Bộ KH&ĐT lắng nghe ý kiến của DN về tác động của thuế GMT với thu hút đầu tư tại Việt Nam

Sáng 20/3, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức cuộc họp với các doanh nghiệp, hiệp hội và chuyên gia đánh giá "Tác động của thuế suất tối thiểu toàn cầu với thu hút đầu tư tại Việt Nam". Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc chủ trì phiên họp.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc cho rằng, vấn đề quan trọng là bàn xem giải pháp để áp dụng quy chế về thuế suất tối thiểu toàn cầu, nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu của các nước đang phát triển, đó là thu hút đầu tư. Ảnh: Minh Hậu/MPI

Quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tạo ra những thách thức mới cho ĐTNN của Việt Nam

Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, Việt Nam mở cửa thu hút vốn đầu tư nước ngoài (ĐTNN) vào năm 1987. Một trong những giải pháp quan trọng để Việt Nam thu hút đầu tư đó là các biện pháp ưu đãi hỗ trợ đầu tư. Trong đó, ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp là một trong những biện pháp quan trọng.

Trong chính sách ưu đãi ưu đãi, khuyến khích đầu tư của nhiều nước trên thế giới, ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp là một trong những công cụ quan trọng để thực hiện mục tiêu thu hút đầu tư. Theo số liệu của OECD, hơn 40% các quốc gia sử dụng chính sách về thuế để thu hút ĐTNN.

Theo ông Đỗ Văn Sử, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các chính sách ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp của Việt Nam được đánh giá là hấp dẫn so với các nước trong khu vực.

Tuy mức thuế suất phổ thông là 20%, cao hơn mức thuế tối thiểu toàn cầu; song trong một số trường hợp, các mức thuế suất ưu đãi 10%, 15% và 17% được áp dụng tùy theo lĩnh vực, ngành nghề, quy mô và địa bàn đầu tư.

Đáng lưu ý, một số nhà đầu tư được hưởng thuế suất ưu đãi đặc biệt có các mức 5%, 7% và 9%. Cùng với ưu đãi về thuế suất, pháp luật hiện hành có quy định về việc miễn thuế, giảm 50% thuế suất trong thời gian được miễn, giảm.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, từ cuối năm 2021, trong Tuyên bố về giải pháp hai trụ cột để giải quyết những thách thức về thuế phát sinh từ nền kinh tế số, các nước G20 thông qua Quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu. Theo đó, đã kêu gọi Diễn đàn “Hợp tác chung thực hiện các giải pháp chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển lợi nhuận” nhanh chóng xây dựng các quy tắc mẫu và hiệp định đa phương như đã thống nhất, nhằm đảm bảo các quy tắc mới sẽ có hiệu lực ở cấp độ toàn cầu vào năm 2024.

Chính sách thuế tối thiểu toàn cầu sẽ được một số quốc gia (Vương quốc Anh, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản, Malaysia…) áp dụng từ năm 2024.

Việt Nam là một trong các nước tham gia và đã thành lập Tổ công tác liên ngành của Thủ tướng Chính phủ, do Bộ Tài chính làm cơ quan thường trực.

Tác động của chính sách thuế tối thiểu toàn cầu đến Việt Nam là cấp bách, thể hiện trên 02 khía cạnh: (i) đảm bảo quyền đánh thuế tại Việt Nam; (ii) khả năng cạnh tranh trong việc thu hút ĐTNN.

Dưới góc độ quản lý nhà nước về ĐTNN, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định rằng, việc thực thi Quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu sẽ có những tác động trực tiếp tới môi trường đầu tư; đồng thời, tạo ra những thách thức mới trong quá trình thu hút ĐTNN của Việt Nam trong thời gian tới.

"Khi thuế tối thiểu toàn cầu được áp dụng thì hầu hết các biện pháp ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đang áp dụng (miễn thuế, thuế suất ưu đãi dưới 15%) sẽ không còn giá trị đối với các doanh nghiệp thuộc đối tượng chịu thuế tối thiểu toàn cầu. Điều này dẫn đến chính sách thu hút đầu tư của Việt Nam sẽ kém hấp dẫn hơn đối với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn", Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc nhận định.

Do đó, theo Thứ trưởng cần phải giải quyết các nhóm vấn đề sau:

Nhóm vấn đề thứ nhất là Việt Nam sẽ cần điều chỉnh chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư tại Việt Nam như thế nào để thích ứng tương ứng với thuế tối thiểu toàn cầu, nhưng vẫn tiếp tục tạo một môi trường thu hút đầu tư mang tính cạnh tranh trong khu vực.

