Nghiên cứu bài học của Trung Quốc về xây dựng hệ thống đường sắt tốc độ cao; phát triển mô hình khu thương mại tự do, trung tâm tài chính

Từ ngày 28-30/3/2024, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã dẫn đầu đoàn công tác của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đến làm việc tại Bắc Kinh và Thượng Hải, Trung Quốc. Nội dung chuyến đi nhằm tìm hiểu, nghiên cứu một số kinh nghiệm trong việc triển khai xây dựng thệ thống đường sắt tốc độ cao; xây dựng và phát triển mô hình khu thương mại tự do, trung tâm tài chính khu vực và quốc tế...

Việt Nam mong muốn học tập kinh nghiệm về hình thành và phát triển ngành công nghiệp đường sắt của Trung Quốc

Sáng 28/3/2024, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã có cuộc trao đổi, làm việc với Chủ nhiệm Ủy ban Cải cách và Phát triển Trung Quốc (NDRC) Trịnh San Khiết và Phó chủ nhiệm NDRC Vụ Hạo. Tại cuộc làm việc, Bộ trưởng tin tưởng Trung Quốc ngày càng phát triển, ngày càng giàu mạnh, dân chủ, văn minh, hài hoà và tươi đẹp.

Trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam vào tháng 12/2023 vừa qua của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình, hai bên đã ra “Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc về việc tiếp tục làm sâu sắc và nâng tầm quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược”, đây là định hướng hướng chiến lược, để thúc đẩy quan hệ song phương Việt Nam - Trung Quốc trên tất cả các lĩnh vực trong thời gian tới.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, buổi làm việc với Chủ nhiệm NDRC Trịnh San Khiết có ý nghĩa rất quan trọng, là cơ hội tốt để Việt Nam trao đổi, thảo luận đề ra những biện pháp để triển khai có hiệu quả nhận thức chung đã đạt được giữa lãnh đạo cao nhất của hai Đảng, hai Nhà nước được nêu trong Tuyên bố chung.

Bộ trưởng cũng đã trao đổi với ông Trịnh San Khiết một số nội dung, phương hướng lớn, nhằm thúc đẩy hợp tác hợp tác giữa hai nước, nhất là về kinh tế, thương mại, đầu tư; tăng cường hợp tác giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư và NDRC.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã đặt câu hỏi và thảo luận với ông Trịnh Sản Khiết và ông Vụ Hạo về kinh nghiệm trong việc định hướng, trọng tâm phát triển đất nước của Trung Quốc, trong đó có một số nội dung như: Các định hướng về “hiện đại hóa kiểu Trung Quốc”, “Chia sẻ thịnh vượng chung”, “Chiến lược tuần hoàn kép” của Trung Quốc (gồm vòng tuần hoàn bên ngoài là kết nối kinh tế Trung Quốc với thế giới, vòng tuần hoàn bên trong là thúc đẩy sản xuất và nhu cầu trong nước); kinh nghiệm thành lập mô hình “Khu vực công nghiệp hóa kiểu mới quốc gia”; thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ “công nghệ cao mới” SRDI (chuyên biệt, cải tiến, khác biệt, đổi mới); chú trọng phát triển kinh tế số, trí tuệ nhân tạo, xanh hóa và phát triển các ngành kinh tế mới nổi…

Ngoài ra, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng và các lãnh đạo NDRC đã cùng thảo luận và chia sẻ một số kinh nghiệm quản lý, phát triển doanh nghiệp nhà nước trong một số khía như: Mô hình quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp đã cổ phần hóa, quản lý nhà nước với các doanh nghiệp nhà nước đang hoạt động; các biện pháp khuyến khích, đầu tư hỗ trợ các doanh nghiệp nhà nước xây dựng thương hiệu, nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; vai trò của các doanh nghiệp nhà nước trong một số lĩnh vực cụ thể như: năng lượng, hạ tầng, công nghệ, tài chính - ngân hàng...

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng và các lãnh đạo NDRC đã thảo luận nhằm triển khai hiệu quả “Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc về việc tiếp tục làm sâu sắc và nâng tầm quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược”, đạt được những kết quả cụ thể, nhất là những nội dung về “Hợp tác thực chất sâu sắc hơn” đã được lãnh đạo hai nước thống nhất.

