Chiều 4/11, Quốc hội tiếp tục tiến hành thảo luận phiên toàn thể tại hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và nhiều nội dung quan trọng khác.

Giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung làm rõ các vấn đề về an sinh xã hội và chính sách xã hội.

Chính sách về người có công là một trong những chính sách xã hội thực hiện tốt nhất

Bộ trưởng khẳng định, thời gian vừa qua với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị xã hội, nhìn chung các chính sách xã hội được triển khai một cách cơ bản đúng, đủ và kịp thời, thông qua đó tạo chuyển biến rất quan trọng về nhận thức, hành động và hiệu quả.

Đặc biệt, các chính sách về người có công là một trong những chính sách nổi trội và một trong những chính sách xã hội thực hiện tốt nhất hiện nay. Các chính sách giảm nghèo bền vững dành cho đối tượng yếu thế theo hướng đảm bảo an sinh tối thiểu và nâng dần các mức trợ giúp xã hội đang được thực hiện một cách có hiệu quả.

Tỷ lệ giảm nghèo đạt chuẩn 1% và hiện nay chỉ còn 1,93%, Bộ trưởng khẳng định, đây là cố gắng lớn trong điều kiện thiên tai, lũ bão liên tiếp xảy ra.

“Lần đầu tiên chúng ta đạt chỉ tiêu về năng suất lao động 5,56% so với yêu cầu đề ra. Điều đáng mừng là chỉ số hạnh phúc theo đánh giá của chúng ta tăng 11 bậc, như giáo sư Nguyễn Thiện Nhân đã phân tích đây là một sự tiến bộ rất lớn của chúng ta”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng chia sẻ rằng, cuối tháng 10, Việt Nam đã được các nước G7 mời trực tiếp và là quốc gia duy nhất ở Châu Á đến báo cáo điển hình về việc thực hiện chính sách xã hội và phát huy vai trò người khuyết tật, người yếu thế trong xã hội hiện nay.

Đào tạo nhân lực chất lượng cao: Kết nối doanh nghiệp phải là khâu đột phá

Vấn đề thứ hai, về đào tạo nhân lực chất lượng cao. Theo Bộ trưởng, Bộ đã tập trung vào 2 đề án lớn và một số vấn đề cơ bản. Đề án thứ nhất là phát triển nguồn nhân lực ngành công nghệ bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Thứ hai là đề án phát triển nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển công nghệ cao. Một số đề án cần phải quan tâm là có chính sách hữu hiệu, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao và khu vực công.

“Trong đào tạo đại học thì chú trọng nghiên cứu khoa học và đặc biệt phải lấy tự chủ đại học là khâu đột phá. Trong giáo dục nghề nghiệp thì tập trung đổi mới theo hướng mở linh hoạt, hợp tác giữa nhà trường, doanh nghiệp và nhà nước, trong đó kết nối doanh nghiệp phải là khâu đột phá”, Bộ trưởng nêu rõ.

Đồng thời, Bộ trưởng cho rằng, cần chú trọng 2 vấn đề lớn bắt đầu từ năm 2025 phải xây dựng chính sách, là xây dựng chính sách khung, chính sách quốc gia về phòng, chống già hóa dân số; thứ hai là điều chỉnh tỷ suất sinh thay thế, đây là vấn đề rất quan trọng và có tính chất chiến lược của chúng ta.

Tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên ở ngưỡng cho phép và rất mừng là ở mức thấp

Vấn đề thứ ba, về thất nghiệp và thiếu việc làm trong thanh niên. Bộ trưởng đánh giá, nhìn chung tỷ lệ thất nghiệp ở ngưỡng cho phép và rất mừng là ở mức thấp.

“Tuy nhiên, trong thanh niên hiện nay chiếm 7,92%, mặc dù chưa an tâm nhưng chúng tôi cho rằng đây là con số có thể chấp nhận được. Ở khía cạnh nào đó thì có thể nói rằng tiêu chí thất nghiệp của chúng ta ở đây chưa hoàn toàn là thất nghiệp mà chúng tôi cho rằng thất nghiệp và thiếu việc làm mới đầy đủ hơn”, Bộ trưởng lý giải thêm.

Dẫn chứng ở các nước Châu Á, Đông Nam Á, Bộ trưởng cho biết, trong năm nay, thiếu việc làm và thất nghiệp trong thanh niên xu hướng gia tăng rất nhanh. Chẳng hạn hiện nay bình quân toàn bộ khu vực Đông Nam Á của chúng ta là 9,5% và Brunei là 24%, Timor Leste là 13,3%, Indonesia là 13%, Malaysia là 11%, Philippines là 6,12%. “Trung Quốc hiện nay trong độ tuổi 18 đến 24 tháng 8/2024 là 18,8%, có nghĩa là như Trung Quốc cứ 5 người trẻ ở trong độ tuổi thì có 1 người thất nghiệp và thiếu việc làm”, Bộ trưởng lấy ví dụ.

