Dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, sáng nay (ngày 12/10), Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xem xét cho ý kiến về tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021”.

Khẳng định chuyên đề giám sát có ý nghĩa rất quan trọng, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, việc ban hành Nghị quyết phải tạo ra chuyển biến khác biệt trong thực tiễn, bởi một số nội dung trong báo cáo và dự thảo Nghị quyết vẫn còn mang tính định tính.

Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, giám sát phải chỉ ra được trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, liên quan, nhưng dự thảo Nghị quyết chưa đề cập cụ thể, còn chung chung. Do vậy, trọng tâm của hoạt động giám sát nên tập trung vào việc thực hiện Quy hoạch điện VII và kế hoạch triển khai Quy hoạch điện VIII

“Việc ban hành Nghị quyết cần chỉ ra những vấn đề lớn cần triển khai thực hiện trong giai đoạn tới, trong đó có chuyển đổi năng lượng công bằng; tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, chính sách trong việc phát triển năng lượng; bổ sung các số liệu, cập nhật tình hình thực tế trong dự thảo Nghị quyết…”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Quan tâm đến công tác quy hoạch, trong quá trình triển khai các quy hoạch phân ngành như: than, dầu, năng lượng tái tạo, năng lượng gió, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh bày tỏ băn khoăn đánh giá về chất lượng của các quy hoạch này, tính liên thông, kết nối giữa các phân ngành như thế nào, có khắc phục được việc ban hành quy hoạch phân ngành trước và quy hoạch tổng thể sau hay không?

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, trong thời gian ngắn vừa qua, Bộ Công Thương ban hành giá fit có thời hạn, xuất hiện nhiều phong trào đầu tư rất ồ ạt điện mặt trời, điện gió. Vừa qua, nhiều dự án đã hoàn thành và đưa vào hoạt động, có dự án được hưởng giá fit, có dự án không, hoặc có dự án được hưởng một phần giá fit… Đề nghị cần làm rõ trách nhiệm ban hành giá fit có đúng nguyên tắc và tiêu chí hay không, có công bằng giữa các doanh nghiệp hay không? Vấn đề này có thể đánh giá là gây thất thoát, lãng phí của xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị cần làm rõ trách nhiệm ban hành giá fit có đúng nguyên tắc và tiêu chí hay không?

Trong một số cuộc tiếp xúc cử tri gần đây, các đại biểu, cử tri ngành than quan tâm đến lộ trình triển khai quy hoạch điện VIII. Việt Nam đã cam kết tại COP26 đến năm 2050 thực hiện phát thải ròng bằng 0. Đối với ngành than ở Quảng Ninh hiện vẫn duy trì khoảng 40 triệu tấn/năm, năm 2040 giảm dần và đến năm 2050 không dùng than nữa.

Theo ông Thanh, câu chuyện bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia phải cung cấp đủ than cho các nhà máy điện và các ngành sản xuất khác, nhưng đến hơn 10 năm, phải dừng việc này lại, do đó công nhân ngành than bày tỏ lo lắng vấn đề này và băn khoăn cơ cấu kinh tế của Quảng Ninh ra sao, thời gian tới định hướng như thế nào trong bối cảnh địa phương này có tới 5-6 nhà máy điện than đang hoạt động.

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Sỹ Bảy cho rằng, đây là một chuyên đề giám sát rất khó khăn, phức tạp, rộng, đòi hỏi chuyên môn sâu và được dư luận hết sức quan tâm.

“Trong giai đoạn 2026-2021, Thanh tra Chính phủ đã tổ chức 10 cuộc thanh tra liên quan đến lĩnh vực năng lượng, đã ban hành 10 kết luận thanh tra, phát hiện vi phạm về kinh tế khoảng hơn 15 nghìn tỷ đồng. Theo đó, kiến nghị thu hồi cho Nhà nước khoảng hơn 1.900 tỷ đồng; kiến nghị xử lý về đất là 5.600m2; kiến nghị xem xét xử lý hành chính nhiều tập thể, cá nhân và chuyển cơ quan điều tra tiếp tục xem xét khoảng 23 vụ…”, ông Bảy cho hay.

Qua báo cáo của Đoàn giám sát, Thanh tra Chính phủ đề nghị Đoàn giám sát và Quốc hội cân nhắc bổ sung kiến nghị những vấn đề mà dư luận xã hội quan tâm...

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị Đoàn giám sát bổ sung vào Nghị quyết của Quốc hội kiến nghị rõ hơn vấn đề quy hoạch và thực hiện quy hoạch của các phân ngành liên quan đến năng lượng như: quy hoạch về điện và xăng dầu... Liên quan đến nội dung này, Thanh tra Chính phủ đã thanh tra, kiểm tra và có kết luận chính thức. Do đó, đề nghị Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền thực hiện theo kết luận của Thanh tra Chính phủ…/.