Việt Nam đang kiến tạo những yếu tố thuận lợi cho đổi mới sáng tạo

Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông, hoạt động đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo như một “ngọn lửa đang âm ỉ cháy”, chỉ cần môi trường và “chất xúc tác” thuận lợi là có thể bùng lên mạnh mẽ. Việt Nam đang kiến tạo môi trường và những yếu tố thuận lợi cho đổi mới sáng tạo nói chung, đầu tư khởi nghiệp sáng tạo nói riêng.

Hơn 1.000 lãnh đạo doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài dự Vietnam Venture Summit

Diễn đàn Quỹ đầu tư Đổi mới sáng tạo Việt Nam (Vietnam Venture Summit) năm 2023 được Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, giao Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) phối hợp cùng Quỹ Golden Gate Ventures tổ chức hôm nay (ngày 30/10), để cùng tiếp tục trao đổi, đánh giá các cơ hội đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam. Với sự tham gia của hơn 1.000 lãnh đạo doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài, Diễn đàn hướng tới mục tiêu xây dựng một Việt Nam thịnh vượng, góp phần tạo lập sức mạnh cho nền kinh tế toàn cầu.

Diễn đàn Quỹ Đầu tư Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2023 với chủ đề “Đổi mới vượt qua thách thức: Chiến lược cho một Việt Nam chuyển đổi”, để các nhà hoạch định chính sách, các quỹ đầu tư, cộng đồng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và các chuyên gia, cố vấn cùng trao đổi, chia sẻ góc nhìn về tương lai của thị trường đầu tư khởi nghiệp tại Việt Nam trong năm 2024.

Việt Nam nỗ lực không ngừng nhằm cải thiện môi trường đầu tư, để thu hút nguồn vốn FDI và phát triển cơ chế hỗ trợ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và số hóa. Các chính sách và đối tác là chìa khóa giúp nền kinh tế Việt Nam duy trì đúng hướng theo Quy hoạch tổng thể quốc gia giai đoạn 2021-2030.

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông cho biết, đây là năm thứ tư liên tiếp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, giao NIC phối hợp cùng Quỹ Golden Gate Ventures tổ chức Diễn đàn, với mục đích kết nối các quỹ đầu tư quốc tế và khu vực với hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam, đồng thời tạo cơ chế đối thoại chính sách về thúc đẩy và tăng cường hiệu quả hoạt động đầu tư cho đổi mới sáng tạo. Diễn đàn cũng là nơi các quỹ đầu tư thể hiện cam kết đầu tư vào khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam. Tại Diễn đàn các năm 2019, 2020 và 2022, số lượng quỹ tham gia và số vốn cam kết không ngừng tăng lên, từ 18 quỹ với 425 triệu USD năm 2019 lên 33 quỹ với 815 triệu USD năm 2020 và 39 quỹ với 1,5 tỷ USD năm 2022.

Cũng theo Thứ trưởng, năm nay, Diễn đàn có chủ đề “Đổi mới sáng tạo vượt qua thách thức: chiến lược cho một Việt Nam chuyển đổi” để tiếp tục trao đổi, đánh giá các cơ hội đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam, nhất là trong giai đoạn khó khăn chung của nền kinh tế toàn cầu hiện nay. Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo Toàn cầu (GII) năm 2023 đã chỉ ra rằng, trong năm qua, tuy tốc độ và tổng giá trị giao dịch đầu tư mạo hiểm có sự suy giảm đáng kể, nhưng số lượng giao dịch lại tăng lên mức cao nhất từ trước đến nay. Tổng chi tiêu cho R&D từ cả khu vực Chính phủ và khu vực tư nhân trên toàn cầu tiếp tục tăng lên theo giá trị thực và vẫn đạt mức cao trong lịch sử. Làn sóng đổi mới sáng tạo của thời đại chuyển đổi số và khoa học chuyên sâu đang diễn ra mạnh mẽ với sự phát triển của các lĩnh vực như công nghệ thông tin, y tế, năng lượng…

Lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư chia sẻ, về mặt chính sách, Việt Nam đang tích cực thúc đẩy phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, hướng đến trở thành một hệ sinh thái năng động trong khu vực. Đảng và Nhà nước đã đề ra chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 với động lực chủ yếu dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đang quyết liệt chỉ đạo, điều hành các bộ, ngành, địa phương triển khai các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện chủ trương về thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư mà Đảng và Nhà nước đã đề ra. Trong đó, tập trung vào 3 đột phá chiến lược: (1) Hệ thống thể chế; (2) Nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao; và (3) Cơ sở hạ tầng.

“Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, với vai trò là cơ quan tham mưu tổng hợp về chiến lược phát triển kinh - tế xã hội, quản lý hoạt động đầu tư và phát triển doanh nghiệp, đã nghiên cứu, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến năm 2030; đề xuất các cơ chế, chính sách ưu đãi về đổi mới sáng tạo; phát triển Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam với hàng nghìn chuyên gia, trí thức về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số; phối hợp với các cơ quan trong nước và hợp tác với đối tác quốc tế để đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cho đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.”, Thứ trưởng cho biết.

Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới còn nhiều biến động, Việt Nam vẫn tiếp tục đạt được những kết quả tích cực về kinh tế. Tổng vốn FDI đăng ký 9 tháng đạt gần 20,21 tỷ USD, tăng 7,7% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó FDI đăng ký mới tăng 43,6%; FDI thực hiện đạt hơn 15,9 tỷ USD, tăng 2,2%...

Theo Thứ trưởng Trần Duy Đông, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp Việt Nam đã có những bước phát triển hết sức tích cực. Việt Nam hiện xếp thứ 46/132 quốc gia, nền kinh tế theo Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo Toàn cầu 2023 và là một trong ba quốc gia có kết quả đổi mới sáng tạo vượt trội hơn so với mức độ phát triển trong 13 năm liên tiếp. Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam đã tăng từ vị trí thứ 5 lên vị trí thứ 3 trong số 6 nền kinh tế hàng đầu Đông Nam Á, thể hiện ở tỷ lệ vốn đầu tư vào thị trường khởi nghiệp sáng tạo, cũng như số lượng các nhà đầu tư, quỹ đầu tư đang hoạt động tại Việt Nam. Trong 6 tháng đầu năm, tổng vốn đầu tư vào lĩnh vực công nghệ tại Việt Nam vẫn đứng thứ 3 khu vực Đông Nam Á, với tổng giá trị đầu tư đạt 413 triệu USD.

“Có thể nói, chúng ta đang đứng trước rất nhiều thách thức, đồng thời cũng có nhiều cơ hội đan xen. Để tận dụng được các cơ hội, chúng ta phải hiểu rất rõ những thách thức đang có. Đó cũng chính là ý nghĩa chủ đề mà chúng tôi lựa chọn và mong muốn được lắng nghe ý kiến chuyên gia, quỹ đầu tư, doanh nghiệp về những thách thức và cơ hội hiện nay của môi trường đầu tư kinh doanh Việt Nam.”, Thứ trưởng Trần Duy Đông chia sẻ.

Theo ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc NIC, các phiên tọa đàm chuyên đề quy tụ các diễn giả hàng đầu trong nhiều lĩnh vực, cùng nhau thảo luận, phân tích về các vấn đề thời sự và cấp thiết liên quan đến đầu tư khởi nghiệp sáng tạo trong khu vực và tại Việt Nam, qua đó cung cấp các góc nhìn đa chiều nhằm định hướng chiến lược đầu tư khởi nghiệp sáng tạo trong thời gian tới và hỗ trợ tốt nhất cho đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp tại Việt Nam.

