Ngành du lịch ảnh hưởng lớn bởi đại dịch Covid-19

Cụ thể, theo thông tin tại báo cáo, đại dịch Covid-19 bùng phát đã gây ra thiệt hại nặng nề đối với ngành du lịch Việt Nam, làm chấm dứt chuỗi tăng trưởng trung bình ấn tượng trên 22,7%/năm về lượng khách quốc tế, 10,5% về lượng khách nội địa, 20,9% về giá trị xuất khẩu tại chỗ của du lịch và 9,2 điểm phần trăm mức đóng góp trực tiếp cho GDP giai đoạn 2015- 2019. Kéo theo đó là tình trạng hàng chục nghìn doanh nghiệp bị phá sản hoặc ngừng kinh doanh, hàng triệu lao động phải nghỉ việc toàn bộ hay từng phần.

Đại dịch Covid-19 bùng phát đã gây ra thiệt hại nặng nề đối với ngành du lịch Việt Nam

Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch vẫn đánh giá rất cao các chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, đặc biệt ủng hộ sự chuyển hướng chiến lược của Chính phủ thời gian qua, thích ứng an toàn, linh hoạt với dịch bệnh để vừa phòng, chống dịch hiệu quả vừa phục hồi kinh tế; đồng thời bày tỏ sự sẵn sàng để cộng hợp nguồn lực công - tư trong việc xây dựng giải pháp, hành động để từng bước mở cửa trở lại du lịch nói chung và thí điểm hiệu quả việc mở cửa du lịch quốc tế tại một số địa bàn có tính an toàn theo chủ trương của Bộ Chính trị, chỉ đạo từ Chính phủ cùng những hướng dẫn tạm thời về thí điểm đón khách du lịch quốc tế đến Việt Nam của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Để hỗ trợ bước đầu cho quá trình này, Ban IV cho biết, đã phối hợp cùng Báo điện tử VnExpress tiến hành một cuộc khảo sát trong tháng 8/2021 về tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trên toàn lãnh thổ Việt Nam và căn cứ dữ liệu khảo sát, đã xây dựng một báo cáo chuyên đề thứ cấp, phân tích tình hình 1.853 doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch tham gia khảo sát.

Đồng thời, một tổ chức thành viên Ban IV là Hội đồng tư vấn tư vấn Du lịch TAB cũng đã phối hợp với các chuyên gia của Phái đoàn liên minh châu Âu (EU) và chuyên gia Thụy Sỹ tiến hành Báo cáo thường niên Du lịch Việt Nam 2019 của Tổng cục Du lịch/Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng hợp, đánh giá các kinh nghiệm mở cửa du lịch của một số nước, trên cơ sở đó khuyến nghị bước đầu các kinh nghiệm có thể phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Đề xuất các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp sớm phục hồi

Căn cứ các nghiên cứu này, tại báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ mới đây, Ban IV đã đưa ra đề xuất với Thủ tướng Chính phủ một số nội dung cụ thể để hỗ trợ các doanh nghiệp, đồng thời để từng bước tạo lập kế hoạch khả thi cho việc mở cửa, phục hồi ngành du lịch thời gian tới.

Cụ thể, Ban IV kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét thiết kế một chương trình vay vốn trung và dài hạn trong khuôn khổ gói hỗ trợ phục hồi kinh tế năm 2022 - 2023 dành riêng cho các doanh nghiệp khách sạn, hàng không, du lịch và dịch vụ du lịch. Lý do là, trong hơn một năm rưỡi bị đóng băng hoạt động do dịch vừa qua, bài toán dòng tiền là khó khăn lớn nhất của các doanh nghiệp lĩnh vực này. “Mặc dù tín hiệu thị trường ngành du lịch có thể xuất hiện ngay khi Chính phủ cùng chính quyền các địa phương và người dân nỗ lực thiết lập bối cảnh “bình thường mới”, nhưng với nguồn lực quá mỏng hiện tại, các doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch cũng sẽ rất khó khăn để phục hồi, bứt phá nếu không có thêm trợ lực kịp thời của Chính phủ”, Ban IV lý giải tại báo cáo.

Về đề xuất thứ hai, Ban IV kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành cân nhắc áp dụng các biện pháp hỗ trợ tiết giảm chi phí cho doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch gắn với quá trình và mức độ phục hồi, tập trung vào các biện pháp như: giảm chi phí nhiên liệu, điện, nước cho hoạt động, giảm thuế VAT, thuế TNDN..., hoãn nộp các khoản thuế, phí với thời gian cho phép từ 12 - 18 tháng hoặc dài hơn, hoãn đóng và giảm tỉ lệ đóng BHXH đặc biệt trong những giai đoạn cần thu hút trở lại và ổn định nguồn lao động cho ngành, giảm tiền thuê đất của nhà nước...

