Công bố sáng kiến thúc đẩy tăng trưởng bền vững dẫn dắt bởi khu vực kinh tế tư nhân

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, với những cải cách, đổi mới mạnh mẽ về thể chế, chính sách của Đảng và Nhà nước trong gần 3 thập kỷ vừa qua, đặc biệt trong 10 năm trở lại đây, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ về số lượng và chất lượng, thực sự trở thành một trong các động lực quan trọng nhất của nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa. Tinh thần kinh doanh được nâng cao, năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh được cải thiện, không ít doanh nhân và doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào mạng sản xuất, chuỗi giá trị toàn cầu và có thương hiệu vươn tầm quốc tế, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam. Giai đoạn 2011-2020 cũng đã ghi nhận xu thế khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ, lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương phát biểu khai mạc Diễn đàn

Số lượng doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế sau hơn 10 năm đạt hơn 878.600 doanh nghiệp, tăng hơn 2,7 lần so với khoảng 324.700 doanh nghiệp vào cuối năm 2011. Bên cạnh đó, cả nước hiện có khoảng 15,3 nghìn hợp tác xã và khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh (trong đó khoảng 1,6 triệu hộ có mã số thuế). Khu vực kinh tế này liên tục duy trì tốc độ tăng trưởng khá, chiếm tỉ trọng khoảng 40% GDP; thu hút khoảng 85% lực lượng lao động của nền kinh tế, góp phần quan trọng trong huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng thu ngân sách nhà nước, tạo việc làm, cải thiện đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Trần Quốc Phương thẳng thắn chỉ rõ khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước còn yếu và thiếu cả về số lượng và chất lượng, mức độ phát triển và đóng góp chưa tương xứng với tiềm năng của khu vực này. Trong thời gian tới, doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức mới, cạnh tranh ngày càng gay gắt, áp lực trước năng suất lao động và chuyển đổi số trong bối cảnh mới, tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp dự kiến tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức từ các yếu tố khách quan như: nguy cơ dịch Covid-19 bùng phát trở lại; vấn đề biến đổi khí hậu, hạn hán, lũ lụt diễn ra bất thường; xung đột quân sự Nga - Ucraina có thể kéo dài; lạm phát tăng cao, nhiều khả năng trở thành vấn đề dai dẳng trong trung hạn; giá xăng dầu, nhiên, nguyên vật liệu còn ở mức cao..., gây ảnh hưởng đến khả năng phục hồi của doanh nghiệp và nền kinh tế.

Đặc biệt, theo Thứ trưởng, trong bối cảnh hiện nay, biến đổi khí hậu đang tác động ngày càng lớn đến đời sống, kinh tế, xã hội của mọi quốc gia trên thế giới và Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ. Trước tác động đó, yêu cầu của đối tác, thị trường theo hướng sản xuất và tiêu dùng bền vững đang diễn ra mạnh mẽ; các cam kết của Việt Nam khi tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), ưu tiên trong các khuôn khổ hợp tác quốc tế ASEAN, APEC về kinh doanh bền vững, sản xuất xanh, vấn đề thuế carbon, công cụ kiểm chứng carbon đang áp dụng ngày càng ở nhiều nước trên thế giới đang đặt ra những thách thức cần phải đổi mới cho các doanh nghiệp Việt Nam, để bắt kịp xu thế mới nếu không sẽ bị giảm sức cạnh tranh, bị mất cơ hội tham gia và tiến sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Nhận thức rất rõ điều đó, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chương trình Nghị sự 21 “Định hướng chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam”; tiếp đó là Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình Nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững” với 17 mục tiêu phát triển bền vững; Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, trong đó phấn đấu cường độ phát thải khí nhà kính giảm 15% vào năm 2030, giảm 30% vào năm 2050, đồng thời chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hóa các ngành kinh tế, trong đó, bộ phận doanh nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi này. Tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã có những cam kết hết sức mạnh mẽ khi đưa mức phát thải ròng carbon bằng 0 vào năm 2050.

Để hiện thực hóa những mục tiêu, cam kết về tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, thời gian qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tích cực, chủ động tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các kế hoạch, chương trình hành động, trong đó có nhiều nhiệm vụ, giải pháp nhằm huy động nguồn lực từ khối doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân.

Chia sẻ tại Diễn đàn, Giám đốc Khu vực châu Á của USAID Michael Schiffer khẳng định, USAID sẽ tăng cường hỗ trợ thông qua công nghệ phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng xanh; tăng cường hơn nữa các giải pháp để khu vực doanh nghiệp, bao gồm cả doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam phát triển bền vững, định hình ra giải pháp thị trường.

“Hỗ trợ của USAID nhằm giúp Việt Nam tăng cường hơn nữa năng lực cạnh tranh với việc xây dựng, phát triển nguồn nhân lực, công nghệ; hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển bền vững hơn. Các thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp này đóng góp quan trọng trong việc tăng cường phát triển bền vững, nâng cao hơn nữa sự tham gia vào chuỗi cung ứng xanh của toàn cầu”, ông Michael Schiffer nhấn mạnh.

