Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Vũ Văn Tám, sau gần 3 năm triển khai thực hiện, Nghị định 67/2014/NĐ-CP đã thực sự đi vào cuộc sống, đáp ứng nguyện vọng của đông đảo ngư dân, mang lại hiệu quả và thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với ngư dân, đời sống ngư dân được cải thiện. Góp phần giúp ngư dân yên tâm bám biển sản xuất, tích cực bảo vệ an ninh, chủ quyền quốc gia trên biển.

Kết quả thực hiện, năm 2015, ngân sách nhà nước đã bố trí 1.501 tỷ đồng nguồn vốn đầu tư, tăng 30,5% so với năm 2014 (1.150 tỷ đồng). Năm 2016, ngân sách nhà nước đã bố trí được 949 tỷ đồng (giảm 22,5% so với năm 2015), trong đó vốn đầu tư qua Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn quản lý 125 tỷ đồng, địa phương quản lý 824 tỷ đồng.

Đối với chính sách tín dụng, theo báo cáo của các địa phương, 27/28 tỉnh, thành phố ven biển đã phê duyệt danh sách các chủ tàu đủ điều kiện vay vốn để đóng mới, nâng cấp cho 1.948/2.284 tàu, trong đó đóng mới 1.510, đạt 66,11 % (tàu vỏ thép và vật liệu mới là 768 tàu, chiếm 51%; tàu vỏ gỗ là 742 tàu, chiếm 49%). Đến ngày 31/07/2017 đã có 761 tàu cá đóng mới đi vào hoạt động, trong đó có 301 tàu vỏ thép, 53 tàu composite, 407 tàu vỏ gỗ đóng mới và 105 tàu cá nâng cấp đi vào hoạt động sản xuất.

Về giải ngân nguồn vốn vay đóng mới, nâng cấp tàu, tính đến ngày 15/07/2017, các Ngân hàng thương mại đã ký hợp đồng tín dụng để đóng mới, nâng cấp 1.005 tàu (880 tàu đóng mới và 125 tàu nâng cấp), số tiền cam kết cho vay là 9.931 tỷ đồng; giải ngân cho vay 9.012 tỷ đồng, dư nợ đạt 8.838 tỷ đồng, tăng 15,2% so với 31/12/2016.

Mặc dù đạt được kết quả nhất định, theo Thứ trưởng Vũ Văn Tám, trong quá trình thực hiện Nghị định 67/2014/NĐ-CP vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, vướng mắc. Các hạng mục đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước cho cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão chưa đồng bộ; ngân sách nhà nước đầu tư cho cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão, khu nuôi trồng thủy sản tập trung còn hạn chế.

Thời gian gần đây, đội tàu cá phát triển mạnh về số lượng, kích thước và công suất tàu, trong khi kết cấu hạ tầng nghề cá (cảng cá, khu neo đậu) chưa kịp thời đáp ứng; nguồn vốn cho duy tu bảo dưỡng thấp nên hầu hết các công trình cơ sở hạ tầng nghề cá bị xuống cấp, quá tải.

Bên cạnh đó, thời gian đầu tiến độ đóng mới tàu cá còn chậm. Do lần đầu triển khai đóng tàu vỏ thép nên ngư dân còn lúng túng chọn cơ sở đóng tàu, tư vấn thiết kế và công tác giám sát thi công; công tác đăng kiểm còn thiếu về nguồn lực, yếu về trình độ. Một số tàu vỏ thép của ngư dân Bình Định, Quảng Nam, Thanh Hóa, Ninh Thuận bị rỉ sét nặng phần vỏ, máy tàu bị hư hỏng, trang thiết bị khai thác, hàng hải như máy dò, hầm bảo quản, bóng đèn hoạt động kém .... gây thiệt hại cho ngư dân và ảnh hưởng lớn đến chính sách của Đảng và Nhà nước.

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng bên cạnh nhiều kết quả đạt được, quá trình triển khai thực hiện Nghị định 67 còn bộc lộ các hạn chế, tồn tại cả trong nội dung của Nghị định, cả trong việc triển khai thực hiện.

“Chính sách đầu tư chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đòi hỏi. Cơ sở hạ tầng nghề cá chất lượng thấp, thiếu đồng bộ, việc đầu tư, nâng cấp chưa tương xứng, chưa đáp ứng yêu cầu của ngư dân”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Toàn cảnh Hội nghị

Các chính sách về bảo hiểm còn vướng mắc, việc thực hiện bảo hiểm khi có sự cố còn nhiều khó khăn. Ngoài ra, hệ thống giám sát tàu cá trên biển còn thiếu, chưa hiệu quả, chưa bảo đảm tốt an toàn cho tàu cá.