Trong khuôn khổ Kế hoạch cùng nhau thúc đẩy kết nối giữa khuôn khổ Hai hành lang, Một vành đai với sáng kiến Vành đai và con đường, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đề nghị cùng với NDRC phối hợp nghiên cứu, xây dựng Báo cáo chung về mở rộng phạm vi hợp tác Hai hành lang, Một vành đai tới TP. Trùng Khánh của Trung Quốc (hiện nay phạm vi hợp tác chỉ đến Côn Minh và Nam Ninh); trong đó, cần đánh giá kết quả hợp tác Hai hành lang, Một vành đai giai đoạn 2016-2023; đánh giá bối cảnh hợp tác với cơ hội và thách thức mới; đánh giá sự cần thiết, tính khả thi của việc mở rộng phạm vi kết nối Hai hành lang, Một vành đai kéo dài đến Trùng Khánh; xác định các lĩnh vực kết nối trọng tâm và kiến nghị các giải pháp, định hướng chính sách kết nối giữa hai nước; xác định các dự án, hoạt động ưu tiên.

Về thúc đẩy kết nối cơ sở hạ tầng, trong đó có đường sắt, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, phát triển hạ tầng giao thông là một trong 3 đột phá chiến lược của Việt Nam trong chiến lược phát triển đất nước. Chính phủ Việt Nam đang tập trung đầu tư xây dựng các tuyến đường bộ cao tốc (tổng số đường bộ cao tốc của Việt Nam đến thời điểm hiện nay đạt khoảng 1.900 km. Chỉ trong 3 năm, Việt Nam đã hoàn thành bằng 1/2 số km đường cao tốc triển khai trong 10 năm trước đây. Dự kiến đến năm 2025, sẽ xây dựng hơn 3.000 km đường cao tốc và 5.000 km vào năm 2030), đường sắt đô thị và đang nghiên cứu triển khai tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Trong khi đó, Trung Quốc là quốc gia có ngành công nghiệp đường sắt phát triển hàng đầu thế giới, do đó, Việt Nam mong muốn học tập kinh nghiệm về hình thành và phát triển ngành công nghiệp đường sắt, nhất là về phương diện công nghệ, kỹ thuật, huy động nguồn lực tài chính và kỹ năng quản lý.

Bộ trưởng nhắc lại việc lãnh đạo cấp cao 2 nước đã thống nhất hai bên cần đẩy nhanh kết nối đường sắt khổ tiêu chuẩn qua biên giới Việt Nam - Trung Quốc, nghiên cứu thúc đẩy xây dựng đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, nghiên cứu về các tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Đồng Đăng - Hà Nội, Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng vào thời điểm phù hợp. Hiện nay, Trung Quốc đã cung cấp viện trợ không hoàn lại và giúp Việt Nam lập quy hoạch Tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Bộ Giao vận tải Việt Nam đang xây dựng Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án này.

Bộ trưởng đề nghị hai bên thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực xúc tiến đầu tư, nghiên cứu hợp tác những dự án quy mô lớn, sử dụng công nghệ cao, hiện đại, tiêu biểu cho trình độ phát triển của Trung Quốc.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư được Chính phủ giao triển khai các thủ tục để sớm hoàn thành thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải chủ động xây dựng phương án hợp tác với các nhà tài trợ nước ngoài để huy động nguồn vốn phù hợp cho dự án; cân đối bố trí kế hoạch vốn trung hạn và hàng năm đáp ứng nhu cầu triển khai dự án. Chính phủ cũng giao các cơ quan hữu quan khẩn trương hoàn thiện đề án, trình Thường trực Chính phủ, trình Bộ Chính trị. Khẩn trương hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án, trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư trong năm 2024.

Tăng cường hợp tác giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Ủy ban Cải cách và phát triển Quốc gia Trung Quốc

Ngày 12/12/2023, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng và ông Chủ nhiệm Trịnh San Khiết đã ký “Bản ghi nhớ về hợp tác giữa bộ Kế hoạch và Đầu tư và Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc”, trong đó hai bên nhất trí thiết lập cơ chế đối thoại cấp Vụ, Cục (và đối thoại cấp lãnh đạo Bộ tuỳ theo nhu cầu) để tăng cường trao đổi thông tin, tham vấn hợp tác trong các lĩnh vực như: chính sách kinh tế vĩ mô, kinh tế, thương mại và đầu tư. Đây là cơ sở quan trọng để hai cơ quan thiết lập các cơ chế hợp tác, cơ chế tham vấn, nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư và NDRC có chức năng, nhiệm vụ khá tương đồng như: Xây dựng chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của đất nước; xây dựng quy hoạch quốc gia, quy hoạch ngành, quy hoạch địa phương; xây dựng chính sách, quản lý kinh tế vĩ mô; quản lý đầu tư công, thẩm định những dự án quan trọng quốc gia; chính sách về khu kinh tế, khu công nghiệp, khu kinh tế, thương mại tự do; quản lý đầu tư trực tiếp nước ngoài và đầu tư ra nước ngoài,….

