Nhân rộng mô hình khu công nghiệp sinh thái, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam

SECO tiếp tục tài trợ trên 3,3 triệu USD giúp Việt Nam nhân rộng mô hình khu công nghiệp sinh thái trên toàn quốc. Trước đó, đối với phát triển bền vững hoạt động công nghiệp và khu công nghiệp (KCN), với sự hỗ trợ của SECO, Việt Nam đã thực hiện chuyển đổi 04 KCN sang KCN sinh thái (giai đoạn 2015-2029) và 03 KCN đang thực hiện chuyển đổi từ 2020 đến 2024.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thành Trung, Ngài Thomas Gass, Đại sứ Thụy Sỹ tại Việt Nam và bà Lê Thị Thanh Thảo, Đại diện quốc gia UNIDO tại Việt Nam trao đổi văn kiện

Ngày 5/11/2024, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đỗ Thành Trung đã thông báo việc Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp nhận ngân sách 3.346.009 Đô la Mỹ do Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ (SECO) tài trợ nhằm thúc đẩy thực hiện kinh tế tuần hoàn và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) trong các KCN tại Việt Nam. Khoản tài trợ này sẽ tạo điều kiện nhân rộng mô hình KCN sinh thái (KCNST) trên toàn quốc trên cơ sở những thành công trong giai đoạn 2014-2024, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực công nghiệp và tại các KCN, giảm thiểu tác động của hoạt động sản xuất tới môi trường và hỗ trợ các KCN ứng phó với BĐKH.

Thông báo được đưa ra tại Lễ ký kết Văn kiện Dự án “Nhân rộng phương pháp tiếp cận khu công nghiệp sinh thái để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) phối hợp thực hiện. Lễ ký kết đánh dấu bước tiến quan trọng của Việt Nam từ giai đoạn trình diễn các lợi ích của KCNST sang thúc đẩy và nhân rộng các phương pháp tiếp cận KCNST, góp phần nâng cao vị thế và phát triển bền vững mô hình này trên cả nước.

Dự án có mục tiêu thúc đẩy thực hiện kinh tế tuần hoàn trong các doanh nghiệp trong KCN, giảm tác động môi trường của sản xuất công nghiệp và giúp các KCN thích ứng với BĐKH. Dự án sẽ tiếp tục nhân rộng việc thực hiện KCNST, tập trung vào nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm thiểu chất thải, thúc đẩy tái chế, nâng cao hiệu quả kinh tế, môi trường và xã hội của các doanh nghiệp, từ đó góp phần phát triển công nghiệp bền vững và toàn diện.

Thụy Sỹ là một trong số các quốc gia phương Tây đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam kể từ ngày 11/10/1971. Quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai nước hơn 50 năm qua không ngừng phát triển và ngày càng được củng cố vững chắc.

Toàn cảnh lễ ký kết

mong muốn Chính phủ Thụy Sỹ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam đẩy mạnh kinh tế số, kinh tế xanh

Tại Lễ ký kết, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thành Trung nhấn mạnh, Chính phủ Việt Nam và Bộ Kế hoạch và Đầu tư coi trọng quan hệ giữa hai nước, mong muốn đưa quan hệ hai nước ngày càng sâu rộng, thiết thực và hiệu quả trên tất cả các lĩnh vực, nhất là kinh tế, thương mại, đầu tư và hợp tác phát triển.

Thông báo về tình hình kinh tế - xã hội của Việt Nam, Thứ trưởng cho biết, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong quá trình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025.

Thứ trưởng chia sẻ thông tin với đối tác rằng, Việt Nam đang thực hiện đánh giá giữa kỳ Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025. Đây là giai đoạn đầy khó khăn, thách thức: (i) Đại dịch Covid-19 tác động nặng nề, lâu dài đến kinh tế, xã hội; (ii) Xung đột quân sự tiếp tục leo thang ở một số quốc gia, khu vực; (iii) Kinh tế toàn cầu phục hồi chậm, không đồng đều, thiếu vững chắc; thị trường tiền tệ, thị trường tài chính chịu nhiều áp lực; thiên tai, biến đổi khí hậu ảnh hưởng lớn đến nhiều quốc gia.

