Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực chất lượng cao là ưu tiên hàng đầu cho sự phát triển đất nước

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, phát triển khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST), chuyển đổi số và đào tạo nhân lực chất lượng cao có 3 ý nghĩa quan trọng: Góp phần tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng nhanh và bền vững; góp phần nâng cao năng suất lao động tổng hợp của toàn xã hội; nâng cao tính cạnh tranh, hội nhập của nền kinh tế quốc gia.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất cần thực hiện ngay 5 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm

Chiều nay (ngày 11/2), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị phát triển KHCN, ĐMST và nhân lực chất lượng cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Cùng chủ trì Hội nghị có Phó Thủ tướng Lê Thành Long và Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Nguyễn Chí Dũng trình bày báo cáo tổng hợp, trong đó nêu ra một số nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới và kiến nghị.

Theo Bộ trưởng, năm 2025 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm tăng tốc, bứt phá, về đích, là năm cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) 5 năm 2021-2025. Để KHCN, ĐMST, nguồn nhân lực chất lượng cao là động lực thúc đẩy mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên, tạo nền tảng vững chắc để đạt tốc độ tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030, Chính phủ cần đặt quyết tâm cao nhất, nỗ lực lớn nhất để tổ chức thực hiện Nghị quyết số 03 một cách hiệu quả, toàn diện, mang lại những chuyển biến lớn, có tính cách mạng, có tác động rõ nét lên các chỉ số tăng trưởng kinh tế. Trong đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất cần thực hiện ngay một số nhiệm vụ, giải pháp với những phương hướng triển khai như sau:

Thứ nhất, tập trung đẩy mạnh rà soát, loại bỏ các "điểm nghẽn" thể chế ngay trong quý I/2025 đối với các nghị định và quý II/2025 đối với các luật. Nếu cần thiết, giao cơ quan chủ trì xây dựng Nghị quyết số 03/NQ-CP phối hợp các bộ, ngành rà soát, cập nhật, bổ sung, điều chỉnh yêu cầu tiến độ của các nhiệm vụ có tính cấp bách, cần làm ngay. Cụ thể như: cơ chế, chính sách khơi thông nguồn lực tài chính ngân sách nhà nước, giao quyền tự chủ đối với tài sản công, viện trợ, tài trợ cho KHCN, ĐMST, thu hút, đào tạo nhân tài, nhân lực chất lượng cao.

Thứ hai, xác định ngay các dự án trọng tâm về KHCN, ĐMST gắn với mục tiêu tăng trưởng của ngành, lĩnh vực, địa phương và vùng có thế mạnh để tập trung nguồn lực triển khai thực hiện trong năm 2025.

Thứ ba, nhân rộng mô hình thu hút FDI như thu hút Tập đoàn NVIDIA, tập trung vào dự án đầu tư đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao, dẫn dắt doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; bổ sung quy định về thủ tục đầu tư đặc biệt, tạo "luồng xanh" cho việc triển khai dự án, giúp giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp; sử dụng hiệu quả Quỹ hỗ trợ đầu tư để duy trì sự hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam.

Thứ tư, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trước mắt tập trung vào giáo dục đại học, đào tạo ngắn hạn; thí điểm xây dựng và triển khai cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các cơ sở giáo dục đại học theo gói cam kết đầu ra (KPI) với chính sách học bổng toàn phần cho học viên sau đại học và yêu cầu phải có doanh nghiệp đồng hành.

Thứ năm, đẩy mạnh triển khai các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp ĐMST, khởi nghiệp, thúc đẩy kết nối sâu rộng tầm khu vực và quốc tế về KHCN, ĐMST; phát triển hệ sinh thái ĐMST cho các lĩnh vực trọng tâm để thu hút mọi nguồn lực, trong đó có nhân tài người Việt trên toàn thế giới tham gia vào các ngành, lĩnh vực công nghệ cao: bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học…; khuyến khích, tạo mọi điều kiện cho thế hệ trẻ tham gia học các ngành STEM.

việc phát triển nguồn nhân lực phát triển nhân tạo ngay tại trong nước cần được hỗ trợ của Nhà nước.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt nhất trí cao với nội dung Báo cáo trung tâm do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình bày. Báo cáo đã khái quát, nêu rõ các chủ trương, chính sách của Đảng về phát triển KHCN và ĐMST thời gian qua; những kết quả nổi bật góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cũng đã thẳng thắn nhìn nhận, chỉ ra những tồn tại, hạn chế, đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, cốt lõi kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai ngay trong năm 2025.