Ông Michael Schiffer cũng cho biết, USAID và Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ký kết thỏa thuận hợp tác nhằm tăng cường hơn nữa năng lực của khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo đó, hai bên sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ nhằm hỗ trợ cho khu vực doanh nghiệp Việt Nam, để họ có thể cạnh tranh trên thế giới và có sự phát triển bền vững hơn.

Cũng tại Diễn đàn, một sáng kiến mới đã được công bố nhằm thúc đẩy tăng trưởng bền vững và bao trùm được dẫn dắt bởi khối kinh tế tư nhân. Sáng kiến này hướng đến mục tiêu thúc đẩy thực hành kinh doanh có trách nhiệm xã hội, được biết đến là tiêu chuẩn Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG). Đây là bộ tiêu chuẩn thường được các nhà đầu tư sử dụng để đo lường cách thức mà một doanh nghiệp bảo vệ môi trường, quản lý mối quan hệ với cộng đồng, áp dụng quản trị doanh nghiệp minh bạch và có trách nhiệm. Giám đốc Khu vực Châu Á của USAID Michael Schiffer; Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc Knapper, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương đã cùng công bố sáng kiến.

“Mặc dù là nguồn tạo việc làm chính, nhưng các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang tăng trưởng (SGBs) của Việt Nam lại đang gặp nhiều thách thức trong phát triển bền vững. USAID đang mở rộng quan hệ đối tác với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp này vượt qua các khó khăn và nắm bắt cơ hội để tăng cường năng lực cạnh tranh. Sáng kiến được công bố ngày hôm nay là một trong những kết quả của mối quan hệ đối tác đó”, ông Michael Schiffer nói.

Đây là một sáng kiến về ESG đầu tiên ở Việt Nam dành cho SGBs. Các doanh nghiệp này hiện chiếm đến 97% số lượng doanh nghiệp của khu vực kinh tế tư nhân, thu hút khoảng 85% lực lượng lao động của nền kinh tế và đóng góp khoảng 40% GDP. Số liệu này đã cho thấy, SGBs đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế, xã hội và bền vững môi trường của Việt Nam.

Khởi động sáng kiến nhằm thúc đẩy tăng trưởng bền vững và bao trùm được dẫn dắt bởi khối kinh tế tư nhân

Ở chiều hướng ngược lại, cách thức mà các doanh nghiệp này tương tác với xã hội và môi trường tự nhiên có thể ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận thị trường và thành công của họ. Dưới góc độ ESG, thực hành kinh doanh bền vững không chỉ giới hạn ở các vấn đề môi trường, mà còn liên quan đến yếu tố con người, nguồn lực và hệ thống. Các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ giúp tiết kiệm năng lượng hơn, luôn quan tâm đến tác động của họ đối với cộng đồng và đi đầu trong việc xem xét ý kiến đóng góp của các bên liên quan, có xu hướng đạt được mức tăng trưởng nhất quán và có tính chống chịu cao hơn so với các doanh nghiệp khác.

Sáng kiến mới này tập trung vào việc cải thiện các khuôn khổ pháp lý để thúc đẩy thực hành ESG trong khu vực tư nhân, nâng cao năng lực cho các SGBs về thực hành ESG, đồng thời mở rộng mạng lưới các doanh nghiệp quan tâm đến ESG, qua đó thúc đẩy và trao đổi các thực tiễn tốt nhất. Mục tiêu đến năm 2025, sáng kiến này sẽ cung cấp các gói hỗ trợ kỹ thuật ESG cho 300 SGB, trong đó 10 SGB sẽ nhận được hỗ trợ bổ sung để thí điểm, triển khai hoặc mở rộng các mô hình kinh doanh ESG sáng tạo. Nỗ lực này phù hợp với Chiến lược tăng trưởng xanh của Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và Quyết định số 167/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt "Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khu vực tư nhân kinh doanh bền vững giai đoạn 2022 -2025".

Sáng kiến mới này sẽ được triển khai thông qua Dự án Tăng cường năng lực cạnh tranh khu vực tư nhân Việt Nam (IPSC). Với tổng số vốn lên tới 36 triệu USD do USAID tài trợ, IPSC hướng tới gỡ bỏ các hạn chế về chính sách, thị trường ở cấp độ doanh nghiệp cản trở sự phát triển của SGBs, bao gồm cả những doanh nghiệp do phụ nữ và nhóm yếu thế làm chủ, qua đó thúc đẩy khu vực tư nhân đổi mới và năng động, đủ sức cạnh tranh trên toàn cầu và gia tăng cơ hội phát triển kinh tế.

Tháng 4/2022, USAID và Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ký Biên bản sửa đổi đối với thỏa thuận hợp tác song phương nhằm mở rộng các nỗ lực chung để tăng cường năng lực cạnh tranh của khu vực tư nhân. Hợp tác giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư và USAID triển khai ESG trong khu vực tư nhân hướng tới tăng trưởng bền vững giai đoạn 2023-2025, hỗ trợ xây dựng chính sách và công cụ nhằm khuyến khích khu vực tư nhân chủ động thực hành ESG; tạo động lực cho cộng đồng doanh nghiệp triển khai kinh doanh bền vững; xây dựng năng lực triển khai ESG cho khu vực tư nhân; phát triển mạng lưới đối tác nhằm lan tỏa và củng cố các thực hành kinh doanh bền vững./.

Hiếu Phương