Đưa quan hệ ASEAN–Hoa Kỳ đi vào thực chất

Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ được coi là một nỗ lực quan trọng trong chiến lược xoay trục sang châu Á của chính quyền Tổng thống Barack Obama trước sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Hội nghị là một dấu mốc mới trong quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Hoa Kỳ, đồng thời thể hiện vai trò và vị thế quốc tế ngày càng cao của ASEAN cũng như mong muốn của các quốc gia thành viên ASEAN tranh thủ sự hợp tác của các đối tác trong việc duy trì hòa bình, an ninh khu vực, giữ được mức tăng trưởng cao, bền vững, thúc đẩy liên kết kinh tế và ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN.

Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ tại Sunnylands

Thông qua Hội nghị, Hoa Kỳ mong muốn nâng tầm hợp tác thiết thực hơn, khẳng định sự cam kết lâu dài đối với khu vực Đông Nam Á cũng như tổ chức ASEAN, gửi thông điệp mạnh tới công chúng Hoa Kỳ về lợi ích chiến lược của Hoa Kỳ gắn với hòa bình, an ninh và thịnh vượng ở Đông Nam Á.

Theo giới quan sát, kể từ khi Hoa Kỳ tham gia Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) đã đánh dấu sự thay đổi quan trọng trong đường lối can dự khu vực và mở ra nhiều triển vọng trong quan hệ với ASEAN.

Với cách tiếp cận mới của Hoa Kỳ là gia tăng quan hệ với ASEAN và nuôi tham vọng lôi cuốn cơ chế hợp tác này tạo nhân tố cân bằng quan hệ với các cường quốc, sao cho có lợi nhất cho an ninh khu vực.

Thông qua cơ chế ARF, TAC với các đối tác, vai trò của ASEAN trong các vấn đề về hòa bình, an ninh khu vực cũng được thúc đẩy mạnh mẽ. Hoa Kỳ tham gia Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (EAS), ASEAN cũng gia tăng hợp tác với các nước lớn, Hoa Kỳ còn can dự sâu hơn vào các vấn đề trọng yếu tại khu vực như: Biển Đông và các vấn đề an ninh phi truyền thống…

Việc gia tăng quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ, còn khiến các đối tác khác trong khu vực tiếp tục thay đổi quan điểm và triển khai chính sách mới để tranh thủ ASEAN mạnh mẽ hơn, tránh đẩy khối này nghiêng hẳn về một phía.

Thúc đẩy thịnh vượng chung

Tại Hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN và Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã tham dự thảo luận về chủ đề "Thúc đẩy thịnh vượng khu vực theo hướng phát huy tinh thần kinh doanh và sáng tạo"; thảo luận về chủ đề Bảo vệ hòa bình, thịnh vượng và an ninh ở châu Á-Thái Bình Dương; tham dự phiên ăn tối làm việc và thảo luận về chủ đề Viễn cảnh chiến lược khu vực.

Các nhà lãnh đạo nhất trí đánh giá tình hình khu vực hiện nay đang có những diễn biến phức tạp, tác động đến từng quốc gia. Tình hình căng thẳng gần đây tại Biển Đông, Bán đảo Triều Tiên, vụ khủng bố tại Jakarta, vấn đề an ninh mạng, tội phạm xuyên quốc gia, biến đổi khí hậu… là những vấn đề được nhiều nước quan tâm, chia sẻ tại Hội nghị.

Trong bối cảnh đó, các nước đều nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Hoa Kỳ, nhất là trong thúc đẩy thịnh vượng chung của khu vực và giải quyết các thách thức xuyên quốc gia. Các nhà Lãnh đạo ASEAN và Hoa Kỳ đã nhất trí thông qua Tuyên bố chung, trong đó khẳng định các nguyên tắc có tính định hướng cho quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ giai đoạn tới. Tuyên bố nhấn mạnh ASEAN và Hoa Kỳ sẽ tiếp tục đề cao các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc và Hiến chương ASEAN, ủng hộ xây dựng trật tự khu vực và quốc tế dựa trên luật lệ, cam kết giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực, không quân sự hóa, kiềm chế, đảm bảo an ninh, an toàn hàng hải, hàng không phù hợp với các nguyên tắc được thừa nhận rộng rãi của luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982.

Tổng thống Obama khẳng định Hoa Kỳ coi trọng quan hệ hợp tác với ASEAN cũng như từng quốc gia thành viên, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình ở khu vực, mong muốn phối hợp cùng ASEAN xử lý các thách thức toàn cầu và khu vực như chống khủng bố, bạo lực cực đoan, buôn người, ứng phó với biến đổi khí hậu. Các nước ASEAN đánh giá cao quan hệ đối tác chiến lược với Hoa Kỳ, mong muốn hợp tác sâu rộng trên nhiều mặt, tranh thủ sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, nền kinh tế hàng đầu thế giới, nhằm xây dựng các nền kinh tế năng động, cởi mở, cạnh tranh và liên kết chặt chẽ, hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tạo công ăn việc làm, thu hẹp khoảng cách phát triển, đổi mới, phát huy tinh thần kinh doanh, đổi mới và sáng tạo./.