Năm 2025 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm tăng tốc, bứt phá để phấn đấu đạt kết quả cao nhất các mục tiêu, chỉ tiêu của Kế hoạch phát triển KT-XH 5 năm 2021-2025 và đặc biệt là quyết tâm đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên, trong đó KHCN và ĐMST phải có những giải pháp đột phá, tạo động lực phát triển quan trọng trong năm 2025 và tạo tiền đề, xung lực mới, khí thế mới cho Kế hoạch phát triển KT-XH 5 năm tiếp theo.

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia và triển khai Nghị quyết số 03/NQ-CP của Chính phủ; Bộ KH&CN đã khẩn trương phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu, xây dựng, hoàn thiện và triển khai các giải pháp mang tính đột phá để quyết tâm "cởi trói", tháo gỡ các điểm nghẽn cản trở sự phát triển của KHCN, ĐMST, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới. Cụ thể một số nhiệm vụ trong tâm sau: (i) Tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách về KHCN và ĐMST; (ii) Triển khai các giải pháp cải thiện chỉ số ĐMST toàn cầu GII của Việt Nam; (iii) Đẩy nhanh tiến độ thí điểm các chính sách đặc thù đối với hoạt động KHCN và ĐMST tại các địa phương như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, đây là những địa phương đã có đầy đủ cơ chế, chính sách, có tiềm năng, lợi thế phát triển nội trội so với các địa phương khác, vì vậy đề nghị các địa phương đẩy nhanh tiến độ triển khai, thí điểm các chính sách đặc thù đã được phê duyệt.

Theo Tổng Giám đốc Google Việt Nam Marc Woo, để đi tắt đón đầu, thì việc có được một lực lượng tri thức, lao động cũng như doanh nghiệp lành nghề, thành thạo công nghệ AI là vô cùng quan trọng. Để cụ thể hành động, Google đã chỉ ra 4 không gian chúng ta có thể hợp tác sau đây:

Không gian thứ nhất là các mô hình AI. Chúng ta biết dữ liệu và mô hình là 2 yếu tố quyết định sức mạnh của một công nghệ AI. Trong nhiều năm qua Google đã dành nhiều nguồn lực xây dựng các mô hình ngôn ngữ lớn. Các mô hình này chỉ phát huy được hết tác dụng khi chúng được đào tạo bằng nguồn dữ liệu, đặc biệt là tiếng Việt đa dạng và chất lượng cao. Do đó, chúng tôi rất mong muốn được hợp tác với Chính phủ, các tổ chức, các trường đại học để cùng phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn, hiện đại và mang đậm tinh hoa tiếng Việt.

Điểm thứ hai liên quan đến lực lượng lao động. Chúng tôi sẽ tiếp tục cung cấp các học bổng, tiếp tục các chương trình đào tạo nâng cao kỹ năng AI cho bất cứ cá nhân nào có đủ điều kiện. Và chúng tôi tiếp tục đầu tư vào lĩnh vực này.

Điểm thứ ba liên quan đến học sinh, sinh viên và giáo viên. Đội ngũ này rất cần các công cụ học tập và giảng dạy được hỗ trợ bằng AI. Google sẵn sàng cung cấp cho toàn bộ học sinh, giáo viên tại Việt Nam tài khoản truy cập miễn phí cho gói giải pháp Google Works, Google Space (không gian làm việc Google), cũng như Google Classroom (lớp học Google). Những công cụ này được hỗ trợ bởi AI sẽ cho phép giới trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên tiếp xúc với AI từ rất sớm.

