Giải tỏa những vướng mắc tại dự án di dân, tái định cư thủy điện Sơn La

Khu tái định cư tái định cư thủy điện Sơn La

Những kết quả đạt được

Công trình Thủy điện Sơn La đã được khánh thành vào sáng 23/12/2012, về đích trước 3 năm. Đây là công trình quan trọng quốc gia quy mô lớn nhất Việt Nam và cũng là công trình thủy điện lớn nhất Đông Nam Á.
Công trình Thủy điện Sơn La có công suất lắp đặt 2.400 MW (gồm 6 tổ máy, mỗi tổ máy có công suất 400 MW) được xây dựng trên địa bàn xã Ít Ong, huyện Mường La, tỉnh Sơn La. Nhiệm vụ chính của công trình là cung cấp điện cho hệ thống điện quốc gia với sản lượng trung bình hằng năm là 10,246 tỷ kWh. Công trình còn có chức năng chống lũ về mùa mưa, cung cấp nước về mùa khô cho Đồng bằng Bắc Bộ và góp phần phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc.
Trong quá trình thực hiện dự án, Sơn La và các địa phương liên quan đã thực hiện thành công công tác di dân, tái định cư.

Theo Quy hoạch tổng thể di dân, tái định cư Dự án thủy điện Sơn La đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, tổng số dân di chuyển thuộc Dự án di dân, tái định cư thủy điện Sơn La là 20.340 hộ, 92.301 nhân khẩu. Trong đó, tỉnh Sơn La 12.584 hộ, 58.337 khẩu; tỉnh Điện Biên 4.459 hộ, 17.010 khẩu; tỉnh Lai Châu 3.297 hộ, 16.954 khẩu.

Tổng số khu, điểm tái định cư tập trung của Dự án di dân, tái định cư thủy điện Sơn La 78 khu, 285 điểm, tái định cư xen ghép vào 38 bản thuộc 17 xã và tái định cư tự nguyện; bố trí tái định cư cho 20.477 hộ (gồm số dân di chuyển thuộc Dự án di dân, tái định cư thủy điện Sơn La và Dự án đường tránh ngập đường Mường Lay-Nậm Nhùn, giai đoạn 1).

Đến tháng 9/215, các tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu đã hoàn thành việc lập và phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết toàn bộ 78 khu, 285 điểm tái định cư xen ghép vào 37 bản thuộc 16 xã và khu tái định cư tự nguyện.

Nhà nước cũng đã triển khai gần 8.000 phương án hỗ trợ, bồi thường với số vốn giải ngân hơn 7.000 tỷ đồng cho hơn 40.000 hộ dân, 232 tổ chức phải di dời hoặc chịu ảnh hưởng.

Để giải tỏa vướng mắc

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đó, Dự án cũng đang còn nhiều vướng mắc. Vướng đầu tiên đó là nguồn vốn dành cho Dự án chưa được kịp thời, nhất là nguồn vốn hỗ trợ từ phía các doanh nghiệp mà cụ thể là từ EVN. Tiếp đó là quỹ đất nông, lâm nghiệp cũng hạn chế, nên việc giao đất cho người dân tái định cư rất chậm.

Việc tìm ngành nghề đào tạo phù hợp để có thể xuất khẩu lao động; rồi tìm các mô hình sản xuất cho phù hợp để chuyển đổi nghề cũng hết sức khó khăn. Một số mô hình đã được triển khai như mô hình nuôi trồng thủy sản hay lâm nghiệp, nhưng để đánh giá được hiệu quả thực tế thì cần phải có thời gian.

Điều đáng lo là, tỷ lệ hộ nghèo bình quân ở các khu tái định cư hiện nay chiếm 21%, cao hơn tỷ lệ bình quân hộ nghèo trong vùng là 18%.

Theo kế hoạch, Dự án sẽ kết thúc vào ngày 31/12/2015. Vì thế, Trung ương và các địa phương cần phải tập trung cao hơn nữa và coi đây là một Dự án hết sức quan trọng. Cần tập trung nguồn vốn và đặc biệt yêu cầu EVN cân đối đảm bảo nguồn vốn để dự án được triển khai đúng với những yêu cầu đã đề ra.

Cũng rất cần tính đến việc xây dựng chính sách về hậu tái định cư, chẳng hạn như yêu cầu các nhà máy thủy điện đóng chân trên địa bàn phải có nguồn vốn hỗ trợ cho đời sống của dân tái định cư mang tính lâu dài.

Để hỗ trợ thêm nguồn vốn hỗ trợ cho hộ dân tái định cư, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý bổ sung Dự án đường Mường Lay-Nậm Nhùn giai đoạn 1, tỉnh Điện Biên và Dự án cải tạo, nâng cấp đường tỉnh lộ 107 (đoạn Chiềng Pấc-Phiêng Lanh), tỉnh Sơn La vào danh mục các dự án thành phần trong Quy hoạch tổng thể di dân, tái định cư Dự án thủy điện Sơn La theo Quyết định số 875/QĐ-TTg ngày 6/6/2014 của Thủ tướng Chính phủ; đồng thời, bổ sung 629,35 tỷ đồng vào tổng mức đầu tư Dự án di dân, tái định cư thủy điện Sơn La theo Quyết định số 2009/QĐ-TTg, ngày 04/11/2013.

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính đề xuất nguồn vốn để bổ sung đối với số vốn còn thiếu theo Quyết định số 2009/QĐ-TTg

Đối với việc quản lý, sử dụng nguồn vốn di dân, tái định cư thủy điện Sơn La được giao theo Quyết định số 2009, các bộ, cơ quan và địa phương quản lý, sử dụng theo đúng quy định hiện hành, bảo đảm hiệu quả đầu tư và chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về việc quản lý, sử dụng số vốn này./.

An Nhi