Thứ hai là các doanh nghiệp đang được hưởng ưu đãi đầu tư, nhưng thuộc diện mà phải áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, thì cần phải có giải pháp nào để áp dụng quy định này hay không?

"Nếu phải áp dụng, thì Việt Nam nên thu thuế bổ sung hay để cho nước mà có nhà đầu tư thu khoản thuế này. Trường hợp Việt Nam thu thuế bổ sung, cần áp dụng các biện pháp hỗ trợ gì để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư phù hợp với cam kết quốc tế, tránh khiếu kiện các cơ quan quản lý nhà nước với. Đây là điểm mà chúng tôi rất quan tâm”, Thứ trưởng nêu vấn đề.

Toàn cảnh cuộc họp. Ảnh: Minh Hậu/MPI

Ngoài ra, Thứ trưởng cho rằng, cần nhìn nhận thuế tối thiểu toàn cầu ở góc độ rộng hơn, không chỉ tác động đối với các doanh nghiệp, các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào Việt Nam, mà còn tác động đối với các doanh nghiệp Việt Nam đã, đang và sẽ đầu tư ra nước ngoài.

Phải xác định thuế tối thiểu toàn cầu là cuộc chơi toàn cầu

Thông tin tại cuộc họp, ông Hong Sun - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam cho biết, ngày 31/12/2022, Chính phủ Hàn Quốc đã ban hành Luật sửa đổi liên quan đến Thuế quốc tế, bao gồm quy định về Thuế tối thiểu toàn cầu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) và dự định áp dụng chính thức từ 1/1/2024.

Ông cho biết, nếu căn cứ vào các thay đổi gần đây về quy định luật của Chính phủ Hàn Quốc, cũng như những chính sách ưu đãi về thuế doanh nghiệp đang được Chính phủ Việt Nam áp dụng, thì từ năm 2024, các doanh nghiệp lớn của Hàn Quốc đang đầu tư tại Việt Nam sẽ phải nộp phần thuế được giảm ở Việt Nam về Hàn Quốc do các quy định về thuế tối thiểu toàn cầu. Theo đó, các nỗ lực mà Chính phủ Việt Nam đang thực hiện nhằm thu hút ĐTNN, đặc biệt là từ Hàn Quốc sẽ bị vô hiệu hóa.

"Chính phủ Việt Nam cần giảm thiểu tối đa các tác động của thuế tối thiểu toàn cầu, cũng như cần thay đổi chế độ ưu đãi đối với thuế doanh nghiệp hiện tại. Qua đó, duy trì năng lực cạnh tranh, duy trì thu hút đầu tư nước ngoài mà Chính phủ Việt Nam đã đề ra vào thời gian đầu", ông Hong Sun đề xuất.

Ông Nakajima Takeo - Trưởng đại diện JETRO Hà Nội nhận định, việc áp dụng thuế suất tối thiểu toàn cầu sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Vì thế, để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư, cần có những giải pháp nào đó để bổ sung, hỗ trợ cho các nhà đầu tư.

Tuy nhiên, ông Nakajima Takeo cũng lưu ý, khi quyết định đầu tư, doanh nghiệp sẽ tham khảo nhiều yếu tố khác nhau. Tại đây, một trong các yếu tố là thuế suất cao hay thấp? Song, đây không phải là yếu tố quyết định.

"Theo khảo sát của chúng tôi, sức hấp dẫn của môi trường đầu tư tại Việt Nam thì yếu tố tiềm năng tăng trưởng đứng ở vị trí thứ nhất. Thứ hai là quy mô của thị trường Việt Nam. Và chỉ có khoảng 24% doanh nghiệp được khảo sát cho biết mức độ hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam đến từ các chính sách ưu đãi thuế", ông Nakajima Takeo thông tin.

Ông Nakajima Takeo cho rằng, vấn đề là cần vận dụng các chính sách thuế như thế nào? Việc đẩy nhanh tốc độ, thuận tiện trong việc thực hiện ưu đãi là các yếu tố mà các doanh nghiệp thực sự quan tâm.

Có nhiều quan điểm tương đồng với ông Nakajima Takeo, ông Nguyễn Hải Minh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu (EuroCham) tại Việt Nam nhấn mạnh quan điểm, phải xác định thuế tối thiểu toàn cầu là cuộc chơi toàn cầu.