Việt Nam khẳng định là trung tâm tăng trưởng kinh tế mới của châu Á

Trong khuôn khổ Diễn đàn Quỹ Đầu tư Đổi mới sáng tạo Việt Nam, NIC và Golden Gate Ventures công bố báo cáo chiến lược phát triển quốc gia: “Con đường dẫn tới thành công: Nhìn lại hành trình phát triển của Việt Nam”. Báo cáo cung cấp thông tin về khả năng đối phó với khó khăn của kinh tế Việt Nam và xem xét những yếu tố tiềm ẩn trong quá trình tăng trưởng của Việt Nam trong vài năm tới. Báo cáo là tiền đề cho Diễn đàn, trong đó có sự góp mặt của lãnh đạo các doanh nghiệp lớn như VNG và VinBrain của tập đoàn VinGroup; các nhà sáng lập startup Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech), công nghệ y tế (healthtech) và AI; các công ty đầu tư và sàn giao dịch chứng khoán toàn cầu, đặc biệt là Sở giao dịch chứng khoán New York; các tổ chức toàn cầu như Ngân hàng Thế giới và Viện Tony Blair.

Không giống nhiều thị trường tăng trưởng khác trên thế giới và đặc biệt ở châu Á, Việt Nam đã vạch ra chiến lược thành công của riêng mình, tận dụng tầm nhìn dài hạn về tăng trưởng và sự linh hoạt để thích ứng với môi trường kinh tế đang thay đổi, nhằm tạo ra khả năng phục hồi trước những biến động thách thức của năm 2023.

Kể từ năm 2018, với tình hình chính trị diễn biến phức tạp, các trung tâm sản xuất lớn trên thế giới đã dần chuyển dịch sản xuất vào Việt Nam, với đà tăng không ngừng từ năm 2021 đến nay. Điều này được thúc đẩy nhờ vào việc Việt Nam tập trung tạo ra một môi trường kinh doanh thân thiện, vị trí chiến lược là cửa ngõ vào các thị trường đang phát triển nhanh khác, nguồn lao động dồi dào và có tay nghề, chi phí lao động cạnh tranh và nhiều chính sách ưu đãi. Đây là những yếu tố hấp dẫn đối với các công ty muốn mở rộng sản xuất trong khu vực, là một giải pháp hữu hiệu cho vấn đề chuỗi cung ứng toàn cầu mới nổi lên gần đây. Khi các trung tâm sản xuất trên thế giới đang trong quá trình chuyển dịch cơ cấu, lấy hoạt động sản xuất là trung tâm, Việt Nam hoàn toàn có triển vọng trở thành trung tâm sản xuất mới trong khu vực và trên thế giới.

Năm 2023 đánh dấu một dấu mốc quan trọng của vị thế của Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu khi tăng cường quan hệ đối tác chiến lược toàn cầu với Israel, Trung Quốc, Philippines và Singapore. Gần đây nhất, Việt Nam đã nâng cấp mối quan hệ với Hoa Kỳ lên tầm quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện, đánh dấu một kỷ nguyên mới trong tăng cường hợp tác song phương. Nhìn chung, các hiệp định thương mại này đã vạch ra một lộ trình dài hạn cho Việt Nam không chỉ với tư cách là một trung tâm sản xuất hàng đầu, mà còn là trung tâm thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài có giá trị cao.

“Trong một năm đầy thách thức đối với hầu hết các nền kinh tế, Việt Nam đã chuyển hướng phát triển kinh tế sang tốc độ cao, khẳng định mình là trung tâm tăng trưởng kinh tế mới của châu Á. Với vị thế vững chắc trong chuỗi cung ứng toàn cầu, liên tục nhận nguồn đầu tư từ các tập đoàn đa quốc gia, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đang phát triển mạnh mẽ, nuôi dưỡng khát khao thay đổi thế giới của Việt Nam. Việt Nam đặt mình ở vị thế độc tôn, viết nên một trang mới về tốc độ tăng trưởng mà các thị trường khác sẽ học hỏi.”, ông Vinnie Lauria, Đối tác sáng lập Quỹ Golden Gate Ventures cho biết.

