Nền kinh tế 7 tháng đầu năm: Đầu tư công tiếp tục là điểm nghẽn!

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, bối cảnh thế giới diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, nhất là trong lĩnh vực tiền tệ, giá cả và thương mại tạo áp lực rất lớn đối với các nền kinh tế có độ mở lớn và sức chống chịu có hạn như nền kinh tế nước ta trước những nguy cơ và rủi ro có thể xảy ra cả trong ngắn cũng như trung và dài hạn.

Thủ tướng Chính phủ chủ trì phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 7/2022 được kết nối trực tuyến tới các địa phương sáng 3/8

"Nền kinh tế vừa phải ứng phó với những tác động từ bên ngoài, vừa phải tiếp tục đẩy nhanh tiến độ giải quyết những khó khăn nội tại của nền kinh tế, đòi hỏi phản ứng chính sách vừa phải bình tĩnh, thận trọng, vừa phải linh hoạt, kịp thời, quyết liệt và hiệu quả", Thứ trưởng Phương nhấn mạnh.

5 thách thức lớn, trong đó đầu tư công tiếp tục là điểm nghẽn

Nhìn chung diễn biến nền kinh tế trong những tháng đầu năm, thay mặt Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thứ trưởng Trần Quốc Phương đã chỉ ra 5 thách thức, khó khăn.

Thứ nhất, diễn biến lạm phát, lãi suất, tỷ giá và nguy cơ suy thoái kinh tế của thế giới là thách thức lớn nhất đối với nhiệm vụ ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và bảo đảm các cân đối lớn.

Để kiềm chế lạm phát gia tăng, nhiều nền kinh tế lớn, trong đó có Mỹ thực hiện điều chỉnh tăng lãi suất, qua đó làm tăng giá trị đồng ngoại tệ mạnh, nhất là đồng đô-la Mỹ và các đồng bản tệ của các quốc gia khác mất giá, làm ảnh hưởng không nhỏ đến thương mại toàn cầu; làm dịch chuyển dòng vốn đầu tư ngắn hạn, có xu hướng rút về và thu hẹp đầu tư; nhu cầu đồng đô-la Mỹ lên cao, tác động rất lớn đến điều hành tỷ giá và mức dự trữ ngoại tệ của các quốc gia...

Tổng vốn FDI đăng ký 07 tháng chỉ bằng 92,9% so với cùng kỳ, trong đó vốn đăng ký cấp mới chỉ bằng 56,5%; ảnh hưởng đến tiềm năng mở rộng sản lượng của khu vực FDI, có thể tác động đến cán cân vãng lai, dự trữ ngoại hối, tỷ giá, khả năng thu hút công nghệ cao… trong trung và dài hạn.

Bên cạnh đó, kinh tế Mỹ và một số nền kinh tế lớn có nguy cơ suy thoái làm giảm đáng kể nhu cầu tiêu dùng; hoạt động xuất khẩu của nhiều nước, trong đó có Việt Nam gặp thách thức không nhỏ do thị trường bị thu hẹp.

"Đồng thời, một số nền kinh tế lớn đối mặt với nguy cơ đình trệ trong khi lạm phát cao, phải mất nhiều thời gian để vượt qua", Thứ trưởng nói.

Giá cả hàng hóa thế giới, giá xăng dầu tuy có dấu hiệu hạ nhiệt nhưng vẫn ở mức cao và rất khó dự báo do xung đột Nga-Ucraina vẫn còn diễn biến phức tạp, khó đoán định; đứt gãy nguồn cung và chi phí đầu vào sản xuất, chi phí vận tải, logistics gia tăng vẫn chưa thể giải quyết dứt điểm trong ngắn hạn, tiếp tục ảnh hưởng đến các nền kinh tế, trong đó có Việt Nam.

Đặc biệt, Thứ trưởng chỉ rõ, đầu tư công tiếp tục là điểm nghẽn. Dẫn chứng cho nhận định này, Thứ trưởng dẫn số liệu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công từ đầu năm đến ngày 31/7/2022 đạt 34,47% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, giảm so với cùng kỳ (cùng kỳ năm 2021 đạt 36,71%).