Việt Nam đã thực hiện thắng lợi “mục tiêu kép” vừa tập trung phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; Kinh tế vĩ mô tiếp tục khẳng định sự phục hồi rõ nét, lạm phát được kiểm soát, liên tục xuất siêu, cân đối ngân sách nhà nước được đảm bảo, cơ bản bảo đảm nguồn cung, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, đồng thời thực hiện đầy đủ, kịp thời chế độ, chính sách an sinh xã hội, bảo trợ xã hội, chính sách với người có công đối với cách mạng, đồng bào dân tộc thiểu số, thanh niên, thiếu niên, người cao tuổi…

Bên cạnh đó, vẫn còn có nhiều khó khăn, thách thức, nhất là những thiệt hại nặng nề do thiên tai, bão lụt gây ra ở nhiều địa phương.

Thứ trưởng quan ngại, trong thời gian tới, các rủi ro tiềm ẩn từ các cuộc xung đột địa chính trị trên thế giới còn diễn biến phức tạp, tốc độ già hoá dân số nhanh, chênh lệch giàu-nghèo, thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu diễn biến khó lường, khó dự báo…

Việt Nam tiếp tục ưu tiên thực hiện 3 đột phá chiến lược trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030: hoàn thiện đồng bộ thể chế; phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ.

"Với thế mạnh về công nghệ, ngân hàng - tài chính, phát triển đô thị bền vững, giáo dục, y tế, môi trường..., chúng tôi mong muốn ngài Thomas Gass và Chính phủ Thụy Sỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam đẩy mạnh kinh tế số, kinh tế xanh; nghiên cứu và phát triển ngành công nghiệp mới, công nghệ cao, công nghệ nguồn, vật liệu mới; nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế; đào tạo nhân lực chất lượng cao", Thứ trưởng đề xuất.

Các đại biểu trao đổi tại lễ ký kết

Thứ trưởng cũng hoan nghênh và đánh giá cao những đóng góp của Thụy Sỹ đối với Việt nam trong hợp tác phát triển (ODA) và đầu tư nước ngoài. Về ODA, từ năm 1992 đến nay, thông qua SECO, Thụy Sỹ đã hỗ trợ cho Việt Nam gần 630 triệu CHF, tương đương 687 triệu USD. Trong đó, trong Chương trình hợp tác giữa Thụy Sỹ và Việt Nam giai đoạn 2021-2024, Thụy Sỹ cam kết viện trợ khoảng 70 triệu CHF, tương đương 76 triệu USD với 2 định hướng lớn: (1) Thúc đẩy hình thành điều kiện khung kinh tế lành mạnh và định hướng thị trường; (2) Tăng cường khả năng cạnh tranh và tiếp cận thị trường của khu vực tư nhân.

Về đầu tư, tính đến 31/10/2024, Thụy Sỹ có 218 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký 2107,43 tỷ USD, đứng thứ 20/148 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam. Quy mô dự án bình quân là 9,6 triệu USD/dự án, thấp hơn quy mô dự án bình quân chung là khoảng 11,9 triệu USD/dự án, tập trung trong lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo (chiếm 90% tổng vốn), bán buôn bán lẻ (chiếm 3,2% tổng vốn đầu tư), tập trung tại các địa bàn có nhiều khu công nghiệp, như: Đồng Nai và Kiên Giang. Việt Nam cũng có 01 dự án đầu tư sang Thụy Sỹ với số vốn là 0,02 triệu USD.

"Việt Nam khuyến khích các nhà đầu tư Thụy Sỹ đầu tư vào Việt Nam, hợp tác với doanh nghiệp Việt Nam trong các lĩnh vực mà doanh nghiệp Thụy Sỹ có thế mạnh và Việt Nam ưu tiên, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, khoa học công nghệ cao, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số...", Thứ trưởng nêu rõ.