Trong bài tham luận "Hé lộ câu chuyện thành công đầy cảm hứng của VNG", ông Lê Hồng Minh, Giám đốc điều hành (CEO) của VNG tiết lộ: "Chúng tôi nghĩ “thành công” là “khả năng tồn tại” và “bắt kịp xu hướng”.

Bài học đầu tiên, chúng ta luôn tìm kiếm làn sóng công nghệ để có thể "nhảy" vào và cố gắng không để bị nhấn chìm. Có thể "nhảy" vào làn sóng công nghệ ngay từ đầu là rất quan trọng.

Bài học thứ hai là cách chúng ta đặt ra mục tiêu. Hãy đặt ra những mục tiêu đơn giản để với nhiều mục tiêu, mọi người trong công ty có thể dễ dàng nắm bắt được được những điều cốt lõi.

Bài học thứ ba là về việc chấp nhận rủi ro. Từ bối cảnh thực tế trong cuộc sống cũng như trong kinh doanh, sẽ không có thành tựu lớn lao nào nếu không chấp nhận có những rủi ro tiềm tàng.

Ông Marcin Millner, Phó Tổng Giám đốc Galaxy Holdings, thành viên Ủy ban Kinh doanh Số - Tập đoàn Sovico chia sẻ: "Là một startup, cần suy nghĩ thực sự mình cần làm gì nhất trong thời điểm hiện tại, giai đoạn phát triển hiện tại của công ty bạn, rồi chọn một đối tác mà bạn tin tưởng, sẵn sàng giúp đỡ bạn phát triển. Doanh nghiệp của bạn, một đối tác không chỉ cung cấp tài chính cho bạn. Các quỹ đầu tư mạo hiểm và các công ty khởi nghiệp phải là mối quan hệ đôi bên cùng có lợi và không bao giờ nên là một sự thỏa hiệp."

Một minh chứng cho đà tăng trưởng ổn định của Việt Nam chính là danh sách các công ty Việt Nam niêm yết tại thị trường quốc tế. Sau sự kiện niêm yết của Vinfast và Society Pass vào năm 2023, dự kiến trong 18 tháng tới đây sẽ có các sự kiện niêm yết được kỳ vọng của VNG, TIKI và The CrownX.

Dự báo 5 lĩnh vực “nóng”

Theo báo cáo của NIC và Golden Gate Ventures, 5 lĩnh vực chính được dự đoán sẽ chi phối nền tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong tương lai bao gồm: Công nghệ y tế, công nghệ tài chính, công nghệ hỗ trợ hậu cần, nền kinh tế xanh và công nghệ giáo dục.

Chi tiêu chăm sóc sức khỏe bình quân đầu người ở Việt Nam đã tăng gấp 3 lần trong 5 năm qua. Giá trị giao dịch trong lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech) dự kiến sẽ đạt mức tăng trưởng kép 15% trong 4 năm tới, nhằm đáp ứng nhu cầu tài chính của 70% người dân Việt Nam hiện vẫn chưa sử dụng dịch vụ ngân hàng. Trong khi đó, lĩnh vực công nghệ hỗ trợ hậu cần, các mô hình kinh doanh nhỏ lẻ cũng đóng vai trò quan trọng.

Bên cạnh đó, đối với kinh tế xanh, Việt Nam đang dẫn đầu trong nỗ lực phát triển năng lượng sạch ở Đông Nam Á với các đổi mới về năng lượng gió và mặt trời. Lĩnh vực công nghệ giáo dục được đánh giá có đà tăng trưởng tự nhiên, ngày càng thu hút nguồn đầu tư nước ngoài vào thị trường Việt Nam.

Trong Diễn đàn năm nay, 5 lĩnh vực này sẽ cùng nhau tạo nên một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phù hợp với tham vọng trở thành quốc gia phát triển vào năm 2050, cũng như nhu cầu đổi mới toàn cầu…/.