiếu vẫn có doanh nghiệp quy mô nhỏ nhưng huy động vốn với khối lượng lớn, lãi suất cao, doanh nghiệp phát hành trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc chất lượng tài sản đảm bảo kém.

Với các trường hợp doanh nghiệp có tình hình tài chính yếu kém, khi huy động vốn trái phiếu với khối lượng lớn, lãi suất cao, thì chính họ sẽ gặp rủi ro nếu hoạt động sản xuất kinh doanh gặp khó khăn, dẫn đến rủi ro không trả được nợ gốc, lãi trái phiếu cho nhà đầu tư.

Trước thực tế việc phát hành TPDN riêng lẻ bộc lộ nhiều rủi ro cho nhà đầu tư, có nguy cơ gây mất an ninh, an toàn nền tài chính quốc gia, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc vừa yêu cầu Ủy ban Chứng khoán nhà nước; Vụ Tài chính ngân hàng và Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thị trường TPDN.

Rủi ro với nhà đầu tư “lách” quy định

Bộ Tài chính cho rằng, trong trường hợp nhà đầu tư “lách” quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp bằng hình thức mua trái phiếu thông qua các hợp đồng đầu tư với công ty chứng khoán, nhà đầu tư sẽ không phải là chủ sở hữu trái phiếu và không được bảo đảm các quyền lợi đối với trái phiếu theo các cam kết của doanh nghiệp phát hành.

Theo ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài chính, có nhiều chế tài xử phạt hành vi vi phạm về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp

Chia sẻ tại cuộc tọa đàm về TPDN do Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức cuối tháng 8/2021, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài chính cho biết, căn cứ vào quy định của pháp luật đã rất rõ ràng, các cơ quan quản lý nhà nước có cơ sở để xử phạt vi phạm đối với các đối tượng không phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp nhưng lại mua TPDN phát hành riêng lẻ. Cụ thể, hành vi vi phạm quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp bao gồm: lựa chọn nhà đầu tư tham gia mua chứng khoán chào bán, phát hành riêng lẻ không đúng đối tượng theo quy định pháp luật…, thì bị phạt từ 100-150 triệu đồng. Đối với tổ chức cung cấp dịch vụ liên quan đến TPDN riêng lẻ: không đảm bảo việc chào bán, phát hành trái phiếu riêng lẻ đáp ứng đủ điều kiện theo quy định pháp luật; không đảm bảo các thông tin trong hồ sơ chào bán, phát hành trái phiếu riêng lẻ chính xác, trung thực…, thì bị phạt từ 200- 300 triệu đồng…

“Nhà đầu tư không nên mua trái phiếu thông qua lời chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ như công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành, cũng như các điều kiện, điều khoản của trái phiếu…”, Vụ Tài chính ngân hàng khuyến nghị.

Theo Bộ Tài chính, nhà đầu tư cũng cần lưu ý việc các tổ chức tín dụng, công ty chứng khoán phân phối TPDN không có nghĩa là các tổ chức này đảm bảo an toàn cho việc mua trái phiếu. Các tổ chức này chỉ là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, hưởng phí dịch vụ từ doanh nghiệp phát hành mà không chịu trách nhiệm về việc doanh nghiệp có hoàn trả gốc và lãi trái phiếu cho nhà đầu tư khi đến hạn hay không. Rủi ro của trái phiếu vẫn là rủi ro của doanh nghiệp phát hành./.

Tân Văn