Về phía Việt Nam, sẽ nỗ lực hỗ trợ các dự án đầu tư của Thụy Sỹ đã được cấp giấy phép đầu tư hoặc đang đàm phán, chuẩn bị đầu tư bằng cách giải quyết sớm các vướng mắc trong hoạt động của các dự án đầu tư đã được cấp giấy phép.

“Hai nước cần tăng cường các hoạt động xúc tiến đầu tư giúp doanh nghiệp hai nước có cơ hội hiểu rõ hơn về thông tin thị trường, cơ chế chính sách thương mại và đầu tư”, Thứ trưởng nêu yêu cầu.

Trong lĩnh vực thương mại, hai nước đã ký kết nhiều hiệp định và đạt được những kết quả nhất định trong kim ngạch xuất nhập khẩu. Hai nước đã ký kết 09 hiệp định góp phần thúc đẩy quan hệ giữa hai nước. Hai nước đã đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ trong kim ngạch thương mại song phương.

Trong bối cảnh xuất khẩu và nhập khẩu sang các thị trường nói chung có xu hướng giảm, Thứ trưởng khẳng định, xuất khẩu sang Thuỵ Sỹ tăng với tốc độ cao là tín hiệu tích cực trong quan hệ thương mại giữa hai nước, đặc biệt đối với chất lượng của hàng hóa Việt Nam xuất khẩu do Thụy Sỹ là thị trường cao cấp, đòi hỏi chất lượng sản phẩm cao.

Việt Nam và EFTA đã trải qua 16 phiên đàm phán chính thức và nhiều phiên họp trực tuyến cấp kỹ thuật. Các nội dung đã đạt được thống nhất bao gồm: Thuận lợi hóa thương mại, Cạnh tranh, Thương mại và Phát triển bền vững, Phòng vệ thương mại, các điều khoản cuối cùng.

"Hiện tại, ba vấn đề vướng mắc chủ yếu còn tồn đọng trong đàm phán FTA Việt Nam - EFTA là tiếp cận thị trường đối với thương mại hàng hóa, Sở hữu trí tuệ và Mua sắm của Chính phủ. Ngoài ra, có 1 vấn đề mới phát sinh là bạn yêu cầu đàm phán lại Chương Thương mại và Phát triển bền vững. Do vậy, đề nghị ngài Đại sứ có tiếng nói với các cơ quan liên quan của phía Thụy Sỹ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam sớm hoàn tất thủ tục đàm phán", Thứ trưởng chia sẻ thông tin.

Việt Nam đã thực hiện chuyển đổi 4 KCN sang KCNst và 3 KCN đang thực hiện chuyển đổi

Lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ rõ, tại Việt Nam, khung khổ pháp lý về chuyển đổi xanh, tăng trưởng xanh, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững đã được Quốc hội, Chính phủ quan tâm chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện như: Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2010-2020, giai đoạn 2021-2030, các Kế hoạch hành động quốc gia, tích hợp phát triển xanh vào các văn bản Luật liên quan đến tăng trưởng xanh, chuyển đổi xanh trong quá trình sửa đổi. Đồng thời, Chính phủ đã ký kết, tham gia nhiều hiệp định và giao ước quốc tế về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

Sau hơn 10 năm thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh, Việt Nam đã đạt được các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính được triển khai rộng rãi trong tất cả các lĩnh vực, lượng phát thải khí nhà kính trong các hoạt động năng lượng giảm so với phương án phát triển bình thường; tiêu hao năng lượng tính trên GDP giảm hàng năm; tỷ lệ doanh nghiệp công nghiệp có nhận thức về sản xuất sạch tăng mạnh; tỷ lệ che phủ rừng tăng; hoạt động xanh hóa sản xuất, bảo đảm nguyên tắc thân thiện với môi trường; nhiều doanh nghiệp cũng đã hưởng ứng chuyển đổi từ mô hình kinh doanh truyền thống sang mô hình sản xuất, kinh doanh thông minh và bền vững, thân thiện với môi trường; nhận thức về vai trò của tăng trưởng xanh được nâng lên, tạo được làn sóng về đầu tư xanh như năng lượng gió, mặt trời, điện rác...

