Sinh ra ở Long Xuyên (An Giang), ông Phương học đại học tại Sài Gòn và qua Úc du học từ những năm 1960. Tốt nghiệp chuyên ngành nông nghiệp, ông Phương ở lại Úc làm việc cho Khoa Nông nghiệp, Trường đại học Tây Sydney.

Năm 1985, ông bắt đầu những chuyến đi về Việt Nam đưa các giống cây của Úc về trồng ở quê nhà và đưa rau húng, ngò, tía tô… của Việt Nam sang trồng ở Sydney. Trong những chuyến đi đó, nhận thấy chất lượng cây ăn quả Việt Nam, nhất là các loại cây có múi như cam, quýt, hầu như bị thoái hóa, năng suất thấp, trái không ngon, trong khi giống mới thay thế chưa có, ông Phương ấp ủ ý định thành lập một vườn thực nghiệm các giống cây ăn quả chất lượng cao.

Mãi đến năm 2000, ý định này mới có thể thực hiện khi ông nhận lô đất rộng 24ha tại xã Hiệp An, Huyện Đức Trọng để thực hiện ước mơ nhân giống cây của Úc trên đất Việt Nam.

Kỹ sư Mai Viết Phương

Gần 30 năm làm giảng viên chuyên ngành nông học trường Đại học Western Sydney (Úc), KS Mai Viết Phương có dịp đi nhiều nước, tiếp cận nhiều giống cây quý hiếm. Mỗi lần như thế, ông đều tích lũy kinh nghiệm, gom góp giống cây quý để nhân giống, lai tạo và phát triển chúng. Cuối đời, ông muốn về VN giúp nông dân phát triển những giống cây có chất lượng và năng suất cao, nhằm tăng thêm giá trị kinh tế nông nghiệp trong thời hội nhập.

Với lòng đam mê nghiên cứu khoa học, ông đã mang hết cả tài sản vốn liếng đầu tư nghiên cứu trồng thử nghiệm ở vùng đất Lâm Đồng. Khi ông bắt tay vào dự án sản xuất, có nhiều người can ngăn rằng đất Lâm Đồng không hợp trồng các loại cây có múi, nhưng với lòng đam mê nghiên cứu khoa học và muốn đóng góp cho nền nông nghiệp nước nhà ông đã không quản ngại khó khăn cùng với các đồng nghiệp cũ của ông tại Đại học Sydney giúp đỡ ông đã trồng thử nghiệm 10ha cam Caracara, Navel, Tangalo, 14ha còn lại ông trồng chanh không hạt, quýt, xoài, nhãn đều không hạt mang từ Úc về.

Từ giống gốc đó, tiến sĩ thực vật học Graeme Richards, Đại học Hawkesbury, miền tây Sydney (Úc) và ông Phương lai tạo bằng phương pháp gây đột biến, chọn và duy trì cá thể biến dị với ruột đỏ thẫm và đặt tên Cara Cara Navel. Sau đó, KS Mai Viết Phương đem giống cam Cara Cara về trồng thử trên một khu đồi đầy sỏi đá (H.Đức Trọng, Lâm Đồng). KS Phương hào hứng: “Cam Cara Cara trồng ở Đức Trọng cho trái quanh năm, trong khi cũng giống này trồng ở Úc chỉ cho trái một năm một lần. Không chỉ thế, cam có màu đỏ giàu chất lycopene rất quý cho cơ thể, được xem là một trong những chất chống ô-xy hóa, chống thoái hóa thể trạng và phù hợp cho những người ăn kiêng”.

Hiện tại, cam Cara Cara của Công ty THHH Phương Mai đều đặn cung cấp cho hệ thống siêu thị Coop-Mart. Giá bán tại vườn chỉ 25.000 đồng/kg, nếu năng suất quả bình quân 30 tấn/ha thì mỗi năm thu về không dưới 700 triệu đồng/ha.

Để đáp ứng nhu cầu thị trường, ông Phương vừa trồng thêm gần 30 ha ở một khu đồi khác (mỗi ha trồng 400 cây). Trang trại Phương Mai còn đang dồn nhân lực sản xuất cây giống cam Cara Cara để cung cấp cho nông dân trong và ngoài nước với giá 200.000 đồng/cây.

Ban đầu với 24ha do tỉnh Lâm Đồng cấp cho ông đến nay ông đã nhân rộng và phạt triển vườn cây của mình ra gần cả 100ha. Hiện nay, số lượng cây giống trong vườn của ông có khoảng 100.000 cây, một tháng ông cung cấp ra thị trường khoảng 10 – 15.000 cây, đó là các giống cây chủ lực như cam caracara, cam Xê lô, cam Navel, quýt không hạt có hai loại, loại quả lớn và loại quả nhỏ, chanh có chanh ruột xanh không hạt. Vườn cam thành phẩm 8 năm tuổi có 20ha, 3 năm tuổi có 50ha. Ông cho biết, hiện nay thị trường thành phố đang rất ưa chuộng loại cam này, giá khoảng 40.000/kg, quýt khoảng 30.000 đồng, chanh 20.000 đông. Theo đánh giá phản hồi của người tiêu dùng thì các giống quả này chất lượng rất tốt.

Với những đóng góp to lớn cho nền nông nghiệp Việt Nam, ông Mai Viết Phương đã vinh dự được nhiều bằng khen của tỉnh về những đóng góp của mình, nhưng ông vẫn quan niệm rằng, cần phải cố gắng hơn nữa để tạo ra những giống cây tốt cung cấp cho bà con nông dân bớt khổ. Ông luôn tâm niệm rằng, mình chỉ làm khoa học, không làm kinh tế, là người Việt Nam đã định cư lâu ở nước ngoài, tôi muốn góp một phần công sức cho đất nước cho người nông dân đỡ cực mà thôi.

Mười lăm năm đã trôi qua trên trang trại cam không hạt của ông Mai Viết Phương, đến nay các sản phẩm của trang trại đã xuất khẩu ra nước ngoài Malaysia, Singapore… còn thị trường trong nước, chủ yếu vẫn là các siêu thị lớn ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh được nhiều người tiêu dùng hưởng ứng. Xin thành thật chúc Ông có thật nhiều sức khỏe để lèo lái con thuyền Phương Mai vươn xa hơn nữa trong bước đường xây dựng ngành nông nghiệp Việt Nam nói chung và khu vực Tây Nguyên nói riêng./.