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đề nghị 2 bên giao các đơn vị chức năng của hai cơ quan, nhất là các viện nghiên cứu, các chuyên gia, học giả tăng cường đối thoại, trao đổi thông tin, tham vấn hợp tác, thúc đẩy hợp tác giữa hai cơ quan ngày càng mật thiết hơn.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đề nghị phía Trung Quốc chia sẻ kinh nghiệm về các mô hình kinh tế mới

Sáng 28/3/2024, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng có cuộc trao đổi, làm việc với Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng bày tỏ vui mừng khi đầu tư nước ngoài của Trung Quốc tại Việt Nam đã đạt được kết quả ấn tượng. Các dự án có quy mô vốn đầu tư lớn, công nghệ cao đã chiếm ưu thế. Tính đến tháng 3/2024, các nhà đầu tư Trung Quốc có 4.418 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký hơn 27,6 tỷ USD, đứng thứ 6/145 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam. Năm 2023, Trung Quốc là nền kinh tế đứng thứ 4 đầu tư tại Việt Nam (sau Singapore, Hàn Quốc, Hong Kong) với tổng vốn đăng ký 4,5 tỷ USD (tăng gần 80% so với cùng kỳ).

Về thương mại, Trung Quốc nhiều năm liền là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam (kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 171,84 tỷ USD năm 2023). Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất trong ASEAN, lớn thứ 6 trên thế giới của Trung Quốc. Hiện nay, hai bên đã nhất trí kết nối đường sắt khổ tiêu chuẩn qua biên giới; tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai – Hà Nội – Hải phòng; Đồng Đăng – Hà Nội; Móng Cái – Hạ Long – Hải Phòng. Đây là hệ thống hạ tầng quan trọng để thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại Việt Nam – Trung Quốc.

Về xây dựng khu thương mại tự do, khu phi thuế quan, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đề nghị phía Trung Quốc chia sẻ kinh nghiệm về các mô hình kinh tế mới: Khu thương mại tự do, Khu kinh tế mở, Khu phi thuế quan; tham khảo những chính sách đã ban hành...

Về đầu tư, Việt Nam khuyến khích các doanh nghiệp Trung Quốc mở rộng hợp tác đầu tư vào các lĩnh vực có thế mạnh như: đổi mới sáng tạo, năng lượng tái tạo, đô thị thông minh, điện tử, công nghệ, công nghiệp phụ trợ... Bộ Kế hoạch và Đầu tư cam kết đồng hành, hỗ trợ và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Trung Quốc để triển khai đầu tư, hoạt động các dự án thành công, hiệu quả, đôi bên cùng có lợi tại Việt Nam.

Bộ trưởng Vương Văn Đào mong muốn các hợp tác chuỗi sản xuất, chuỗi cung ứng, cả trong các lĩnh vực mới và truyền thống. Phạm vi hợp tác không chỉ đầu tư, mà còn chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân viên, khai thác thị trường khác. Hiện nay, một số ngành sản xuất, thậm chí chuỗi sản xuất của Trung Quốc đã chuyển sang Việt Nam như: dệt may, đồ gia dụng, đồ gỗ... Đầu tư của Trung Quốc sang Việt Nam tăng nhanh chóng, nhất là điện tử. Nhiều doanh nghiệp phụ trợ của Trung Quốc đã cung cấp sản phẩm cho các hãng điện tử lớn như: Samsung, Apple. Trung Quốc cũng tăng cường đầu tư vào những lĩnh vực mới ở Việt Nam như năng lượng mặt trời. Trung Quốc sẽ tăng cường nhập khẩu hàng hóa Việt Nam, cân bằng cán cân thương mại. Trong tương lai, hai bên tăng cường đầu tư vào những lĩnh vực mới như: phát triển xanh, năng lượng mới. Hai bên cũng có thể tăng cường đầu tư và kết nối phát triển xanh, kinh tế số, có thể làm hai bên hợp tác tốt hơn trong chuỗi sản xuất và chuỗi cung ứng.

Hai Bộ trưởng cũng trao đổi nhiều vấn đề mà hai bên cùng quan tâm, đặc biệt là kinh nghiệm hợp tác thương mại, đầu tư, kết nối hạ tầng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan thường trực của Ban chỉ đạo xây dựng Đề án Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng là Phó trưởng ban chỉ đạo. UBND TP. Đà Nẵng đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng đối với TP. Đà Nẵng. Trong đó, Đà Nẵng đề xuất điều chỉnh bổ sung nội dung chính sách “Thí điểm thành lập Khu thương mại Tự do TP. Đà Nẵng gắn với Cảng Liên Chiểu và Cảng hàng không Quốc tế Đà Nẵng”./.