Điểm cuối cùng, chúng tôi rất hoan nghênh và muốn chỉ ra rằng, Chính phủ đóng vai trò quan trọng, then chốt chốt trong việc hỗ trợ phát triển các ứng dụng về AI. Theo kinh nghiệm thực tiễn Google làm việc với nhiều quốc gia, chúng tôi ghi nhận tích cực việc Chính phủ xây dựng một bộ dữ liệu quốc gia mở và cho phép doanh nghiệp, cũng như các tập thể có thể xây dựng ứng dụng AI có ích và có trách nhiệm trên cơ sở bộ dữ liệu này. Chúng tôi sẵn sàng trao đổi và chia sẻ những bài học, kinh nghiệm này với Chính phủ Việt Nam. Nếu có sự chung tay, chúng ta sẽ đạt được nhiều kết quả tốt đẹp cho Việt Nam. Chúng tôi tìm kiếm sự hợp tác với Chính phủ, doanh nghiệp Việt Nam, các tổ chức giáo dục và Google rất mong muốn được chung tay đóng góp giúp Việt Nam tiến vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Giám đốc NVIDIA Việt Nam Vũ Mạnh Cường cho rằng, ngoài các chính sách mà Chính phủ đang thực hiện, để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao từ khắp nơi trên thế giới, thì việc phát triển nguồn nhân lực phát triển nhân tạo ngay tại trong nước cần được hỗ trợ của Nhà nước.

Hiện nay, chúng ta đều thấy phản ánh của thị trường về khan hiếm nhân lực AI ở mọi cấp độ trong nhiều công đoạn như: Khoa học dữ liệu, kỹ sư vận hành AI… Chưa kể khi AI đi vào các chuyên ngành, chúng ta lại cần nhiều hơn các nhà khoa học dữ liệu, khoa học chuyên ngành để có thể ứng dụng AI: Sinh học, y học, ngân hàng, viễn thông… Do đó, chúng ta sẽ cần tới số lượng hàng trăm nghìn kỹ sư hoạt động trong lĩnh vực AI trong vòng 3 năm tới.

Thực tế hiện nay, NVIDIA đang làm việc với nhiều trường đại học trong nước và các doanh nghiệp như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Đà Nẵng, Đại học Duy Tân, Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông, FPT… để đào tạo sinh viên.

Ví dụ, tại Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Trí tuệ Nhân tạo đã hoàn thành đào tạo và cấp chứng chỉ cho 60 sinh viên (hoàn toàn miễn phí) học phần Đào tạo cơ bản Deep Learning trong 6 tháng.

Thông qua việc triển khai gần 2 năm, NVIDIA mong muốn được đào tạo số lượng lớn và chuyên sâu cho Việt Nam cũng như có một số chia sẻ như sau:

Để đào tạo số lượng lớn và chất lượng chúng ta cần số lượng giảng viên có chất lượng cao và cần áp dụng phương thức "train the trainner", cũng như kết hợp giữa phương pháp đào tạo tự học và giáo viên hướng dẫn.

Thứ hai, chương trình cần đào tạo ở cả 3 lĩnh vực: Nâng cấp (upscaling), đào tạo lại (reskilling) nhân lực IT đang có cho các đơn vị công lập, doanh nghiệp, startup; Đào tạo mới cho sinh viên đại trà; Đào tạo chất lượng cao mũi nhọn.

Thứ ba, cần có chương trình hỗ trợ của Nhà nước, kết hợp đặt hàng của doanh nghiệp lớn như Viettel, FPT… cho việc đào tạo AI và hỗ trợ giảng viên. Cần có kinh phí để có thể đào tạo số lượng lớn do việc đào tạo cho đối tượng không phải sinh viên cần trả phí, cũng như trả thù lao cho giảng viên để có thể nâng cao số lượng giờ giảng dạy,

Tiếp theo thành công trong việc phối hợp với Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) năm vừa qua, đặc biệt là triển khai các đề xuất của Thủ tướng và CEO của NVIDIA, chúng tôi mong muốn được phối hợp với NIC trong việc triển khai, đào tạo nguồn nhân lực, cũng như đồng hành, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam trong những năm tiếp theo.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm

Kết luận Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Văn phòng Chính phủ chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan tiếp thu các ý kiến, rà soát, hoàn thiện và sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về phát triển KHCN, ĐMST, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực chất lượng cao góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế để đôn đốc thực hiện, nhấn mạnh một số nhiệm vụ, giải pháp triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Chương trình hành động của Chính phủ.

Theo Thủ tướng, phát triển KHCN, ĐMST, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực chất lượng cao là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu cho sự phát triển đất nước, lấy người dân, doanh nghiệp là trung tâm, chủ thể.

