Tìm hướng đột phá nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp sau phục hồi

Kinh tế phục hồi nhưng doanh nghiệp vẫn khó khăn

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết nền kinh tế Việt Nam đang trong quý 3 năm 2022, chứng kiến sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế được cộng đồng quốc tế đánh giá cao, xếp hạng tín nhiệm dài hạn của Việt Nam ở mức "ổn định" và "tích cực". Kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, GDP tăng 7,72% trong quý 2, các cân đối lớn được đảm bảo, hoạt động sản xuất kinh doanh phục hồi nhanh. Đóng góp vào kết quả đáng trân trọng của nền kinh tế có sự chủ động, sáng tạo, vượt khó vươn lên của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Diễn đàn “Giải pháp đột phá nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp - phục hồi và phát triển bền vững”

Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch VCCI, khảo sát Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của VCCI cũng cho thấy sự khó khăn của cộng đồng doanh nghiệp. Cụ thể, có tới 92% doanh nghiệp (94% doanh nghiệp tư nhân trong nước và 86% doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài) cho biết bị tác động tiêu cực bởi dịch Covid-19. Hầu hết các doanh nghiệp trong tất cả các lĩnh vực ngành nghề và các địa phương đều phải đương đầu với các vấn đề do dịch COVID-19 gây ra, như khó tiếp cận khách hàng (60%), thiếu hụt nhân công (53%), mất cân đối dòng tiền (52%), đứt gãy chuỗi cung ứng (52%)…

“Cùng với những tác động tiêu cực do dịch COVID-19, khảo sát PCI cũng cho thấy các doanh nghiệp đang gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của mình”, ông Hoàng Quang Phòng cho biết. Phó Chủ tịch VCCI cũng chỉ ra rằng, những khó khăn trong kinh doanh cùng với tác động của dịch COVID-19 đã khiến cho các doanh nghiệp dè dặt hơn khi xây dựng kế hoạch kinh doanh và điều đó cũng ảnh hưởng không nhỏ tới năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Nhấn mạnh phải phát triển đội ngũ doanh nhân có bản lĩnh để tiếp sức và lãnh đạo cho doanh nghiệp, ông Hoàng Quang Phòng cho hay, Chính phủ đang hoàn thiện dự thảo Nghị quyết về một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ doanh nghiệp chủ động thích ứng, phục hồi nhanh và phát triển bền vững đến năm 2025 nhằm xây dựng doanh nghiệp Việt Nam mạnh cả về số lượng và chất lượng, trở thành lực lượng quan trọng đảm bảo tính tự chủ của nền kinh tế.

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI phát biểu khai mạc Diễn đàn

Bên cạnh sự hỗ trợ của Chính phủ, Phó Chủ tịch VCCI cho rằng mỗi doanh nhân, doanh nghiệp cần sẵn sàng đối mặt với những thách thức, chủ động nắm bắt, chắt chiu từng cơ hội đổi mới và sáng tạo, có phương án đón đầu xu hướng kinh doanh mới, xây dựng uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường khu vực và quốc tế.Đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo đầu tư những lĩnh vực mới, hiện đại. Quan tâm đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và cấu trúc lao động để thích ứng và đón đầu các xu hướng mới của thị trường.

Xây dựng khung quản trị tốt để tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp

Theo bà Hà Thu Thanh - Chủ tịch HĐQT Viện Thành viên Hội đồng quản trị Việt Nam (VIOD); Phó Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững (VBCSD); Chuyên gia tư vấn Quản trị Công ty cao cấp – Deloitte Việt Nam cho biết, trong bối cảnh thế kỷ 21 là thế kỷ của quản trị công ty và phát triển bền vững, với những nguyên tắc cốt lõi là liêm chính, bình đẳng, minh bạch, hài hòa và trách nhiệm, doanh nghiệp rất cần xây dựng được một khung quản trị tốt để nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo nền tảng để phát triển bền vững.

“Khi sở hữu hệ thống quản trị tốt, doanh nghiệp có thể có được nhiều lợi ích về mặt tài chính như nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh và khả năng tiếp cận thị trường vốn, giảm chi phí; nâng cao uy tín của công ty, hội đồng quản trị và ban điều hành và hướng tới mục đích cuối cùng là phát triển bền vững”, bà Thanh nhấn mạnh. Theo Chủ tịch VIOD, một khung quản trị công ty tốt cần có ba trụ cột cơ bản gồm: Thiết kế hệ thống; Xây dựng tổ chức để thực thi hệ thống đó; và Có nhân lực để thực hiện – nói đi đôi với làm. Khi ba trụ cột được xây dựng một cách vững vàng, doanh nghiệp sẽ phát triển được bền vững. Tuy nhiên, để tối ưu hóa lợi ích từ quản trị công ty, hệ thống quản trị công ty không chỉ nên dừng lại ở cấp độ sơ khởi nhất là tuân thủ pháp luật và các quy định hiện hành, đặc biệt trong một thời kỳ doanh nghiệp chuyển từ phát triển nhanh sang phát triển bền vững.

