Xuất khẩu tôm 2014: Còn nhiều thách thức

09:45 | 03/03/2014 Print
- Xuất khẩu tôm của Việt Nam năm 2013 đạt 3,5 tỷ USD, tăng 36% so với năm 2012. Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), dự báo năm 2014, xuất khẩu tôm vẫn có thể duy trì kim ngạch như năm ngoái. Tuy nhiên, để đạt được kết quả đó, phải kiểm soát được chất lượng tôm và vùng nguyên liệu.

Tiếp tục là điểm sáng

Theo VASEP, thời gian gần đây, xuất khẩu tôm Việt Nam sang các thị trường chính đã hồi phục và tăng trưởng khá mạnh. Mỹ là thị trường có sức tăng trưởng mạnh nhất với 82,5%, giá trị đạt gần 831 triệu USD. Xuất khẩu tôm sang EU cũng có sự phục hồi ấn tượng khi tăng 31%, đạt trên 409 triệu USD trong năm 2013. Mặc dù xuống vị trí thứ 2 về nhập khẩu tôm Việt Nam nhưng xuất khẩu tôm sang Nhật Bản trong năm vừa qua đã tăng trưởng khả quan với 708 triệu USD, tăng 14,7%.

Một trong những yếu tố thành công của ngành sản xuất tôm trong năm 2013 là nguồn cung tôm trên thế giới giảm do dịch bệnh tôm chết sớm (EMS). Thêm vào đó là giá tôm trên thị trường thế giới tăng mạnh, nhu cầu nhập khẩu tôm chân trắng tăng cao là những yếu tố chính giúp Việt Nam thu được kết quả trên 3 tỷ USD từ xuất khẩu tôm.

Theo nhận định của các chuyên gia ngành thủy sản, năm nay, tình hình dịch bệnh tôm chết sớm sẽ được Trung Quốc, Thái Lan và Mexico kiểm soát tốt hơn, nguồn cung tôm được cải thiện; giá có thể giảm. Cùng với Indonesia và Ấn Độ, Việt Nam sẽ là nước cung cấp tôm lớn thứ 3 thế giới, bởi Trung Quốc đang chuyển dần sang trở thành nước nhập khẩu tôm do nhu cầu trong nước gia tăng. Do đó, xuất khẩu tôm trong năm 2014 sẽ tiếp tục là điểm sáng và là hy vọng của ngành thủy sản Việt Nam vì những tín hiệu lạc quan về thị trường nhập khẩu.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế Lao động và Phúc lợi Nhật Bản lại vừa ra thông báo chính thức về việc nâng mức dư lượng Ethoxyquin (chất chống oxy hóa sử dụng trong sản xuất thức ăn nuôi tôm) trong tôm Việt Nam nhập khẩu vào Nhật Bản lên 0,2 ppm (tăng 20 lần so với mức 0,01ppm hiện nay). Ngoài ra, Nhật Bản cũng đã quyết định dỡ bỏ quy định kiểm tra 100% lô tôm nhập khẩu từ Việt Nam về Ethoxyquin.

Với sự nới lỏng hàng rào Ethoxyquin cũng như dỡ bỏ quy định kiểm tra 100% Ethoxyquin cho tôm Việt Nam, cộng thêm giá tôm xuất sang Nhật Bản tăng cao do nguồn cung khan hiếm cũng sẽ tăng giá trị lẫn sản lượng mặt hàng xuất khẩu này trong năm 2014. Đây thực sự là tin vui cho doanh nghiệp xuất khẩu tôm.

Đặc biệt, sau quý III/2013, kinh tế khu vực Eurozone được cho là đã thoát khỏi tình trạng suy thoái nghiêm trọng thì nhu cầu tiêu thụ được cải thiện cộng với giá tôm trên thị trường này cũng tăng lên do chịu ảnh hưởng chung của nguồn cung tôm toàn cầu giảm đã tạo cơ hội cho tôm Việt Nam.

Vẫn còn nhiều thách thức

Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký VASEP cho biết, năm 2013, ngành tôm Việt Nam đã có sự nỗ lực đầy ấn tượng với kim ngạch xuất khẩu trên 3 tỷ USD, vượt xa kim ngạch xuất khẩu các loại nông sản khác như cà phê, cao su, hồ tiêu… Hiện nay, trong cơ cấu sản phẩm tôm xuất khẩu, tỷ lệ tôm đã qua chế biến chiếm 31%, tôm nguyên liệu chiếm khoảng 69%.

Tuy nhiên, do các thị trường truyền thống như Mỹ, Nhật, EU đòi hỏi rất nghiêm ngặt về chất lượng trong khi các doanh nghiệp Trung Quốc “ăn” rất mạnh tôm Việt Nam, bất kể kích cỡ, chủng loại, nên các doanh nghiệp Việt Nam đã tăng cường bán hàng sang thị trường Trung Quốc.