Về mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp sắp tới, Thủ tướng nhấn mạnh 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức trong toàn xã hội về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của KHCN, ĐMST, chuyển đổi số và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đối với tăng trưởng cao và bền vững. Điều này phải ngấm sâu vào tư tưởng, lời nói, hành động của từng cấp, từng ngành, từng người dân Việt Nam; lấy thành quả đã đạt được, người dân được thụ hưởng để tuyên truyền, nhất là về cơ sở dữ liệu, điện toán đám mây, AI, internet vạn vật, quang điện tử.

Thứ hai, rà soát lại ở tất cả các cấp, các ngành, các viện, trường, doanh nghiệp về những nút thắt, vướng mắc về mặt thể chế, cơ chế, chính sách để tiếp tục hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung kịp thời, hiệu quả, nhất là từ thực tế hoạt động của các đơn vị; công việc này phải làm trong quý I và quý II/2025.

Trong đó, khẩn trương xây dựng trình Quốc hội ngay tại kỳ họp bất thường sắp tới dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số chính sách mới khó khăn, vướng mắc cho phát triển KHCN, ĐMST, chuyển đổi số; đồng thời trình Quốc hội dự án sửa đổi Luật Khoa học và công nghệ tại Kỳ họp tháng 5.

Thứ ba, phải đẩy mạnh phát triển hạ tầng, trong đó có hạ tầng số, hạ tầng công nghệ thông tin, hạ tầng giao thông, hạ tầng cho cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hạ tầng năng lượng, hạ tầng y tế, giáo dục, xã hội, thể thao, hạ tầng văn hóa, công nghiệp văn hoá, giải trí; xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo; phát triển hạ tầng phải bao trùm, toàn diện trên các lĩnh vực trên cả nước.

Thứ tư, phải đa dạng hóa các nguồn lực gồm nguồn lực của Nhà nước, nhân dân, doanh nghiệp và trong xã hội; nguồn hợp tác công tư, xã hội hóa; nguồn đi vay, phát hành trái phiếu Chính phủ. Muốn phát triển lĩnh vực, ngành nào thì phải có cơ chế chính sách, huy động nguồn lực để ưu tiên phát triển ngành đó.

Thứ năm, đổi mới và đa dạng hoá các hình thức đào tạo; đào tạo từ cấp phổ thông đến đại học, trên đại học, đào tạo bổ sung, đào tạo chuyên gia, đào tạo kỹ thuật, đào tạo trong nước và ngoài nước, thuê chuyên gia, hợp tác đào tạo, xây dựng cơ chế đặc thù cho đào tạo, thu hút đào tạo…

Thứ sáu, quản trị phải thông minh, tối ưu hoá quản lý, xóa bỏ cơ chế xin-cho, thủ tục rườm rà, tăng cường phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi, tăng cường giám sát, kiểm tra, tăng cường hậu kiểm, giảm tiền kiểm; quản lý đánh giá trên hiệu quả tổng thể chứ không phải hiệu quả cục bộ; phát triển đi đôi với bảo đảm môi trường, an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Thứ bảy, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và hội nhập, đặc biệt là chuyển giao công nghệ nguồn, công nghệ lõi, tiên tiến nhất để "xoay chuyển tình thế, chuyển đổi trạng thái" nhanh nhất, nhất là các lĩnh vực xác định ưu tiên.

Thứ tám, các bộ, ngành, địa phương, các cấp, viện, trường, nhà khoa học cần hợp tác chặt chẽ, hiệu quả trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi chủ thể, đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc, của đất nước lên trên hết, trước hết, trên tinh thần "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", cạnh tranh lành mạnh và hợp tác hiệu quả; coi trọng thời gian, trí tuệ, sự quyết đoán, quyết liệt trong tổ chức hành động; tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó, làm việc nào ra việc đó. Phân công "rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ sản phẩm"; đã bàn là thông, đã nói là phải làm, đã cam kết là phải thực hiện; đã làm, đã thực hiện phải có sản phẩm, hiệu quả, cụ thể, cân đong đo đếm được. Ai làm tốt phải khen thưởng, khuyến khích, ai làm không tốt phải đứng sang một bên.

Thứ chín, phát triển hệ sinh thái ĐMST Việt Nam trên toàn cầu để thu hút chất xám, công nghệ, nguồn nhân lực ở khắp thế giới trên mọi lĩnh vực. Thủ tướng cũng kêu gọi các doanh nghiệp, nhà hảo tâm tiếp tục đóng góp cho NIC tại Hòa Lạc, Hà Nội…/.