"Có 17 bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân dưới 10% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, đặc biệt có 01 cơ quan trung ương đến nay vẫn chưa giải ngân kế hoạch vốn", Thứ trưởng báo cáo.

Theo Thứ trưởng, bên cạnh những nguyên nhân cố hữu như giải phóng mặt bằng, công tác chuẩn bị dự án chưa tốt, điều chỉnh nhiều lần, thủ tục mất nhiều thời gian, công tác quản lý dự án còn nhiều bất cập..., trong những tháng đầu năm, giá nguyên vật liệu xây dựng tăng đột biến đã ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch đầu tư công, có tình trạng nhà thầu thi công cầm chừng để chờ giá vật liệu hạ nhiệt hoặc chuyển sang tìm kiếm công việc tại các dự án FDI, gây thiếu nhân công thực hiện các dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia.

Thứ ba, Thứ trưởng cho biết, hoạt động sản xuất, kinh doanh tuy đã phục hồi nhưng vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Giá phân bón, thức ăn chăn nuôi tăng cao, có tình trạng người dân hạn chế đầu tư mở rộng sản xuất, tái đàn, tái vụ sản xuất nông nghiệp; sản lượng khai thác thủy sản 7 tháng giảm 2,8% so với cùng kỳ do giá xăng dầu vẫn ở mức cao, làm tăng chi phí đánh bắt, nhất là đánh bắt xa bờ.

Sản xuất công nghiệp gặp áp lực giá nguyên vật liệu đầu vào và chi phí vận chuyển tăng cao, thiếu hụt lao động cục bộ trong một số ngành, địa bàn công nghiệp trọng điểm; công nghiệp chế biến, chế tạo chưa lấy lại đà tăng trưởng như trước dịch bệnh; tốc độ phục hồi sản xuất của một số trung tâm công nghiệp lớn như TP. Hồ Chí Minh, Long An… còn thấp.

Thứ tư, dịch bệnh diễn biến phức tạp, có nguy cơ “dịch chồng dịch”, số ca mắc Covid-19 gia tăng với sự xuất hiện của biến chủng mới cùng với sự bùng phát của các dịch cúm A, đậu mùa khỉ... Trong khi đó, công tác tiêm phòng, nhất là cho trẻ em từ 5-11 tuổi ở một số địa phương chưa đạt mục tiêu đề ra. Tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế ở một số bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh tuyến trung ương vẫn chưa được xử lý dứt điểm.

Thứ năm, thiên tai, bão lũ diễn biến bất thường, trái quy luật. Thứ trưởng cho biết, trong 07 tháng, thiên tai xảy ra tại 59 địa phương, làm 97 người chết, ước tính tổng giá trị thiệt hại khoảng hơn 5,62 nghìn tỷ đồng, tăng 6,3 lần so với cùng kỳ năm trước.

Thời gian tới, trọng tâm là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát

Thứ trưởng nêu nhận định của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tăng trưởng kinh tế thế giới dự báo ngày càng chậm lại, gia tăng khả năng xảy ra suy thoái ngắn hạn; các nước tiếp tục điều chỉnh chính sách tiền tệ nhanh hơn, mạnh hơn, tiềm ẩn rủi ro đến ổn định tài chính, tiền tệ toàn cầu; xung đột tại Ucraina có thể kéo dài, ảnh hưởng đến giá xăng dầu, chi phí vận tải, logistics, chuỗi cung ứng sản xuất, tiêu dùng, đe dọa ổn định chính trị khu vực, toàn cầu; nguy cơ khủng hoảng an ninh năng lượng, lương thực.

Trong nước, nền kinh tế có khả năng phục hồi nhanh hơn; hoạt động sản xuất, kinh doanh tiếp tục khởi sắc; nguồn vốn từ Chương trình phục hồi và phát triển KTXH được giải ngân nhanh hơn, mạnh hơn. Tuy nhiên, khó khăn, thách thức phục hồi kinh tế còn rất lớn, nhất là giá xăng dầu, nguyên vật liệu đầu vào tăng cao, cộng hưởng với đà phục hồi tiêu dùng trong nước, tạo áp lực lạm phát, chi phí sản xuất tăng cao. Cần có thêm các giải pháp trọng tâm để hỗ trợ kịp thời, tránh suy giảm sản xuất trong nước, nhất là sản xuất nông nghiệp; từ đó tác động dây chuyền đến nhiều ngành, lĩnh vực, đời sống người dân.

