Học Benjamin Graham cách giữ cái đầu lạnh…

Hai năm tăng liên tiếp nhưng chỉ cần 3 tháng thị trường điều chỉnh sâu nhà đầu tư đã mất phần lớn thành quả, thậm chí lỗ vốn gốc. Cách nhà đầu tư quên đi trạng thái lỗ, tạm dời thị trường đơn giản chỉ là “xóa app”. Bà nhìn nhận thế nào về câu chuyện trên?

Tổng giám đốc SSIAM Lê Lệ Hằng

Nhiều nhà đầu tư cá nhân mới do chưa có kinh nghiệm nên tham gia thị trường với tần suất giao dịch rất cao, đồng thời có thể sử dụng các công cụ đòn bẩy như vay margin, phái sinh, mà không có thời gian, kiến thức để cân nhắc, nghiên cứu kĩ lưỡng về giá trị nội tại của khoản đầu tư, tiềm năng lợi nhuận cùng mức độ rủi ro. Một bộ phận nhà đầu tư cá nhân coi đầu tư tài chính là một nghề tay trái, họ không nhiều thời gian để bỏ công sức nghiên cứu, nhưng kì vọng một tỉ suất sinh lời vượt trội. Khi thị trường diễn biến tích cực, nhà đầu tư có thể nhầm lẫn giữa kỹ năng đầu tư và sự may mắn, gây ra tâm lý tự tin và tham gia với mức rủi ro lớn. Ngược lại, khi thị trường đảo chiều hay có nhiều biến động, các nhà đầu tư cá nhân dễ bị chi phối bởi các yếu tố tâm lý, cùng các thiên kiến về nhận thức (cognitive and emotional biases), dẫn đến những hành động đi ngược lại với lợi ích đầu tư của chính mình trong dài hạn.

Bên cạnh đó, những nghiên cứu kinh tế học đã chỉ ra phần lớn các nhà đầu tư cá nhân sẽ không kịp giải ngân khi thị trường điều chỉnh hay chốt lời khi thị trường đạt đỉnh, mà các yếu tố tâm lý sẽ khiến hoạt động đầu tư thường ngược lại khi cắt lỗ ở mức cao và mua vào sau khi thị trường đã quá đà tăng trưởng. Hoạt động đầu tư của các nhà đầu tư cá nhân thường thiếu hiệu quả, do không phải không phải ai cũng có thể trở thành hedge-fund manager và có khả năng tạo lợi nhuận đầu tư vượt trội so với thị trường trong dài hạn. Sự nhạy cảm thị trường để có thể lựa chọn thời điểm đầu tư để mua rẻ, bán đắt và sinh lời lớn là rất khó thực hiện trên thực tế.

SSIAM là công ty quản lý Quỹ với phong cách đầu tư giá trị, do vậy chúng tôi thường tâm đắc những bài học từ nhà đầu tư lẫy lừng Benjamin Graham: “The investor’s chief problem- and even his worst enemy - is likely to be himself; investing isn’t about beating others at their game. It’s about controlling yourself at your own game” (tạm dịch: kẻ thù lớn nhất của các nhà đầu tư không phải ai khác mà chính là bản thân mình, và đầu tư không phải là chiến thắng ai khác hay thị trường mà là chiến thắng chính bản thân mình). Các nhà đầu tư cá nhân Việt Nam hiện chưa làm tốt điều này và cần phải giữ một cái đầu lạnh để tỉnh táo hơn trong bất kì điều kiện thị trường nào.

Bà đánh giá như thế nào về tiềm năng thị trường Việt Nam hiện nay?

Nhìn vào mặt bằng định giá của thị trường, chúng tôi rất lạc quan vào tiềm năng tăng trưởng của cổ phiếu Việt Nam trong trung và dài hạn. Với nền tảng cơ bản vững chắc của nền kinh tế như đã thấy từ các số liệu kinh tế và lợi nhuận doanh nghiệp trong nửa đầu năm 2022, chúng tôi dự đoán lợi nhuận doanh nghiệp sẽ tiếp tục diễn biến tốt vào năm 2022 và 2023. Hiện tại VN-Index đang giao dịch ở mức P/E 11.3x với ước tính EPS 2022, hay 9.5x với ước tính lợi nhuận doanh nghiệp EPS năm 2023 - mức này thấp hơn rất nhiều so với 14.5 - 15x trung bình 10 năm qua. Điều này chứng tỏ rằng thị trường đang được định giá thấp hơn -30% so với trung bình 10 năm.