Dẫn kết quả cuộc khảo sát mới đây do Hiệp hội này tổ chức, ông Minh cho biết, đa số các doanh nghiệp đều hài lòng với môi trường đầu tư đang dần được cải thiện, 70% cho rằng cần phải cải thiện thủ tục hành chính, 53% cho rằng Việt Nam cần cải thiện cơ sở vật chất kỹ thuật và 28% là quan tâm đến vấn đề thuế.

Đại diện của EuroCham đề xuất Chính phủ đơn giản hóa thủ tục hành chính, đầu tư cơ sở hạ tầng, đặc biệt là quan tâm đầu tư năng lượng tái tạo.

Ông Kim Jin Seong, Phó Tổng giám đốc phụ trách tài chính Tập đoàn Samsung tại Việt Nam đề xuất, Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu nội địa bổ sung, để giữ quyền đánh thuế với các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam. “Dựa trên thuế này, xây dựng cơ chế thu hút đầu tư mới”, ông Kim Jin Seong khuyến nghị.

Bà Đào Thị Thu Huyền - Phó Tổng giám đốc Canon Việt Nam thì kiến nghị Chính phủ Việt Nam nên duy trì các chính sách ưu đãi đầu tư như hiện tại, song cần bổ sung thêm những hỗ trợ về chi phí cho các doanh nghiệp chịu tác động bởi thuế tối thiểu toàn cầu để các doanh nghiệp có thể duy trì tính cạnh tranh.

Việt Nam sẽ nghiên cứu và điều chỉnh chính sách đầu tư để thích ứng

Ghi nhận các ý kiến, cũng như đề xuất của các hiệp hội và doanh nghiệp, Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc khẳng định, Việt Nam sẽ nghiên cứu và điều chỉnh chính sách đầu tư để thích ứng với thuế suất này và thu hút các nguồn lực đầu tư mới.

"Vấn đề đặt ra là nếu Việt Nam không thu thêm thuế, thì các doanh nghiệp thuộc đối tượng áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu cũng vẫn phải nộp thuế bổ sung tại nước khác. Do đó, Việt Nam cần điều chỉnh chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư như thế nào để tương thích với thuế tối thiểu toàn cầu và ít tác động nhất đến các doanh nghiệp đã và đang đầu tư tại Việt Nam, bảo đảm nhất quán trong chính sách thu hút và bảo đảm đầu tư cho các nhà đầu tư đã, đang và sẽ đầu tư tại Việt Nam", Thứ trưởng nói.

Chính sách nhất quán của Việt Nam trong suốt gần 35 năm mở cửa, thu hút đầu tư nước ngoài là tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, thuận lợi, có tính tiên lượng cao.

Thời gian áp dụng Quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu đang đến gần, đòi hỏi Việt Nam phải đẩy nhanh tiến trình nghiên cứu các chính sách và giải pháp khi Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu được thực thi rộng rãi.

Thứ trưởng cho biết, Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính để giảm thiểu chi phí cho doanh nghiệp. Đặc biệt, Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 31/2023 phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2/2023. Trong đó, yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các cơ quan có liên quan khẩn trương hoàn tất việc nghiên cứu, hoàn thiện báo cáo tổng thể về cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 3/2023. Trước đó, ngày 4/8/2022, Thủ tướng thành lập Tổ công tác đặc biệt, để nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan.

Tại cuộc họp, Thứ trưởng đánh giá cao các đề xuất, khuyến nghị của các tổ chức, doanh nghiệp và chuyên gia với Việt Nam, theo đó, các công ty kiểm toán, Công ty luật đều khẳng định Việt Nam cần phải hành động nhanh hơn, quyết liệt hơn và cụ thể hơn để đảm bảo không bị đánh mất quyền thu thuế.

"Hiện nay, các Bộ, ngành có liên quan đang khẩn trương nghiên cứu, báo cáo Thủ tướng Chính phủ đề xuất các giải pháp của Việt Nam nhằm: (i) hài hoà lợi ích giữa nhà nước và nhà đầu tư; (ii) đảm bảo môi trường đầu tư kinh doanh ổn định; (iii) khuyến khích các nhà đầu tư duy trì, mở rộng hoạt động đầu tư tại Việt Nam; (iv) tiếp tục thu hút được các dự án đầu tư trọng điểm phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn mới",Thứ trưởng cung cấp thêm thông tin./.

Phương Anh