Bộ trưởng chỉ ra 4 nguyên nhân khiến thất nghiệp gia tăng thời gian vừa qua.

Thứ nhất là, kinh tế thế giới tăng chậm lại, tác động của các yếu tố bất ổn khiến sản xuất, kinh doanh khó khăn.

Thứ hai là, nhà tuyển dụng có xu hướng ưu tiên nhân lực có nhiều kinh nghiệm, có thể đảm nhận nhiều công việc để tiết kiệm chi phí, do đó lao động trẻ khó khăn trong thích ứng rơi vào tinh giản.

Thứ ba là, quá trình chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo diễn ra nhanh khiến nhiều công việc thay thế bởi máy móc và công nghệ tạo, nên thiếu việc làm trong thanh niên.

Thứ tư là, một bộ phận lao động trẻ ưu tiên tìm việc ổn định, lâu dài, từ chối và nhảy việc ngắn hạn, thu nhập tốt hơn dẫn đến thất nghiệp tạm thời.

Về giải pháp, theo Bộ trưởng, các quốc gia đều tập trung mấy giải pháp cơ bản.

Thứ nhất, về chủ trương chung: Một, hoàn thiện chính sách pháp luật lao động việc làm, tập trung đào tạo phát triển kỹ năng cho thanh niên theo hướng linh hoạt, đáp ứng nhu cầu thị trường; Hai, chính sách ưu đãi doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhất là doanh nghiệp do thanh niên khỏi điều hành, khởi nghiệp, thúc đẩy sáng tạo, tạo cơ hội việc làm cho thanh niên; Ba, chính sách cho thanh niên khởi nghiệp, hỗ trợ tài chính, đào tạo kỹ năng quản lý; Bốn, chính sách ưu đãi thuế suất, lãi suất để tạo điều kiện cho thanh niên, nhất là trong đào tạo nghề nghiệp.

Thứ hai, đẩy mạnh hướng nghiệp đào tạo.

Thứ ba, triển khai chế độ, chính sách hỗ trợ lao động trẻ, thiếu việc làm, trong đó bao gồm xây dựng và phát triển chính sách, ưu tiên nguồn vốn hỗ trợ vay giải quyết việc làm, nâng cao nhận thức, trang bị kỹ năng, kiến thức nghề nghiệp để thích ứng vấn đề này.

Thứ tư, chính sách bảo hiểm thất nghiệp, đây là một căn cứ và một giải pháp làm "bà đỡ", không để thanh niên thất nghiệp kéo dài.

Thứ năm, giải pháp hài hòa giữa lao động trẻ, lao động trong nước với việc tạo điều kiện để thanh niên và lao động trẻ đi làm việc ở nước ngoài, vừa là tạo điều kiện để tăng thu ngoại tệ và tạo việc làm trong tạm thời.

Thứ sáu, ưu tiên việc làm cho thanh thiên trong nước, hạn chế lao động ngoài nước, đặc biệt là hạn chế tiếp nhận lao động nước ngoài làm công việc phổ thông. Chúng ta tập trung vào tuyển chọn lao động chất lượng cao và nhà quản lý, chỉ cho phép những lao động nước ngoài vào khi lĩnh vực đó, công việc đó không tiếp nhận lao động trong nước, tinh thần là như vậy.

Thứ bảy, tập trung quản trị thị trường lao động chính quy hơn, chặt chẽ, hiệu quả, gắn với cung cầu lao động.

Trình Đề án hỗ trợ nhà cho người có công Thủ tướng Chính phủ trong tháng 11/2024

Vấn đề thứ tư, đối với chính sách nhà ở người có công. Báo cáo Quốc hội, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về phát triển kinh tế - xã hội cuối năm 2023, về vấn đề này Quốc hội giao cho Chính phủ xây dựng và triển khai Đề án hỗ trợ người có công khó khăn về nhà ở, hiện nay Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo chỉ đạo đồng bộ cả 3 chính sách, chính sách hỗ trợ nhà ở người có công, chính sách triển khai hỗ trợ nhà ở người nghèo theo 3 chương trình mục tiêu, chính sách hỗ trợ những người không thuộc 2 đối tượng trên đang ở diện khó khăn về nhà ở với 153.000 đối tượng. Tinh thần như vậy.

Riêng về chính sách hỗ trợ nhà cho người có công, Bộ trưởng chỉ rõ, đây là chính sách Nhà nước phải có trách nhiệm đảm bảo, dùng ngân sách nhà nước, Chính phủ đã giao cho Bộ Xây dựng chủ trì đề án này, trong tháng 10, Bộ Xây dựng đang xây dựng đề án, theo quy định của Chính phủ sẽ hoàn thiện chính sách và trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 11/2024./.