Từ góc nhìn phân tích cơ bản, việc định giá lại các tài sản chứng khoán chỉ có thể đến từ việc điều chỉnh ước tính thu nhập doanh nghiệp giảm hoặc lãi suất phi rủi ro cao hơn và mặc dù chúng tôi không loại trừ 2 yếu tố rủi ro này trong bối cảnh kinh tế toàn cầu, nhưng thời điểm hiện nay, con lắc thị trường dao động từ phấn khích sang sợ hãi đã một lần nữa bị vượt quá mức trung bình và do đó cán cân rủi ro/lợi nhuận nghiêng về phía các nhà đầu tư dài hạn với mục tiêu tích lũy tài sản chất lượng. Do vậy, chúng tôi vẫn nhận định mức định giá hiện tại là cực kỳ hấp dẫn, ngay cả khi áp dụng một mức chiết khấu vào triển vọng EPS và trong môi trường lãi suất phi rủi ro cao hơn.

Việc “xóa app” và ngừng tham gia vào thị trường không phải là giải pháp tốt cho các nhà đầu tư bị yếu tố tâm lý chi phối. Thị trường điều chỉnh sâu chính là cơ hội cho các nhà đầu tư có thể trung bình hóa chi phí vốn và tích lũy tài sản chứng khoán tốt ở mức giá hợp lý để có thể đạt được mức lợi nhuận vượt trội trong dài hạn. Điều này đòi hỏi nhà đầu tư cần phải có mức kỉ luật cao và duy trì một danh mục đầu tư đa dạng, nắm giữ các tài sản chứng khoán chất lượng, để giảm thiểu những rủi ro không hệ thống.

Thị trường càng lớn, các cá nhân sẽ càng khó chiến thắng

Khi nhiều nhà đầu tư cá nhân lỗ đậm, nhiều quỹ vẫn “chiến thắng” thị trường chung với mức giảm thấp hơn. Điều gì đã tạo ra sự khác biệt lớn trong kết quả đầu tư giữa các nhóm nhà đầu tư?

Với các nhà đầu tư muốn tự quản trị gia sản của mình, chúng tôi khuyến nghị nên có sự nghiên cứu kĩ lưỡng trên từng danh mục để có thể đưa ra quyết định đầu tư một cách hợp lý nhất, đa dạng hóa danh mục để giảm thiểu rủi ro phi hệ thống và nên có tầm nhìn chiến lược dài hạn. Để đạt được hiệu quả đầu tư trong dài hạn, quản trị rủi ro nên là ưu tiên hàng đầu và điều này thường được làm tốt nhất ở các quỹ đầu tư và công ty quản lý quỹ như SSIAM.

Tuy nhiên, với quy mô thị trường ngày càng lớn với nhiều danh mục chứng khoán (hiện thị trường có hơn 800 cổ phiếu niêm yết, chưa tính 900 cổ phiếu trên sàn UPCoM), cùng nhiều công cụ chứng khoán nợ, phái sinh và loại hình tài sản khác như chứng chỉ quỹ, bảo hiểm, bất động sản, private equity... sẽ khiến việc tự quản lý tài sản đầu tư ngày càng phức tạp. Các nhà đầu tư cá nhân không có đủ thời gian, kĩ năng, công cụ phân tích sẽ ngày càng gặp nhiều khó khăn trong việc đầu tư hiệu quả. Đây là yếu tố thuận lợi cho mô hình dịch vụ quản lý tài sản/gia sản chuyên nghiệp như SSIAM có nhiều dư địa phát triển.

Đặc biệt, ngành dịch vụ tài chính và đầu tư là một ngành nhạy cảm và phức tạp, không phải ai cũng làm được do gắn liền với lợi ích trực tiếp của khách hàng và đòi hỏi chất lượng chuyên môn cao. Do vậy chuyên nghiệp hóa tất yếu là xu thế. Các quỹ đầu tư của SSIAM được quản lý một cách chuyên nghiệp, bởi các chuyên gia giàu kinh nghiệm, với quy trình đầu tư bài bản, chặt chẽ, kỉ luật. Hội đồng đầu tư tại SSIAM đảm bảo việc giám sát các hoạt động đầu tư của các quỹ để có thể có chiến lược phân bổ tài sản hợp lý, phù hợp với chiến lược đầu tư của từng quỹ.

Với triết lý đầu tư tập trung vào yếu tố giá trị, chú trọng nền tảng cơ bản của doanh nghiệp với triển vọng tăng trưởng cao, mô hình kinh doanh tối ưu, vị thế tốt trong ngành và Ban lãnh đạo có năng lực tạo nên hệ thống quản trị tốt, các chuyên gia của SSIAM có thể đảm bảo hiệu quả hoạt động đầu tư được tối đa hóa trên kì vọng lợi nhuận trên mỗi đơn vị rủi ro của danh mục trong dài hạn. Song song, hoạt động kiểm soát rủi ro ở SSIAM được tiến hành một cách chặt chẽ và minh bạch, để hướng đến việc đảm bảo lợi ích của khách hàng một cách tốt nhất và gia tăng giá trị tài sản một cách bền vững. Những kết quả và con số trong nhiều năm qua là minh chứng cho những thành tựu của SSIAM trong 15 năm qua.

