Đề xuất thành lập Ban chỉ đạo quốc gia về quản lý và điều hành kinh tế vĩ mô

Báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội (KTXH), Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định, tháng 08 và 08 tháng đạt được nhiều kết quả tích cực.

Tình hình kinh tế - xã hội (KTXH) tháng 08 và 08 tháng năm 2022, đạt được nhiều kết quả tích cực.

Nền kinh tế đang phục hồi tích cực

Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định, ổn định kinh tế vĩ mô được giữ vững, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm. CPI tháng 08 tăng 3,6% so với cùng kỳ năm trước, tính chung 08 tháng tăng 2,58%, tương đương cùng kỳ các năm 2018-2021; giá lương thực, thực phẩm, vật liệu xây dựng giảm nhẹ; bảo đảm nguồn cung điện, xăng dầu, kịp thời chỉ đạo kiểm tra, xử lý nghiêm các cửa hàng bán lẻ xăng dầu hoạt động không đúng quy định, chủ động phương án điều hành, tạo dư địa hỗ trợ giá xăng dầu trong trường hợp cần thiết.

Thị trường tiền tệ cơ bản ổn định, đến ngày 26/08 tín dụng tăng 9,91% so với cuối năm 2021, mặt bằng lãi suất, tỷ giá duy trì hợp lý, góp phần kiềm chế lạm phát, giảm bớt áp lực tăng giá đầu vào nhập khẩu cho sản xuất, kinh doanh.

Thu ngân sách 08 tháng ước đạt 85,6% dự toán, tăng 19,4% so với cùng kỳ năm 2021, bảo đảm đủ nguồn cho các nhiệm vụ chi, tạo dư địa trong điều hành tài khóa, hỗ trợ cho chính sách tiền tệ. Trong đó, thu từ thuế giá trị gia tăng ước đạt 69,3% dự toán, phần nào cho thấy hiệu quả kích cầu tích cực của việc giảm thuế suất thuế giá trị gia tăng 10% xuống 8%.

Kim ngạch xuất nhập khẩu tháng 08 ước tăng 17,3% so với cùng kỳ năm 2021; tính chung 08 tháng tăng 15,5%, trong đó xuất khẩu tăng 17,3%, nhập khẩu tăng 13,6% so với cùng kỳ. Nền kinh tế tháng 8 ước tính xuất siêu 2,42 tỷ USD, tính chung 8 tháng xuất siêu 3,96 tỷ USD.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh tiếp tục khởi sắc. Sản xuất nông nghiệp cơ bản ổn định, bảo đảm nguồn cung lương thực, thực phẩm, thịt lợn, phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu; sản lượng thủy sản nuôi trồng tiếp tục tăng khá, tranh thủ được cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu.

Sản xuất công nghiệp phục hồi tốt. Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) tháng 08 tăng 15,6% so với cùng kỳ năm trước; tính chung 08 tháng tăng 9,4% so với cùng kỳ (08 tháng năm 2021 tăng 5,5%), trong đó công nghiệp chế biến chế tạo tăng 10,4% (cùng kỳ năm 2021 tăng 7%).

Tại phiên họp báo chính phủ tháng 8, chiều ngày 6/9, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn, Người phát ngôn của Chính phủ cho biết, tại phiên họp Chính phủ, Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, thúc đẩy tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp Việt Nam; khẩn trương đề xuất thành lập Ban chỉ đạo quốc gia về quản lý và điều hành kinh tế vĩ mô.

Thương mại, dịch vụ tiếp tục xu hướng phục hồi nhanh. Tổng mức bán lẻ hàng hóa hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 08 ước tăng 50,2% so với cùng kỳ năm trước; tính chung 08 tháng ước tăng 19,3% so với cùng kỳ, nếu loại trừ yếu tố giá tăng 15,1%, cho thấy tiêu dùng trong nước có xu hướng phục hồi tốt.

Du lịch tiếp tục phục hồi tích cực, khách quốc tế đến nước ta 08 tháng đầu năm đạt hơn 1,4 triệu lượt, gấp 12,7 lần cùng kỳ năm 2021.