Đối với phát triển bền vững hoạt động công nghiệp và khu công nghiệp, với sự hỗ trợ của SECO, Thứ trưởng chỉ rõ, Việt Nam đã thực hiện chuyển đổi 04 KCN sang KCN sinh thái (giai đoạn 2015-2029) và 03 KCN đang thực hiện chuyển đổi từ 2020 đến 2024. Trong đó, Thứ trưởng chỉ ra một số kết quả đáng chú ý.

Một là, lồng ghép quy định về KCN sinh thái vào các văn bản pháp quy có liên quan về KCN, KKT và bảo vệ môi trường, phát triển bền vững. Hai là, hỗ trợ thực hiện các giải pháp KCN sinh thái tại các doanh nghiệp trong KCN, tiết kiệm điện, nước, vật liệu, giảm phát thải CO₂, tối ưu hóa việc tái sử dụng chất thải, thực hiện kinh tế tuần hoàn. Ba là, xây dựng hướng dẫn kỹ thuật về KCN sinh thái. Bốn là, nâng cao nhận thức,thực hiện tập huấn, đào tạo, tăng cường năng lực về KCN sinh thái.

Thứ trưởng đánh giá cao việc SECO và UNIDO lựa chọn Việt Nam là 1 trong 5 quốc gia được hỗ trợ phát triển KCN sinh thái theo Chương trình KCN sinh thái toàn cầu giai đoạn 2 (2024-2028) với tổng vốn ODA 3,346 triệu USD, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc xây dựng và chuyển đổi KCN sinh thái tại Việt Nam, thực hiện kinh tế tuần hoàn, đóng góp vào phát triển công nghiệp bền vững.

SECO tài trợ trên 3,3 triệu USD giúp Việt Nam nhân rộng mô hình khu công nghiệp sinh thái trên toàn quốc

Tại lễ ký kết, Đại sứ quán Thụy Sỹ, UNIDO cùng trao đổi về những đóng góp của Thụy Sỹ đối với phát triển kinh tế - thương mại - đầu tư tại Việt Nam, việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh, Chương trình Hợp tác Việt Nam - Thụy Sỹ và sáng kiến KCNST trong thời gian qua. Thụy Sỹ tái khẳng định cam kết luôn sát cánh cùng Việt Nam trong việc hiện thực hóa những mục tiêu phát triển bền vững.

“Bằng cách hỗ trợ chuyển đổi các KCN thành KCNST như một phần của Chương trình Hợp tác Phát triển Kinh tế tại Việt Nam, chúng tôi mong muốn giải quyết cả cơ hội và thách thức mà tăng trưởng công nghiệp của Việt Nam đang phải đối mặt. Tầm nhìn của Thụy Sỹ là hỗ trợ hành trình mà Việt Nam hướng tới vị thế thu nhập cao và cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 (net-zero). Thông qua quan hệ đối tác này, chúng tôi hy vọng sẽ có những đóng góp ý nghĩa vào việc hiện đại hóa ngành công nghiệp Việt Nam, tạo việc làm, thu hút đầu tư và bảo vệ môi trường cho các thế hệ tương lai”, Ngài Thomas Gass, Đại sứ Thụy Sỹ tại Việt Nam cho biết.

Đại sứ Thụy Sỹ tại Việt Nam Thomas Gass chia sẻ kỳ vọng, Việt Nam sẽ là quốc gia tiên phong cho việc xây dựng KCNST. "Đối với Việt Nam, thời đã đến để tham gia vào sân chơi toàn cầu, là quốc gia định ra những tiêu chuẩn về KSNST", ông Thomas Gass nhấn mạnh.

Đại sứ Thụy Sỹ tại Việt Nam Thomas Gass chia sẻ kỳ vọng, Việt Nam sẽ là quốc gia tiên phong cho việc xây dựng KCNST.