Bà Hà Thu Thanh - Chủ tịch HĐQT Viện Thành viên Hội đồng quản trị Việt Nam (VIOD); Phó Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững (VBCSD) chia sẻ tại Diễn đàn

Khái quát về xu hướng hoàn thiện mô hình quản trị toàn cầu, theo bà Thanh, hiện nay có hai hình thái cần nắm bắt đó là: tích hợp ESG vào chương trình nghị sự của HĐQT và là định danh, định vị, định hướng văn hóa HĐQT trong xu thế mới. Bà Thanh thông tin, theo thông lệ quốc tế, tại Việt Nam cũng đang thực hành quản trị doanh nghiệp theo 4 cấp độ gồm: Cấp độ 1, tuân thủ luật pháp và các quy định hiện hành; Cấp độ 3 là thực hiện các bước khởi đầu trong cải tiến quản trị công ty; Cấp độ 3 là hệ thống quản trị công ty tiên tiến; và Cấp độ 4 là tiên phong trong quản trị công ty.

Bà Thanh cũng lưu ý tiếp cận với xu thế toàn cầu trong việc nâng cao năng lực quản trị có 6 vấn đề bao gồm: Nhu cầu ngày càng tăng trong việc tích hợp các ESG; ESG ngày càng được chú trọng trong các chương trình nghị sự của HĐQT; Tuân thủ các yêu cầu của ủy ban chứng khoán; Có một khuôn khổ tiêu chuẩn ESG được công nhận để các công ty có thể dễ dàng áp dụng; Nhu cầu tăng cao về mối liên hệ giữa công bố thông tin theo ESG và báo cáo tài chính; Tăng cường tập trung vào vai trò thiết yếu của sự đảm bảo từ kiểm toán độc lập. Đây là những vấn đề mà hội đồng quản trị phải nhận diện để thực thi và triển khai với cả ban điều hành.

Doanh nghiệp cần đổi mới sáng tạo mạnh mẽ để thích nghi

Chia sẻ thông tin tại Diễn đàn, PGS. Trần Phương Trà, Chuyên ngành Quản trị Chiến lược, Giám đốc chương trình thạc sĩ QTKD, Trường Kinh doanh IPAG (Paris, Pháp); Giám đốc mạng lưới chính sách kinh tế EPNet, AVSE Global nhấn mạnh trong bối cảnh vĩ mô hiện nay, nhu cầu của người tiêu dùng đang thay đổi rất nhanh. Trong đó, tăng trưởng xanh là xu hướng và ngày một trở nên cần thiết hơn. Việt Nam cũng đưa ra chiến lược tăng trưởng xanh và chuyển đổi số là công cụ để phát triển. Chính vì vậy, các doanh nghiệp cần có khả năng đổi mới sáng tạo mạnh mẽ để đảm bảo khả năng thích ứng với sự biến đổi hiện tại.

PGS. Trần Phương Trà nhấn mạnh tăng trưởng xanh là xu hướng và ngày một trở nên cần thiết hơn

Đánh giá về mức độ sẵn sàng của các doanh nghiệp trên thế giới, bà Trà cho biết, hiện đã có Bộ chỉ số đánh giá mức độ trưởng thành kỹ thuật số độc lập đầu tiên trên thế giới dành cho các nhà sản xuất (SIRI), bao gồm 3 trụ cột: quy trình - công nghệ - tổ chức với các cấu phần nhỏ, giúp người quản lý có thể bao quát các mặt mà doanh nghiệp cần quan tâm trong quá trình đổi mới sáng tạo. Nhìn vào dữ liệu thống kê của bộ chỉ số SIRI vào năm 2022, những nhóm ngành có mức độ trưởng thành lớn nhất gồm công nghệp bán dẫn, thiết bị điện tử, năng lượng và hóa chất, dược phẩm. Trong năm 2022, ngành logistics cũng có sức tăng trưởng ấn tượng nhờ sự phát triển của các sàn thương mại điện tử và nhu cầu mua sắm online trong thời đại dịch.

Bà Trà lưu ý rằng, các chủ đề được ưu tiên, dù là tập đoàn đa quốc gia hay các doanh nghiệp nhỏ, thì sự ưu tiên lớn nhất là năng suất, sau đó là chất lượng sản phẩm. Nhưng với nhóm doanh nghiệp xuất sắc nhất gồm các tập đoàn đa quốc gia và các doanh nghiệp top đầu tập trung vào tốc độ và sự linh hoạt.“Do đó, những chủ đề ưu tiên trong quá trình chuyển đổi của doanh nghiệp cũng cần tập trung vào việc tạo ra những giá trị khác biệt cho doanh nghiệp”, bà Trà nhấn mạnh.