Tình hình đăng ký doanh nghiệp tiếp tục tăng phản ánh nền kinh tế đang phục hồi tích cực. Số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường 08 tháng đầu năm đạt gần 150 nghìn doanh nghiệp, tăng 31,1% so với cùng kỳ năm trước, gấp 1,4 lần doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường; biểu thị niềm tin mạnh mẽ của doanh nghiệp vào ổn định vĩ mô và phục hồi kinh tế của nước ta.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho biết, trong 8 tháng đầu năm, Chính phủ đã tập trung triển khai các dự án trọng điểm, xử lý các vấn đề tồn đọng, kéo dài như dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, đường cao tốc Bắc – Nam…, xử lý, tháo gỡ vướng mắc đối với nhà máy gang thép Thái Nguyên, Lào Cai, 03 nhà máy đạm, 02 ngân hàng kiểm soát đặc biệt…

Nhờ đó, trong thời gian này, một số công trình hạ tầng quan trọng, chiến lược được đưa vào khai thác, sử dụng như dự án thành phần đoạn Cao Bồ - Mai Sơn thuộc dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020, cao tốc Vân Đồn - Móng Cái, Hạ Long - Móng Cái, cầu Thủ Thiêm 2…

4 khó khăn, hạn chế

Theo nhận định của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, những khó khăn, thách thức, diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, nhiều yếu tố mới chưa từng có tiền lệ, rất khó dự báo của tình hình thế giới, khu vực đã tác động không nhỏ đến mọi mặt đời sống KTXH của nước ta trong tháng 08 và 08 tháng đầu năm.

Thứ nhất, ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn tiềm ẩn nhiều rủi ro, thách thức. Giá xăng dầu, lương thực, thép, phân bón… thế giới có dấu hiệu hạ nhiệt, nhưng rất khó dự báo; thiếu hụt, gián đoạn nguồn cung, chi phí sản xuất, vận tải toàn cầu gia tăng… tạo áp lực lên lạm phát, giá cả hàng hóa trong nước.

“Những yếu tố này chưa thể giải quyết trong ngắn hạn do xung đột Nga - Ucraina vẫn diễn biến rất phức tạp, khó đoán định; lạm phát cao, kéo dài tại nhiều nền kinh tế lớn, có vị trí quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu, tạo mặt bằng tiền lương, giá đầu vào mới; xu hướng gia tăng bảo hộ ngành công nghiệp bán dẫn của Mỹ. Trong khi đó, tình hình hạn hán trên diện rộng tại Trung Quốc, EU có thể ảnh hưởng lớn đến nguồn cung lương thực, vật tư công nghiệp đầu vào trên thế giới, khu vực trong ngắn hạn”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết.

Điều hành tăng trưởng tín dụng, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư chịu sức ép lớn để kiềm chế lạm phát, trong khi nhu cầu vay vốn để phục hồi và mở rộng sản xuất, kinh doanh tăng cao, nhưng doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận vốn vay. Điều này có thể ảnh hưởng đến tiềm năng mở rộng sản xuất, tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới, làm giảm hiệu quả của chính sách hỗ trợ lãi suất đã ban hành. Cần có cơ chế phối hợp đồng bộ, linh hoạt giữa các công cụ chính sách tiền tệ với các giải pháp về giá, hỗ trợ từ chính sách tài khóa để điều hành tín dụng phù hợp, vừa ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, vừa hỗ trợ hiệu quả cho tăng trưởng kinh tế.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư thừa nhận, thu hút FDI gặp nhiều khó khăn, FDI đăng ký cấp mới 08 tháng chỉ bằng 56,1% so với cùng kỳ, ảnh hưởng đến tiềm năng mở rộng sản lượng của khu vực FDI, có thể tác động đến cán cân vãng lai, dự trữ ngoại hối, tỷ giá, thu hút công nghệ cao… trong trung và dài hạn.

Xuất khẩu đối mặt với rủi ro, thách thức không nhỏ, nhu cầu tiêu dùng tại các thị trường xuất khẩu lớn bị thu hẹp khi kinh tế Mỹ và nhiều nước phát triển có nguy cơ rơi vào suy thoái; số đơn hàng dệt may, gỗ, thủy sản… đi Mỹ và EU có dấu hiệu suy giảm; tồn kho gia tăng.

Thứ hai, hoạt động sản xuất, kinh doanh còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do giá vật tư đầu vào, chi phí sản xuất vẫn ở mức cao; chi phí vốn vay cao và khả năng tiếp cận vốn từ hệ thống ngân hàng khó khăn; tình trạng thiếu hụt lao động cục bộ ở một số địa phương là trung tâm công nghiệp của đất nước và các ngành, lĩnh vực như dệt may, lắp ráp linh kiện điện tử, chế biến gỗ, du lịch…

Thứ ba, thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các quy định về phát hành trái phiếu riêng lẻ chậm hoàn thiện, ảnh hưởng đến việc phát triển các kênh huy động vốn mới cho doanh nghiệp, làm gia tăng áp lực lên hệ thống ngân hàng.

"Thị trường bất động sản có dấu hiệu tăng nóng trong những tháng đầu năm, hình thành mặt bằng giá mới, gia tăng áp lực đối với nhà nước, nhà đầu tư khi thực hiện công đền bù, giải phóng mặt bằng đầu tư các dự án mới và cả người dân về khả năng chi trả, nhất là với các hộ gia đình trẻ, thu nhập thấp”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ rõ.

