Các điểm nhấn của ngành Công Thương năm 2022 và giải pháp triển khai nhiệm vụ năm 2023

13:11 | 14/01/2023 Print
Năm 2022, ngành Công Thương triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao trong bối cảnh tình hình chung cả nền kinh tế phải ứng phó với các khó khăn giai đoạn hậu dịch Covid-19 và biến động kinh tế, địa chính trị toàn cầu gây ra nhiều hệ lụy lớn tới tăng trưởng kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh đó, với nỗ lực và quyết tâm, toàn ngành đã hoàn thành vượt mức các mục tiêu nhiệm vụ trong năm 2022, chủ động triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt, linh hoạt các giải pháp, đóng góp tích cực vào thành quả chung của cả nước.

Các kết quả nổi bật của ngành năm 2022

Sản xuất công nghiệp phục hồi tích cực ở hầu hết các ngành, lĩnh vực và địa phương, chuỗi cung ứng trong và ngoài nước đã được nối lại và đa dạng hóa. Cơ cấu nội ngành tiếp tục chuyển biến tích cực theo đúng định hướng tái cơ cấu ngành, tăng tỷ trọng của ngành công nghiệp chế biến chế tạo, giảm dần tỷ trọng của ngành công nghiệp khai khoáng. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là động lực tăng trưởng chính của công nghiệp, với mức tăng 8,1%, đóng góp gần 2,1 điểm phần trăm vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế và đóng góp hơn 86% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Ngành điện cung cấp đủ điện an toàn, tin cậy cho sinh hoạt và nhu cầu sản xuất tăng cao sau thời kỳ dịch bệnh, tập trung tháo gỡ khó khăn để đưa vào vận hành 6 dự án nguồn điện lớn, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo cung cấp điện, đóng góp tích cực cho khôi phục và phát triển kinh tế. Ngành dầu khí về đích trước kế hoạch 2 tháng 18 ngày, đưa 5 mỏ và công trình mới vào khai thác, nhiều hơn 1 công trình so với kế hoạch cả năm, nộp ngân sách hoàn thành kế hoạch cả năm trước 6 tháng. Ngành than cơ bản hoàn thành kế hoạch năm 2022 dù gặp nhiều khó khăn.

Các điểm nhấn của ngành Công Thương năm 2022 và giải pháp triển khai nhiệm vụ năm 2023
Ngành Công Thương đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận trong năm 2022

Hoạt động xuất nhập khẩu tiếp tục lập kỷ lục mới với tổng kim ngạch ước đạt 732,5 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu ước đạt 371,8 tỷ USD, tăng 10,6%, (vượt 2,6 điểm phần trăm so với kế hoạch được Quốc hội và Chính phủ giao). Nhập khẩu ước đạt 360,7 tỷ USD, tăng 8,4% so với năm 2021 và cơ bản được kiểm soát tốt. Nhóm hàng hóa phục vụ sản xuất và hàng hóa thiết yếu luôn chiếm gần 90% kim ngạch nhập khẩu. Cán cân thương mại ghi nhận xuất siêu năm thứ 7 liên tiếp với giá trị gần 11,2 tỷ USD.

Thị trường trong nước phục hồi mạnh mẽ, tăng trưởng cao (tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ ước tăng 20%), vượt gấp 2,5 lần mục tiêu kế hoạch của ngành, đáp ứng cơ bản hàng hóa thiết yếu cho người dân, góp phần kiểm soát lạm phát trong bối cảnh nhu cầu hàng hóa phục hồi mạnh sau đại dịch và thị trường thế giới có biến động lớn, nhiều quốc gia đối mặt với lạm phát tăng cao. Thương mại điện tử tiếp tục là phương thức phân phối quan trọng, góp phần phát triển chuỗi cung ứng, lưu thông trong và ngoài nước, doanh thu thương mại điện tử đạt 16,4 tỷ USD, tăng gần 20% so với năm trước, chiếm 7,5% doanh thu hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng của cả nước.

Công tác quản lý nhà nước đối với các ngành, lĩnh vực được tổ chức triển khai đồng bộ, kịp thời, đóng góp tích cực vào kết quả chung của toàn ngành. Công tác quản lý, đảm bảo trật tự thị trường; phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trên thị trường nội địa tiếp tục được củng cố. Trong năm 2022, lực lượng quản lý thị trường phát hiện xử lý 43.964 vụ vi phạm, tăng gần 2.600 vụ so với năm trước; ước thu nộp ngân sách gần 348 tỷ đồng; tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động kinh doanh xăng dầu trên 2.650 vụ, xử lý trên 575 vụ, số tiền xử phạt vi phạm hành chính trên 18,7 tỷ đồng.