Ở SSIAM, chúng tôi tự tin vào những giá trị mình đem đến cho khách hàng và luôn nỗ lực phấn đấu đề tạo dựng uy tín và niềm tin với khách hàng, đồng thời giúp cho nhà đầu tư cá nhân hiểu hơn về các sản phẩm quỹ với những lợi thế vượt trội so với tự đầu tư. Chúng tôi may mắn được khách hàng tin tưởng và đồng hành từ năm 2007 - tính đến ngày 31/07/2022, tổng giá trị tài sản SSIAM quản lý đã lên đến gần 16.000 tỷ đồng trên các quỹ và chiến lược đầu tư khác nhau. Chúng tôi sẽ vẫn luôn cố gắng và nỗ lực hơn nữa để nghiên cứu và tạo ra thêm các sản phẩm quỹ đầu tư trên thị trường, đưa ra thêm nhiều sự lựa chọn đa dạng cho các nhà đầu tư có thể dễ dàng tiếp cận và phân bổ vào các chiến lược và mô hình tùy theo khẩu vị đầu tư và khả năng chấp nhận rủi ro. Chúng tôi cảm ơn các nhà đầu tư đã tin tưởng đồng hành và phát triển cùng SSIAM trong 15 năm qua.

Chuyên nghiệp hóa là xu thế tất yếu, ngành quản lý quỹ sẽ phát triển mạnh tại Việt Nam

CEO SSIAM cho biết, Công ty chọn triết lý đầu tư tập trung vào giá trị

Hai năm qua chứng kiến sự bùng nổ của các sản phẩm quỹ nội (bao gồm quỹ mở và quỹ ETF). Sự phát triển theo chiều rộng (sản phẩm) và chiều sâu (quy mô các quỹ) dự báo sẽ ra sao trong thời gian tới, thưa bà?

Đúng là trong 2 năm qua thị trường đã chứng kiến sự ra đời của nhiều quỹ nội và số lượng nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường quỹ tuy tăng mạnh, nhưng số lượng các sản phẩm quỹ vẫn còn ít so với các thị trường quốc tế và khu vực. Tổng tài sản quản lý của ngành quỹ Việt Nam mới chỉ hơn 5% tổng giá trị vốn hóa thị trường. Mặc dù số lượng quỹ khá nhiều, nhưng thực tế số lượng quỹ có quy mô lớn mới chỉ đếm trên đầu ngón tay, do những hạn chế nhất định về hệ thống phân phối của Việt Nam và khả năng tiếp cận đến các nhà đầu tư. Chúng tôi cho rằng, với những nỗ lực của các công ty quản lý quỹ trong việc mở rộng sản phẩm cũng như hệ thống phân phối, thị trường quỹ Việt Nam sẽ còn tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Hiện nay nhà đầu tư đã có nhiều lựa chọn hơn khi tham gia thị trường quỹ, từ quỹ trái phiếu ngắn hạn, quỹ trái phiếu dài hạn, các quỹ cân bằng kết hợp giữa cổ phiếu và chứng khoán có thu nhập cố định, đến các quỹ cổ phiếu 100% với chiến lược đầu tư đa dạng. Ngoài các quỹ mở, quỹ ETF, quỹ đầu tư vào các công ty tư nhân (private equity), sản phẩm ủy thác đầu tư chuyên biệt cho khách hàng có giá trị tài sản cao, chúng tôi vẫn liên tục cập nhật nhu cầu của nhà đầu tư để mang lại những sản phẩm mới phù hợp.

Sự phát triển của thị trường vốn đi kèm theo các trung gian đầu tư tài chính là điều rất đáng mừng, sẽ ngày càng khiến môi trường đầu tư tài chính ở Việt Nam thêm phần chuyên nghiệp, hỗ trợ việc phân bổ nguồn vốn một cách hiệu quả cho các doanh nghiệp để phát triển, qua đó tạo ra giá trị thặng dư cho nên kinh tế. Chúng tôi cho rằng, các trung gian đầu tư tài chính như Công ty Quản lý quỹ SSIAM, các quỹ đầu tư với nhiều chiến lược đầu tư đa dạng, sẽ ngày càng giúp khách hàng, các nhà đầu tư có thêm sự lựa chọn để đạt được mục tiêu đầu tư của mình với khẩu vị rủi ro phù hợp.