Thứ tư, dịch Covid-19 còn tiềm ẩn khả năng diễn biến phức tạp, có nguy cơ “dịch chồng dịch”, số ca mắc Covid-19 gia tăng với sự xuất hiện của biến chủng mới cùng với sự bùng phát của các dịch cúm A, sốt xuất huyết... Tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế ở một số bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh vẫn chưa được xử lý dứt điểm.

Việc vẫn đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ yếu do 4 nguyên nhân.

(1) Tình hình thế giới biến động nhanh, phức tạp, khó lường, vượt khỏi khả năng dự báo, có những thuận lợi, cơ hội và khó khăn, thách thức đan xen, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn;

(2) Kinh tế trong nước bị ảnh hưởng nặng nề sau đại dịch, cần thời gian tích lũy để phục hồi, trong khi nền kinh tế có độ mở lớn, năng lực nội tại, tính tự chủ còn chưa cao, chịu nhiều ảnh hưởng bởi tác động bên ngoài;

(3) Việc tham mưu, xây dựng chính sách có thời điểm còn chưa phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ, thống nhất, chưa chủ động phương án ứng phó kịp thời với tình huống phát sinh;

(4) Còn tiềm ẩn nguy cơ diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19 và các dịch bệnh khác.

Đề xuấtành lập Ban chỉ đạo quốc gia về quản lý và điều hành kinh tế vĩ mô

Trong bối cảnh đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, nếu không có giải pháp điều hành, hỗ trợ kịp thời, có thể làm giảm tiềm năng phục hồi kinh tế, tác động dây chuyền đến nhiều ngành, lĩnh vực, đời sống người dân.

Trên cơ sở đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị, các bộ, cơ quan, địa phương nghiêm túc triển khai thực hiện nhanh, hiệu quả, thực chất, toàn diện các nhiệm vụ, giải pháp đề ra tại các Nghị quyết số 01/NQ-CP và 02/NQ-CP, Chương trình phục hồi và phát triển KTXH, Chương trình phòng, chống dịch Covid-19 (2022-2023); quán triệt phương châm điều hành những tháng cuối năm “4 ổn định”, “3 tăng cường”, “2 đẩy mạnh”, “1 tiết giảm” và “kiên quyết không” đã được Chính phủ thảo luận trong các phiên họp tháng 6-7/2022; chủ động phương án ứng phó linh hoạt, kịp thời với các tình huống phát sinh; tập trung thực hiện nhanh, hiệu quả các giải pháp căn cơ trong trung và dài hạn để đạt các mục tiêu phát triển 05 năm đề ra.

Điều hành đồng bộ, chủ động, linh hoạt chính sách tài khóa, tiền tệ và chính sách vĩ mô khác; theo dõi sát diễn biến thị trường tiền tệ trong nước và quốc tế, điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ, vừa kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, vừa duy trì mặt bằng lãi suất, tỷ giá, tăng trưởng tín dụng hợp lý, bảo đảm nhu cầu tín dụng cho phục hồi sản xuất, kinh doanh; quyết liệt triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất (2%/năm).

Triển khai nhanh, đồng bộ, quyết liệt hơn nữa Chương trình phục hồi và phát triển KTXH, sử dụng hiệu quả nguồn lực từ Chương trình; nghiên cứu, có phương án đề xuất điều chỉnh các nhiệm vụ chi của Chương trình, báo cáo cấp có thẩm quyền trong trường hợp cần thiết; phát huy hiệu quả hoạt động Ban Chỉ đạo.

Chuẩn bị tốt các nội dung phục vụ Kỳ họp thứ 4 của Quốc hội, bảo đảm thời gian, chất lượng trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội các dự án luật, đề án, báo cáo tình hình thực hiện năm 2022 và kế hoạch năm 2023.

Tăng cường kết nối cung - cầu lao động, tập trung giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động cục bộ tại các địa bàn trọng điểm. Chú trọng thực hiện các chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động. Triển khai hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông mới; tuyển dụng giáo viên mầm non và phổ thông trong năm học 2022-2023.

Về một số nội dung xin ý kiến Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, đã có các văn bản đề nghị các bộ, cơ quan tham gia ý kiến về việc thành lập Ban chỉ đạo quốc gia về quản lý và điều hành kinh tế vĩ mô; chuẩn bị báo cáo Đề án bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, bảo đảm cân đối lớn, thúc đẩy phục hồi nhanh và bền vững. Đồng thời, có văn bản gửi các bộ, cơ quan để đôn đốc nội dung nêu trên./.

An Nhi