"Trong bối cảnh đó, dư địa điều hành chính sách tiền tệ hiện còn khá hẹp do rủi ro lạm phát, áp lực tăng lãi suất lớn trong khi cần duy trì mặt bằng lãi suất thấp để hỗ trợ phục hồi kinh tế, tỷ giá USD, cán cân thanh toán, vãng lai chịu sức ép lớn", Thứ trưởng Phương nêu rõ.

Tuy vậy, thu ngân sách nhà nước năm 2021 và 7 tháng năm 2022 đạt kết quả tích cực, tạo dư địa tài khóa để thực hiện các chính sách hỗ trợ nền kinh tế, người dân, đặc biệt các chính sách giảm áp lực chi phí sản xuất, tăng giá .

Trong bối cảnh khó khăn, thách thức vây quanh là rất lớn, để bảo vệ, củng cố, duy trì và phát huy các thành quả đạt được trong phục hồi và phát triển KTXH của 7 tháng đầu năm 2022, Thứ trưởng cho rằng, các bộ, cơ quan, địa phương cần đặc biệt quan tâm, không lơ là, chủ quan, không nóng vội nhưng cần phải bám sát tình hình, chủ động, linh hoạt, quyết liệt, nghiêm túc triển khai thực hiện nhanh, hiệu quả, thực chất, toàn diện các nhiệm vụ, giải pháp đề ra tại các Nghị quyết số 01/NQ-CP và 02/NQ-CP, Chương trình phục hồi và phát triển KTXH, Chương trình phòng, chống dịch Covid-19 (2022-2023); điều hành đồng bộ, chủ động, linh hoạt chính sách tài khóa, tiền tệ và chính sách vĩ mô khác, chủ động phương án ứng phó với các tình huống phát sinh; trọng tâm là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, đồng thời chống suy giảm đà phục hồi, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; nghiên cứu giải pháp hỗ trợ kịp thời doanh nghiệp, người dân, nhất là người nghèo, thu nhập thấp trước áp lực về giá, chi phí sản xuất, sinh hoạt tăng cao. Trong đó, chú trọng nhiệm vụ, giải pháp sau đây:

- Bộ Y tế, các địa phương tiếp tục triển khai đồng bộ, hiệu quả Chương trình phòng chống dịch Covid-19, đẩy nhanh tiêm vắc-xin cho trẻ từ 5-11 tuổi, chuẩn bị tiêm cho trẻ dưới 5 tuổi theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO); theo dõi chặt chẽ các loại bệnh truyền nhiễm mới phát sinh, chủ động phương án về thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế để kiểm soát kịp thời.

Đặc biệt, Thứ trưởng nhấn mạnh yêu cầu triển khai quyết liệt các giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công; phát huy vai trò của các Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ, nâng cao ý thức, năng lực cán bộ, chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong đầu tư công. Tăng cường quản lý đất đai, chú trọng giải quyết những vướng mắc, khó khăn trong xác định nguồn gốc đất, quy hoạch sử dụng các loại đất, giá đất… để hỗ trợ tối đa đẩy nhanh công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, bảo đảm tiến độ thực hiện dự án.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với các địa phương tập trung giải quyết tình trạng thiếu lao động cục bộ tại các đô thị, khu công nghiệp, khu kinh tế lớn; quan tâm, chú trọng thực hiện các chính sách an sinh xã hội, chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà, đặc biệt đối với người nghèo, người yếu thế. Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo thực hiện tốt công tác chuẩn bị cho năm học mới, đặc biệt trong phòng chống dịch Covid-19 để đón học sinh tựu trường an toàn.

"Thông tin, tuyên truyền hiệu quả, kịp thời đấu tranh phản bác quan điểm, tư tưởng sai trái; triệt phá, gỡ bỏ, ngăn chặn các thông tin xấu, độc, sai sự thật. Đồng thời phải tạo được niềm tin, động lực và niềm hứng khởi trong cộng đồng và xã hội, không hoang mang, mất bình tĩnh trước khó khăn, thách thức", Thứ trưởng nhấn mạnh./.

An Nhi