Thoát hiểm trong gang tấc

Theo dự luật ngân sách được lưỡng viện Quốc hội Mỹ thông qua, ngân sách cho chính phủ hoạt động trở lại được cấp đến ngày 15/1/2014 và gia hạn quyền vay tiền trả nợ cho Bộ Tài chính đến hết ngày 7/2/2014.

Ngay sau khi có tin Hạ viện Mỹ phê chuẩn dự thảo trên, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã lập tức bày tỏ hoan nghênh sự hợp tác hiếm hoi giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa vào phút chót, đồng thời tuyên bố sẽ ký ban hành ngay khi dự luật được chuyển lên Nhà Trắng để chính phủ có thể mở lại cửa các công sở liên bang từ ngày 17/10.

Tổng thống Obama cũng yêu cầu tất cả nhân viên liên bang đi làm trở lại, chấm dứt 2 tuần các cơ quan chính phủ đóng cửa vì không có tiền hoạt động.

Thỏa thuận ngân sách Mỹ trên đạt được sau 12 giờ mặc cả và thương lượng căng thẳng giữa lãnh đạo hai đảng tại cả Thượng và Hạ viện. Mặc dù chỉ mang tính thỏa hiệp và tạm thời trong vài ba tháng, nhưng dự luật vừa được Thượng viện thông qua với 81 phiếu ủng hộ, 18 phiếu chống và Hạ viện với 285 phiếu ủng hộ, 144 phiếu chống là diễn biến góp phần giải tỏa phần nào tình trạng bè phái căng thẳng kéo dài trong nội bộ chính trường Mỹ thời gian qua, khiến một bộ phận công sở chính phủ liên bang phải đóng cửa từ ngày 1/10.

Để đi tới dự luật này, các nhà lãnh đạo lưỡng viện Quốc hội Mỹ đã phải trải qua nhiều tháng đàm phán thất bại và không ngừng đổ lỗi cho nhau gây thất vọng lớn trong dân chúng Mỹ. Theo các cuộc thăm dò gần đây, hơn 70% cử tri được hỏi ý kiến đã nói rằng họ sẽ thay thế toàn bộ các nghị sĩ khóa 113 hiện nay nêu được quyền bỏ phiếu ngay tại thời điểm này.

Giới phân tích đánh giá, việc Quốc hội thông qua thỏa thuận ngân sách là một chiến thắng của Tổng thống Obama và là sự thất bại của phe Cộng hòa khi các thành viên của đảng này đã phải chấp nhận một sự nhượng bộ chưa từng có, đó là không đụng chạm gì tới Đạo luật cải cách y tế của Tổng thống Obama, còn được gọi là ObamaCare.

Đây là vấn đề mấu chốt gây bế tắc kéo dài đối với kế hoạch chi tiêu ngân sách tài khóa 2014 của chính phủ Mỹ khi đảng Cộng hòa quyết tâm ngăn chặn việc thực thi Đạo luật ObamaCare, vốn cho phép chính phủ tăng thêm tiền thu thuế đối với thiểu số những người giàu có nhất nước Mỹ (có thu nhập từ 1 triệu USD/năm trở lên) để lấy tiền chi trả cho hàng chục triệu người dân Mỹ hiện không có bảo hiểm y tế.

Nỗi lo kịch bản thứ 2 sẽ tái diễn

Nguy cơ về việc nước Mỹ vỡ nợ tác động nghiêm trọng tới nền kinh tế thế giới đã được đẩy lùi, song điều đó mới chỉ là tạm thời. Trên thực tế, người dân Mỹ vẫn lo âu về một kịch bản tương tự tái diễn trong tương lai gần khi thời hạn theo thỏa thuận giữa hai bên kết thúc.

Rõ ràng, thỏa thuận vừa đạt được về kế hoạch chi tiêu ngân sách tạm thời và gia hạn quyền vay nợ đã chấm dứt "cuộc chiến ngân sách" kéo dài 16 ngày qua tại nền kinh tế đầu tàu thế giới. Mặc dù chỉ mang tính thỏa hiệp và tạm thời, song dự luật đã góp phần giải tỏa một phần tình trạng tranh cãi căng thẳng kéo dài trong nội bộ chính trường Mỹ.

Ông Harry Reid, lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện cho rằng việc đạt được thỏa thuận trên là một diễn biến lịch sử, "đất nước của chúng ta đã thoát khỏi bờ vực của một thảm họa chưa từng có", đồng thời mở đường cho Quốc hội thêm thời gian để cùng làm việc nhằm hướng tới một thỏa thuận ngân sách chung mang tính lâu dài.

Tuy nhiên, chính vì thỏa thuận mới không giải quyết được bất đồng về chương trình cải tổ y tế do Tổng thống Barack Obama đề xướng, giới chuyên gia cho rằng, sau các thời hạn được phép, chính trường Mỹ sẽ lại bước vào một cuộc đấu đá quyền lực mới.

Các nghị sỹ đảng Cộng hòa, nhất là nhóm nghị sỹ bảo thủ tại Hạ viện, vẫn quyết liệt với nỗ lực chống lại đạo luật ObamaCare. Thượng nghị sỹ Mitch McConnell, thủ lĩnh phe thiểu số Cộng hòa tại Thượng viện đã tái khẳng định quyết tâm tìm mọi cách ngăn chặn "thảm họa" ObamaCare. Nghị sỹ này cũng tuyên bố sẽ gây áp lực buộc chính quyền Obama phải cắt giảm mạnh chi tiêu ngân sách tài khóa 2014.

Trước cuộc bỏ phiếu tại Hạ viện, Chủ tịch Hạ viện, Hạ nghị sỹ John Boehner cũng tuyên bố sẽ tiếp tục ép Nhà Trắng và đảng Dân chủ phải trì hoãn hoặc sửa đổi ObamaCare. Hai thượng nghị sỹ Ted Cruz và Mike Lee, thành viên của đảng Trà (Tea Party) bảo thủ - lực lượng giành được nhiều uy tín sau khi Tổng thống Obama lên nắm quyền năm 2008 và ngày càng nhận được sự ủng hộ của các nhóm bảo thủ nhiều ảnh hưởng trong Quốc hội - cũng tuyên bố cuộc chiến chống ObamaCare là chính đáng.

Các nhà lập pháp thực dụng hơn lo ngại rằng các thành viên Hội Trà đang khiến Đảng Cộng hòa ngày càng có xu hướng thiên hữu hơn nhằm tăng tính cạnh tranh trong các cuộc tổng tuyển cử.

Tình trạng bất đồng đảng phái tiếp diễn chắc chắn sẽ dẫn tới những bế tắc chính trị mới. Ngân sách cho chính phủ Mỹ sẽ cạn kiệt vào ngày 15/1/2014 và vấn đề khủng hoảng trần nợ công sẽ lại xảy ra nếu Quốc hội Mỹ không hành động. Để tránh kịch bản tương tự lặp lại, các chính đảng phải gạt bỏ bất đồng và những toan tính cá nhân để có những nhượng bộ và thỏa hiệp nhất định xuất phát từ lợi ích của người dân./.