Ngành công nghiệp là trụ cột của nền kinh tế. Các KCN không chỉ thu hút vốn đầu tư nước ngoài mà còn thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp trong nước, gia tăng hoạt động xuất nhập khẩu, phát triển các nghành công nghiệp chủ lực, góp phần hiện đại hệ thống hạ tầng đô thị. Hiện nay, Việt Nam có 436 KCN, thu hút khoảng 35-40% tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng thêm hàng năm, trong đó hơn 300 KCN đang hoạt động tạo việc làm cho hơn 4,16 triệu lao động trực tiếp và đóng góp trên 50% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước.

Với những nỗ lực trong việc thực hiện Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng Xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, cam kết đưa phát thải ròng về 0 năm 2050 tại COP 26, Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam cũng như các chương trình hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, việc chuyển đổi các KCN sang KCNST và xây dựng các KCNST mới trong hệ thống các KCN sẽ đóng góp đáng kể vào việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh và các cam kết quốc tế của Việt Nam trong phát triển bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bà Lê Thị Thanh Thảo, Đại diện quốc gia UNIDO tại Việt Nam chia sẻ: "Việt Nam là một trong những quốc gia dẫn đầu châu Á về năng lực cạnh tranh công nghiệp và ngày càng khẳng định vị thế vững chắc trong chuỗi giá trị toàn cầu. Một đất nước có nền công nghiệp phát triển bền vững, không thể tách rời việc bảo vệ quyền lợi mội trường và xã hội. Khu công nghiệp sinh thái không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn tối ưu hoá hiệu quả sử dụng tài nguyên, tiết kiệm chi phí sản xuất, tăng cường năng lực cạnh tranh. UNIDO sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong việc chuyển đổi các mô hình KCN truyền thống sang mô hình KCNST, xây dựng nền tảng cho một ngành công nghiệp thông minh, bền vững và tạo ra giá trị gia tăng, đảm bảo lợi ích lâu dài cho cộng đồng và các thế hệ tương lai."

Chương trình KCN sinh thái toàn cầu (GEIPP) là sáng kiến của UNIDO nhằm thúc đẩy phát triển công nghiệp bền vững tại các quốc gia đang phát triển, thông qua triển khai mô hình KCNST, nhằm nâng cao năng suất tài nguyên và cải thiện hiệu quả kinh tế, môi trường và xã hội, tăng cường năng lực cạnh tranh và khả năng sản xuất của ngành công nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chương trình được triển khai tại các quốc gia như Colombia, Ai Cập, Indonesia, Peru, Nam Phi, Ukraine và Việt Nam, tập trung vào tích hợp KCNST vào chính sách quốc gia và phát triển công cụ hỗ trợ, thúc đẩy sự phát triển bền vững của các KCN.

Tại Việt Nam, mô hình KCN sinh thái được triển khai từ những năm 2014 với sự hỗ trợ của nhiều nhà tài trợ quốc tế, trong đó có SECO và UNIDO. Dự án “Triển khai KCN sinh thái theo hướng tiếp cận từ Chương trình KCN sinh thái toàn cầu” do UNIDO và Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp thực hiện từ nguồn tài trợ của SECO. Dự án kế thừa các kết quả của Dự án "Triển khai sáng kiến KCN sinh thái hướng tới mô hình KCN bền vững tại Việt Nam" do Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với UNIDO thực hiện từ 2014 đến 2019. Hai Dự án nêu trên đã triển khai thành công các mô hình KCNST tại các KCN như Khánh Phú, Gián Khẩu (Ninh Bình), Đình Vũ (Hải Phòng), Hòa Khánh (Đà Nẵng), Trà Nóc (Cần Thơ), Amata (Đồng Nai), và Hiệp Phước (TP.HCM).

Hiện nay, Việt Nam có 436 KCN, thu hút khoảng 35-40% tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng thêm hàng năm, trong đó hơn 300 KCN đang hoạt động tạo việc làm cho hơn 4,16 triệu lao động trực tiếp và đóng góp trên 50% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước.

Bài: Phương Anh
Ảnh: Đức Trung/ MPI