Từ những kinh nghiệm quốc tế, các doanh nghiệp Việt Nam cần áp dụng tư duy luôn luôn tạo ra giá trị. Bên cạnh đó, bà Trà cho rằng, cần xây dưng các kế hoạch hành động cụ thể, xác định ưu tiên các chương trình tạo ra giá trị cho doanh nghiệp như với tăng trưởng xanh, cần đánh giá tính bền vững. Với khía cạnh tổ chức, đổi mới sáng tạo cần gắn liền với tổ chức, gắn với chiến lược để vận hành có tính hệ thống. Trong đó, bà Trà nhấn mạnh, văn hóa sáng tạo, khởi nghiệp là môi trường tạo tiền đề cho những đổi mới sáng tạo về quy trình, sản phẩm và công nghệ.

Chuyến đổi số - bước đi tất yếu của doanh nghiệp trong xu thế kinh tế số

Chia sẻ tại Diễn đàn về chiến lược chuyển đối số nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, ông Nguyễn Trọng Đường - Vụ Quản lý doanh nghiệp, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, nhận thức rõ được tầm quan trọng của xu thế phát triển nền kinh tế số trong bối cảnh hiện nay, chiến lược chuyển đổi số quốc gia đã được Đảng, Chính phủ, Quốc hội, các bộ ban ngành thúc đẩy mạnh mẽ. Mới đây, tháng 3/2022, của Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 411 về chiến lược quốc gia phát triển với điểm nhấn đặc biệt là lần đầu tiên cùng với Nghị định 80 của Chính phủ, khẳng định một cách rõ ràng hơn về sự hỗ trợ của Nhà nước cho các doanh nghiệp trong việc chuyển đổi số, phục hồi sau đại dịch mạnh mẽ hơn.

Ông Nguyễn Trọng Đường - Vụ Quản lý doanh nghiệp, Bộ Thông tin và Truyền thông chia sẻ trực tuyến về vấn đề chuyển đổi số cho doanh nghiệp tại Diễn đàn

Để triển khai chiến lược này, Bộ Thông tin và Truyền thông đã có các giải pháp cụ thể thúc đẩy việc chuyển đổi số trong doanh nghiệp, trong đó tập trung thúc đẩy mô hình chuyển đổi số trong doanh nghiệp bao gồm: Công nghệ mới để tối ưu hóa quy trình, phân tích dữ liệu để đưa ra các mô hình kinh doanh mới, sản phẩm dịch vụ mới, tạo ra các giá trị tiên tiến. Bên cạnh đó, Bộ này cũng sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp đánh giá, trong đó có bộ chỉ số đánh giá mức độ chuyển đổi số doanh nghiệp.

Theo đó, 6 trụ cột của chỉ số đánh giá chuyển đổi số doanh nghiệp gồm: trải nghiệm số cho khách hàng, đánh giá khả năng của doanh nghiệp trong việc cung cấp cho khách hàng trải nghiệm số; Chiến lược số, đánh giá mức độ xuất sắc trong các kế hoạch của doanh nghiệp, nhằm tăng khả năng cạnh tranh, tầm cao, thông qua chiến lược chuyển đổi số toàn diện; đánh giá về hạ tầng và khả năng công nghệ của doanh nghiệp nhằm thiết lập duy trì và liên tục chuyển đổi số, môi trường số, để hỗ trợ thực hiện các mục tiêu kinh doanh; vận hành đánh giá hiệu suất cao hoạt động hằng ngày của doanh nghiệp; văn hóa số, đánh giá khả năng của doanh nghiệp trong việc tạo ra môi trường văn hóa nhờ công nghệ số; dữ liệu tài sản thông tin, đánh giá khả năng của doanh nghiệp cả về mặt chiến lược và hoạt động.

Định hướng trong năm 2022-2023, Bộ Thông tin và Truyền thông tiếp tục thúc đẩy doanh nghiệp đánh giá mức độ chuyển đổi số trên cổng DBI, tổ chức mạng lưới tư vấn kinh tế số và chuyển đổi số doanh nghiệp, tổ chức các hội thảo chuyển đổi số, các địa phương đẩy mạnh triển khai các hoạt động truyền thông.

Đại diện Bộ Thông tin và Truyền thông cũng nêu các số liệu cho thấy, có 69% doanh nghiệp khu vực châu Á Thái Bình Dương đang đẩy nhanh chuyển đổi số để đối phó với đại dịch, nhưng con số này ở Việt Nam là 47%, do đó, chuyển đổi số là một nhu cầu cấp thiết đối với nước ta. “Chúng tôi mong muốn các nền tảng số và đơn vị tư vấn chủ động phối hợp với Bộ Thông tin Truyền thông tham gia thực hiện chuyển đổi số, hỗ trợ đánh giá mức độ chuyển đổi số cho các khách hàng của mình, có cán bộ đăng ký tham gia mạng lưới tư vấn chuyển đổi số doanh nghiệp”, đại diện Bộ Thông tin và Truyền thông nhấn mạnh./.

Hiếu Phương