Cũng theo ông Hòe, năm 2014, tôm xuất khẩu có thể đạt kim ngạch 3,5 tỷ USD, nhưng vấn đề đặt ra là phải làm sao kiểm soát tốt được chất lượng tôm và giảm xuất khẩu qua Trung Quốc. Tình trạng doanh nghiệp bơm tạp chất vào tôm để xuất khẩu khá phổ biến vì đem lại siêu lợi nhuận. Do đó, Nhà nước phải kiểm soát chặt chẽ để không còn tình trạng hàng xuất đi bị trả về, ảnh hưởng tới các doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Riêng với việc xuất khẩu tôm qua Trung Quốc, VASEP cho rằng, muốn giảm phụ thuộc ở thị trường này, bản thân các doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định về chất lượng của những thị trường lớn như EU, Mỹ… và nói không với bán tôm kém chất lượng.

Mặc dù những tín hiệu lạc quan về thị trường nhập khẩu cũng như sự nới rộng về việc kiểm tra dư lượng kháng sinh ở Nhật Bản, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản Nguyễn Huy Điền vẫn cho rằng, tình hình xuất khẩu thủy sản Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn.

Nguyên nhân là do các thị trường chính vẫn chưa thực sự thoát khỏi suy thoái. Trong khi đó, tình trạng thiếu hụt nguyên liệu hải sản cho chế biến cùng với sự sụt giảm chất lượng nguyên liệu xuất khẩu vẫn là thách thức đối với ngành thủy sản.

Cần sự nỗ lực từ “3 nhà”

Để có hướng đi đúng cho phát triển sản xuất, chế biến, xuất khẩu tôm trong năm 2014, ông Trần Thiện Hải, Chủ tịch VASEP cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và người nuôi cần xác định nên phát triển tôm sú hay tôm chân trắng; người nuôi cần kiểm soát tốt được dịch bệnh và chủ động được con giống sạch bệnh và có chất lượng…

Bên cạnh đó, Nhà nước, doanh nghiệp và người nuôi cần đánh giá về việc kiểm soát hội chứng tôm chết sớm của các nguồn cung lớn để tìm cơ hội cho tôm Việt Nam.

Theo ông Phạm Anh Tuấn, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, chủ trương của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn trong năm 2014 là tăng diện tích và sản lượng nuôi tôm chân trắng nhờ thời gian nuôi ngắn, năng suất cao nhưng cần phải có những nghiên cứu kỹ lưỡng về tác động của việc này trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. Tuy nhiên, vì lợi nhuận cao nên hiện nay người nông dân đã đổ xô sang nuôi tôm chân trắng, kể cả tại vùng nuôi thay vì nuôi tôm sú với tỷ lệ rủi ro cao.

Hiện nay, sản xuất tôm tại các quốc gia lân cận như: Trung Quốc, Thái Lan đang phục hồi sau EMS nhưng phải mất 2 năm các nước này mới đi vào ổn định. Trong khi đó, một nguồn cung khác là Ấn Độ ít bị ảnh hưởng của EMS cũng đang cạnh tranh với các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Tuy nhiên, vụ nuôi của nước này lại chậm hơn so với Việt Nam từ 1-2 tháng. Như vậy, theo đánh giá của Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam nên tận dụng cơ hội của hai quý đầu năm 2014 để đẩy mạnh, gia tăng kim ngạch xuất khẩu.

Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến của các doanh nghiệp chế biến cho rằng, vấn đề khó khăn nhất đối với ngành tôm hiện nay là tôm nguyên liệu vẫn tiếp tục chảy qua Trung Quốc bằng con đường tiểu ngạch. Điều này không chỉ khiến doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu trong nước gặp nhiều khó khăn do thiếu nguyên liệu mà còn ảnh hưởng đến uy tín của các sản phẩm của Việt Nam nếu như doanh nghiệp Trung Quốc xuất đi các sản phẩm không đảm bảo chất lượng với ghi chú “tôm có nguồn gốc từ Việt Nam./.

Nguồn:

http://thuysanvietnam.com.vn/loi-giai-nao-cho-xuat-khau-tom-2014-article-7216.tsvn

http://baodientu.chinhphu.vn/Kinh-te/Nam-2014-xuat-khau-tom-vao-Nhat-Ban-se-tang-manh/191647.vgp

http://vov.vn/Kinh-te/Nam-2014-du-bao-xuat-khau-tom-van-duy-tri-3-ty-USD/308609.vov

Hải Yến (tổng hợp)

© Kinh tế và Dự báo - Bộ Kế hoạch và Đầu tư