Bên cạnh nỗ lực của công ty quản lý quỹ, cần thêm yếu tố gì để sản phẩm quỹ đến được với nhiều người dân, thưa bà?

Chúng tôi hi vọng trong thời gian sớm, các ngân hàng thương mại sẽ chính thức được cấp giấy phép phân phối chứng chỉ quỹ để Việt Nam có hệ thống phân phối mạnh như các quốc gia khác.

Ở góc độ công ty quản lý quỹ, chúng tôi luôn nỗ lực phấn đấu đề tạo dựng uy tín và niềm tin với khách hàng, và giúp cho nhà đầu tư cá nhân hiểu hơn về các sản phẩm quỹ với những lợi thế vượt trội so với tự đầu tư. Chúng tôi cũng không ngừng cố gắng và nỗ lực để nghiên cứu và tạo ra thêm các sản phẩm quỹ đầu tư trên thị trường, đưa ra thêm nhiều sự lựa chọn đa dạng cho các nhà đầu tư có thể dễ dàng tiếp cận và phân bổ vào các chiến lược và mô hình tùy theo khẩu vị đầu tư và mức chấp nhận rủi ro. Điều quan trọng nhất đó là SSIAM cùng các công ty quản lý quỹ và các quỹ đầu tư khác trên thị trường sẽ phải luôn cố gắng để đảm bảo hiệu quả đầu tư lâu dài và quản trị rủi ro cho các khách hàng một cách tốt nhất.

Cùng với đó là chất lượng dịch vụ đi kèm, các tiện ích từ hệ thống giao dịch. Đối với kênh phân phối, ngoài các kênh truyền thống, chúng tôi đã và sẽ liên tục mở rộng hợp tác với các đối tác công nghệ để nhà đầu tư có thể tiếp cận dễ dàng hơn với sản phẩm quỹ, hợp tác với các đối tác nước ngoài để đưa quỹ nội địa đến với nhà đầu tư nước ngoài.

Mang giá trị cộng hưởng đến với nhà đầu tư

Tại SSIAM, vai trò con người - công nghệ - nguyên tắc vận hành/giao dịch được định vị như thế nào?

Ở SSIAM, khách hàng luôn là trung tâm. Mỗi việc chúng tôi làm đều đặt mục tiêu mang lại giá trị tốt hơn cho khách hàng. Mỗi nhân viên của chúng tôi đều thấm nhuần tư tưởng đó khi thực hiện công việc, bất kể đó là công việc nhỏ như gửi 1 lá thư xác nhận giao dịch cho khách hàng, hay những việc lớn hơn như nâng cấp hệ thống để khách hàng có tiện ích giao dịch tốt hơn. Đối với đầu tư vào sản phẩm quỹ thì lợi nhuận trên một đơn vị rủi ro là điều mà khách hàng quan tâm nhất. Tuy thế trong thời đại số hiện nay, khách hàng còn cần được giao dịch nhanh chóng và thuận tiện hơn và chúng tôi hiểu điều đó. Chúng tôi nỗ lực hàng ngày để mang lại lợi nhuận đầu tư tốt nhất và nhiều tiện ích trong giao dịch cho khách hàng.

Trong thời đại số như hiện nay, mọi ngành nghề đều hướng đến việc hiện đại hóa thông qua ứng dụng công nghệ. Tại SSIAM, chúng tôi đặt mục tiêu tối ưu hiệu quả hoạt động thông qua sự kết hợp một cách hài hòa giữa yếu tố con người và công nghệ, với nền tảng chung là nguyên tắc vận hành chặt chẽ, đảm bảo được lợi ích cho nhà đầu tư. Đối với một công ty quản lý quỹ, có thể nói, con người vẫn luôn là vốn quý nhất, với sự linh hoạt cùng kinh nghiệm lâu năm của đội ngũ nhân sự đã giúp cho SSIAM đạt được nhiều thành công trên thị trường. Nhằm bổ trợ và tăng cường năng suất và hiệu quả làm việc, chúng tôi đã phát triển các hệ thống kế toán, giao dịch chứng chỉ quỹ và sắp tới là quản lý quan hệ khách hàng, đầu tư. Trong thời gian tới, SSIAM sẽ tiếp tục áp dụng công nghệ trong mọi khía cạnh, thông qua đó nâng cao trải nghiệm của khách hàng, thúc đẩy tiếp cận nhóm khách hàng trẻ tuổi, năng động.

Bên cạnh việc phát triển nội tại, SSIAM cũng chú trọng việc hợp tác với các đối tác là doanh nghiệp công nghệ nhằm mang lại những giá trị cộng hưởng cho nhà đầu tư./.

Một số chỉ tiêu tài chính của các quỹ do SSIAM quản lý

Nguồn: SSIAM