Liên quan bài toán người lao động, theo Ban IV, thời gian tới đây các doanh nghiệp vừa phải tập trung tuyển dụng lại nhân sự, vừa phải nỗ lực đào tạo lại hoặc đào tạo mới các kiến thức, kĩ năng, kỷ luật cần thiết cho việc vận hành các mô hình, sản phẩm du lịch phù hợp bối cảnh đại dịch. Do đó, báo cáo đề xuất Thủ tướng Chính phủ, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội hỗ trợ ngành du lịch theo hướng: bỏ các yêu cầu, giấy tờ chứng minh mức độ thiệt hại hoặc mức độ cắt giảm lao động của doanh nghiệp, hoặc giấy tờ chứng minh “không đủ kinh phí để đào tạo, bồi dưỡng lao động” vì toàn ngành du lịch đã và đang là nhóm chịu thiệt hại nặng nề nhất trong mọi nghiên cứu của Chính phủ/bộ ngành đầu mối hoặc các báo cáo nghiên cứu độc lập thời gian qua. Bên cạnh đó, kiến nghị Chính phủ xem xét hỗ trợ trực tiếp kinh phí đào tạo cho doanh nghiệp để doanh nghiệp chủ động quyết định, thực hiện các phương thức đào tạo phù hợp, thay vì chỉ áp dụng cách thức hỗ trợ qua các trường, trung tâm đào tạo nghề hoặc các đơn vị có chức năng đào tạo khác.

Kế hoạch mở cửa khả thi cần linh hoạt và rõ ràng

Đáng chú ý, về vấn đề mở cửa du lịch và du lịch quốc tế an toàn, Ban IV cho rằng, điều hết sức quan trọng cần cân nhắc hiện nay là có một kế hoạch khả thi nhưng phải linh hoạt và rõ ràng về phương pháp, cũng như rõ quy trình, trách nhiệm của tất cả các bên liên quan để tạo sự phối hợp nhịp nhàng, hạn chế tối đa các mặt rủi ro. “Do đó, Ban IV đề xuất Thủ tướng Chính phủ chủ trì thảo luận, đối thoại, bàn thảo quanh chiến lược, lộ trình mở cửa du lịch Việt Nam (cả nội địa và quốc tế); căn cứ vào đó, xác lập và giao trách nhiệm cụ thể cho từng cơ quan, địa phương liên quan, hiệu triệu và giao vai trò cho cả khu vực doanh nghiệp để tiến trình mở cửa diễn ra khả thi, an toàn, hiệu quả”, báo cáo của Ban IV nêu rõ kiến nghị.

Ban IV cũng lưu ý, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, hầu hết các nước thành công khi mới áp dụng mô hình mở cửa du lịch, đưa cuộc sống trở lại “bình thường mới” đều là những nước đang đối mặt với số ca nhiễm Covid-19 tăng cao, nhưng Chính phủ các nước này vẫn tiếp tục duy trì mở cửa vì đó là một xu hướng tất yếu sau khủng hoảng. Bên cạnh đó, thực tế cho thấy lý do được nhiều quốc gia vẫn quyết định mở cửa ngành du lịch trong bối cảnh hiện nay là mặc dù số ca nhiễm tăng cao, nhưng nhờ độ phủ vắc xin cũng cao, tốc độ tiêm chủng nhanh khiến số ca tử vong lại giảm (ví dụ như Anh, Singapore), trong khi đó, phần lớn nhóm người trực tiếp tiếp xúc với khách du lịch và những nhóm người nguy cơ cao trong xã hội hoặc tại các điểm đến du lịch trọng điểm đã được tiêm chủng.

Ngoài ra, một yếu tố hết sức quan trọng đó là du lịch là ngành đóng góp vào GDP cao mà phần lớn đóng góp đó lại được giữ lại trong nước, là nền tảng cho đầu tư, thương mại, hợp tác quốc tế và tạo ra sinh kế cho hàng triệu lao động nên quá trình phục hồi nền kinh tế không thể thiếu được các bước, lộ trình mở cửa trở lại lĩnh vực quan trọng này. “Mở cửa an toàn, sớm, nhanh và hiệu quả là cơ hội bứt phá của các quốc gia, trong đó có Việt Nam khi chúng ta đã và đang kiểm soát dịch bệnh tốt hơn rất nhiều so với các nước trong khu vực. Mở cửa sẽ là một quá trình và khi một quốc gia bắt đầu sớm, sẽ có nhiều cơ hội để phục hồi sớm hơn các đối thủ, tạo được sự tin tưởng và ủng hộ lâu dài của các đối tác quốc tế. Điều kiện tiên quyết là việc tổ chức mở cửa cho du lịch phải rất linh hoạt nhưng rõ ràng về phương pháp (ví dụ; dựa trên bằng chứng khoa học và kinh nghiệm quốc tế tốt nhất); đồng thời, có sự phối hợp rất nhịp nhàng, chuyên nghiệp giữa công - tư ở từng khâu, từng bước liên quan tới hành trình du khách”. Báo cáo của Ban IV khuyến nghị.

Hiếu Phương