Đặc biệt, theo Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, hạn chế lớn nhất trong quá trình triển khai Nghị định 67 chính là việc một số tàu vỏ thép tại Bình Định và một số tỉnh Nam Trung Bộ bị hư hỏng do chất lượng kém, vỏ thép bị rỉ sét nặng, máy tàu thường xuyên bị hư hỏng, trang thiết bị khai thác, hàng hải như máy dò, hầm bảo quản, bóng đèn bị hư hỏng hoặc không hoạt động... gây thiệt hại cho ngư dân và ảnh hưởng lớn đến chính sách của Đảng và Nhà nước.

Phó Thủ tướng cho rằng, có nhiều nguyên nhân chủ quan dẫn đến tình trạng này như công tác kiểm soát chất lượng tàu cá còn nhiều hạn chế, từ khâu tư vấn thiết kế đến tổ chức thực hiện; công tác giám sát thẩm định còn thiếu chặt chẽ trong tất cả các khâu; công tác đăng kiểm còn bị buông lỏng. Tuy nhiên, trách nhiệm chính phải thuộc về các doanh nghiệp đóng tàu.

“Tàu cá chất lượng hay không là do người đóng tàu, và vai trò của cơ quan kiểm tra, giám sát, đăng kiểm. Người dân không thể biết, giám sát chất lượng tàu cá. Do đó, khi xảy ra sự cố, cơ sở đóng tàu phải chịu trách nhiệm”, Phó Thủ tướng khẳng định.

Từ kinh nghiệm này, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu phải tăng tính chuyên nghiệp, trách nhiệm của các đơn vị đóng tàu. Cùng với đó, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu phải điều tra, xử lý nghiêm sai phạm của các tổ chức, cá nhân trong việc đóng mới, cải tạo tàu cá; chấn chỉnh công tác đăng kiểm.

Phó Thủ tướng đề nghị thời gian tới Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì phối hợp Bộ Tài chính và các bộ ngành liên quan tập trung vào triển khai nhóm chính sách liên quan đến Nghị định 67 đến hết năm 2017. Bên cạnh đó, sớm khắc phục tàu vỏ thép bị hư hỏng trong thời gian vừa qua; xử lý nghiêm các tổ chức cá nhân có sai phạm trong quá trình thực hiện Nghị định 67, đặc biệt trong quá trình đóng mới tàu cá, tàu cá không đạt chất lượng. Tổng hợp, rà soát các cơ sở đóng tàu mới, nâng cấp tàu cá và đưa vào nhưng cơ sở đủ năng lực thực hiện và loại bỏ những cơ sở đóng mới không đủ năng lực. Rà soát lại các mẫu thiết kế mẫu tàu cá đã được ban hành; tháo gỡ khó khăn trong việc vay vốn của ngư dân, chấn chỉnh công tác đăng kiểm tàu cá, cần đảm bảo đúng quy trình, chất lượng sản phẩm phải do người sản xuất quyết định.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn phòng Chính phủ tập trung thực hiện soạn thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 67, nhằm ban hành trong quý IV/2017 và triển khai thực hiện vào 1/1/2018.

Ông Cao Đức Phát, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Kinh tế Trung ương kiến nghị cần xem xét thành lập riêng bộ máy chỉ đạo về triển khai Nghị định 67 nhằm thường xuyên chỉ đạo, hướng dẫn và kịp thời đôn đốc khi có các tình huống xảy ra. Thực hiện hỗ trợ để đóng mới và nâng cấp tàu cá với cơ chế linh hoạt, đồng thời hỗ trợ đóng thuế, hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả hoạt động của tàu cá; kiểm tra, rà soát lại việc thực hiện chủ trương về bảo hiểm thân tàu và đối với ngư dân.

Theo Thứ trưởng Vũ Văn Tám, thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 67/2014/NĐ-CP. Tổng hợp, đánh giá việc đóng mới, nâng cấp tàu cá của các địa phương để có giải pháp điều chỉnh phân bổ số lượng tàu cá cho phù hợp với quy hoạch chung của cả nước và quy hoạch của địa phương.

Bộ Tài chính kịp thời phân bổ kinh phí bổ sung cho các địa phương để thực hiện các chính sách của Nghị định. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tiếp tục hướng dẫn các ngân hàng thương mại trong quá trình cho vay vốn tín dụng đóng mới, nâng cấp tàu cá và vay vốn lưu động phục vụ sản xuất. Kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc theo đề nghị của địa phương và ngư dân.

Đối với các địa phương, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc theo thẩm quyền; rút kinh nghiệm sâu sắc từ sự cố tàu cá vỏ thép bị hư hỏng, sớm khắc phục để đưa tàu vào hoạt động. Hướng dẫn ngư dân duy tu sửa chữa định kỳ đối với các tàu cá vỏ thép; tổ chức đào tạo, tập huấn vận hành đối với các tàu cá vỏ thép và vỏ vật liệu mới./.