Công tác quản lý nhà nước về phòng vệ thương mại, chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ được triển khai đồng bộ, toàn diện, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng. Năm 2022, đã phối hợp với các ngành sản xuất trong nước xử lý 16 vụ việc phòng vệ thương mại của nước ngoài đối với hàng hóa xuất khẩu của nước ta, bảo vệ lợi ích chính đáng của các ngành sản xuất và xuất khẩu.

Công tác hội nhập kinh tế quốc tế được tăng cường, thúc đẩy với nhiều phương thức và sáng kiến mới; phát huy hiệu quả thực thi các Hjệp định thương mại tự do trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy giảm (xuất khẩu sang thị trường EVFTA tăng hơn 45%, UKVFTA tăng hơn 45%...); Xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ thông qua Kế hoạch thực hiện Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (Hiệp định RCEP); ban hành Kế hoạch thực hiện Hiệp định RCEP của Bộ Công Thương giai đoạn 2022-2026; ban hành Thông tư quy định Quy tắc xuất xứ hàng hóa trong Hiệp định RCEP… qua đó, tạo điều kiện để thực thi hiệu quả các FTA, giúp tạo lập một thị trường xuất khẩu lớn, ổn định cho doanh nghiệp Việt Nam.

Công tác xúc tiến thương mại được đổi mới nhằm cung cấp thông tin kịp thời về các chính sách, quy định, xu hướng mới của thị trường và các khuyến nghị với doanh nghiệp. Công tác quản lý cụm công nghiệp và khuyến công quốc gia được triển khai đồng bộ, hiệu quả; công tác khoa học - công nghệ được chú trọng, các chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia, trọng điểm cấp bộ nhằm cụ thể hóa các chủ trương, định hướng lớn của Đảng đã được xây dựng và thực thi hiệu quả.

Một số tồn tại hạn chế

Bên cạnh những kết quả tích cực trên, phát triển ngành Công Thương năm 2022 vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Đó là sản xuất công nghiệp có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại trong những tháng cuối năm, sự tham gia của các doanh nghiệp trong nước vào các chuỗi cung ứng toàn cầu chưa cao; công nghiệp hỗ trợ phát triển chậm; mức độ liên kết và hợp tác kinh doanh giữa các doanh nghiệp còn yếu.

Mặc dù xuất khẩu tăng cao, nhưng mức độ phụ thuộc vào khu vực FDI còn lớn (kim ngạch xuất khẩu của khối doanh nghiệp FDI kể cả dầu thô chiếm khoảng 74% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu). Đa dạng hoá thị trường xuất khẩu đối với một số sản phẩm (như rau quả) còn chậm, chưa tận dụng tốt các ưu đãi thuế quan từ các FTA đã ký kết. Việc chuyển từ hoạt động xuất khẩu tiểu ngạch sang chính ngạch còn chậm.

Hệ thống hạ tầng thương mại như: Chợ đầu mối, trung tâm logistics chưa theo kịp nhu cầu phát triển; hạ tầng thương mại nông thôn chậm phát triển. Liên kết giữa các bên trong chuỗi cung ứng hàng hóa chưa chặt chẽ. Tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, vi phạm cạnh tranh… diễn biến phức tạp. Sự chủ động và năng lực tham gia hội nhập của các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa cao.

Lãnh đạo ngành công thương cho biết những tồn tại, hạn chế nêu trên có cả nguyên nhân chủ quan, khách quan và đã được phân tích thẳng thắn, cầu thị để tìm giải pháp khắc phục kịp thời, tạo sự chuyển biến thực chất, mạnh mẽ hơn thời gian tới.

Các giải pháp triển khai nhiệm vụ năm 2023

Đánh giá về tầm quan trọng của việc triển khai và thực thi hoàn thành nhiệm vụ năm 2023, lãnh đạo ngành Công Thương đặc biệt nhấn mạnh năm 2023 là năm giữa nhiệm kỳ, có ý nghĩa rất quan trọng, tạo nền tảng thực hiện thắng lợi, toàn diện các mục tiêu kế hoạch 5 năm 2021-2025, trong bối cảnh tình hình quốc tế, trong nước được dự báo tiếp tục có những thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Để góp phần đạt tốc độ tăng trưởng GDP của cả nước năm 2023 ở mức 6,5%, ngành Công Thương phấn đấu đạt các chỉ tiêu chủ chốt bao gồm: Chỉ số sản xuất công nghiệp tăng khoảng 8-9%; kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng 6%; cán cân thương mại duy trì trạng thái thặng dư; tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng khoảng 8-9%; tổng điện năng sản xuất và nhập khẩu tăng 8-9,7%; điện thương phẩm tăng 7,4 -9,1%.

Để thực hiện hoàn thành toàn diện các mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch năm 2023 được Quốc hội và Chính phủ giao, lãnh đạo Bộ Công Thương cho biết, sẽ tập trung thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp.

Theo đó, tiếp tục nghiên cứu, quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Tham mưu cho Chính phủ sớm ban hành kế hoạch thực hiện, thể chế hóa Nghị quyết số 29 Hội nghị Trung ương 6 khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhằm kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo tháo gỡ những điểm nghẽn, tạo sự chủ động nâng cao năng suất lao động, năng lực độc lập, tự chủ; tạo mối liên kết chặt chẽ giữa các ngành, các khu vực, các thành phần kinh tế để phát triển công nghiệp bền vững.

Các điểm nhấn của ngành Công Thương năm 2022 và giải pháp triển khai nhiệm vụ năm 2023
Đẩy mạnh chuyển đổi số là một trong những giải pháp trọng tâm trong tái cơ cấu ngành Công Thương

Chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng công tác xây dựng thể chế. Tập trung xây dựng Luật Phát triển Công nghiệp và các cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp có tính nền tảng. Hoàn thành có chất lượng và đúng thời hạn các nhiệm vụ được giao tại Chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của ngành Công Thương năm 2023, các dự án sửa đổi, bổ sung các luật và các chiến lược, quy hoạch phát triển ngành.

Khẩn trương xây dựng Kế hoạch hành động và tập trung triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 01/NQ-CP và Nghị quyết số 02/NQ-CP của Chính phủ, góp phần cùng cả nước thực hiện thành công các chương trình, nhiệm vụ đã đề ra.

Đẩy mạnh thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp nhằm cơ cấu lại ngành Công Thương dựa trên nền tảng của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng trọng điểm, tạo thuận lợi cho các dự án sản xuất, khai khoáng mới. Tập trung tháo gỡ các khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp khôi phục sản xuất kinh doanh, đưa các dự án công nghiệp lớn, quan trọng đi vào vận hành nhằm gia tăng năng lực sản xuất; hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tìm kiếm thị trường, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tích cực tham mưu tổng kết cơ chế, chính sách về hội nhập kinh tế quốc tế, nhất là việc thực hiện chính sách thu hút đầu tư FDI trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại; từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm khuyến khích, ràng buộc các doanh nghiệp FDI có sự lan tỏa, chia sẻ, hỗ trợ thực chất các doanh nghiệp trong nước để thúc đẩy chuyển giao công nghệ, phát triển kỹ năng quản trị, hình thành các chuỗi cung ứng vật tư, nguyên liệu và cụm liên kết ngành, nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt.

Tập trung thực hiện đồng bộ và triển khai hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã có hiệu lực để mở rộng, đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng và mặt hàng xuất nhập khẩu. Tăng cường khai thác các thị trường lân cận, truyền thống, các cơ hội xuất khẩu mới sau khi các nước điều chỉnh chính sách kiểm soát dịch bệnh, chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu, thúc đẩy xuất khẩu bền vững. Tiếp tục đổi mới công tác xúc tiến thương mại, phát triển kinh tế số. Chú trọng quản lý nhập khẩu.

Phát triển mạnh thương mại nội địa để khai thác có hiệu quả thị trường gần 100 triệu dân. Đẩy mạnh phát triển thương mại điện tử; nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường; đẩy mạnh công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, gian lận xuất xứ, cạnh tranh không bình đẳng, phòng vệ thương mại..., bảo đảm môi trường sản xuất kinh doanh lành mạnh, bình đẳng cho doanh nghiệp.

Tăng cường kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo, điều hành gắn với đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong triển khai thực hiện nhiệm vụ. Tiếp tục đổi mới lề lối, phương thức làm việc, đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh; chủ động phối hợp xử lý công việc gắn với đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong mọi hoạt động, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong toàn hệ thống./.

Hiếu Phương

© Kinh tế và Dự báo - Bộ Kế hoạch và Đầu tư