Tại Phiên họp lần thứ ba Ban Chỉ đạo triển khai Nghị quyết số 98/2023/QH15 TP Hồ Chí Minh, ngày 10/8/2024, báo cáo tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, Nghị quyết 98 được xem là Nghị quyết đầy đủ, toàn diện với 44 cơ chế, chính sách trên 7 lĩnh vực khác nhau.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, Nghị quyết 98 được xem là Nghị quyết đầy đủ, toàn diện với 44 cơ chế, chính sách trên 7 lĩnh vực khác nhau.

Nghị quyết dựa trên 3 nguyên tắc chính là “khơi thông tối đa các nguồn lực”, “phân cấp phân quyền tối đa” và “cho phép thực hiện một số chức năng nhiệm vụ với quy trình, thủ tục rút gọn”. "Đây được xem là đòn bẩy hiệu quả để Thành phố Hồ Chí Minh tận dụng cơ hội phát triển nhanh và bền vững", Bộ trưởng nói.

Nghị quyết 98 đã được triển khai với tốc độ nhanh

Qua hơn 01 năm Nghị quyết số 98 có hiệu lực và 6 tháng kể từ Phiên họp thứ hai Ban Chỉ đạo, được sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo, cùng với sự vào cuộc khẩn trương, toàn diện của Thành phố, sự phối hợp chặt chẽ với các Bộ, cơ quan trung ương, tình hình triển khai Nghị quyết số 98 đã đạt nhiều kết quả đáng khích lệ.

Về phía các Bộ, ngành, Bộ trưởng cho biết, đã hoàn thành 8/18 nhiệm vụ, trong đó đáng chú ý là việc ban hành Nghị định về thí điểm phân cấp quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực cho chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh và Quyết định điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó đã bổ sung quy hoạch Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.

Ngoài ra, các Bộ ngành đã và đang nghiên cứu, phối hợp triển khai 10 dự án, nhiệm vụ lớn: (1) Phát triển cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ; (2) Đề án Trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh; (3) Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh; (4) Bổ sung có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho ngân sách Thành phố; (5) Dự án đầu tư mở rộng cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây; (6) Dự án mở rộng cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Trung Lương; (7) Xây dựng quy định về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà; (8) Phân cấp việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp; (9) Đề án phát triển thị trường cac-bon tại Việt Nam; (10) Nghiên cứu tổng thể đối với các tỉnh, thành phố có mức chuẩn nghèo cao hơn mức chuẩn nghèo quốc gia trong đó có TP Hồ Chí Minh.

"Về phía Thành phố Hồ Chí Minh, Để thực hiện Nghị quyết 98, đến nay Thành phố đã thông qua 35 nghị quyết của Hội đồng nhân dân, 33 quyết định của Ủy ban nhân dân Thành phố và đã hoàn thành 10/25 nhiệm vụ", Bộ trưởng báo cáo. Thành phố đã bố trí 3.794 tỷ đồng cho Chương trình giảm nghèo và đã có hàng chục ngàn lượt khách hàng vay vốn; bố trí 1.500 tỷ đồng vốn đầu tư công để hỗ trợ lãi suất đối với các dự án đầu tư được HFIC cho vay thuộc lĩnh vực ưu tiên phát triển kinh tế - xã hội; đã ban hành 23 danh mục dự án kêu gọi đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong ngành văn hóa và thể thao; Hội đồng nhân dân Thành phố đã quy định hệ số chi thu nhập tăng thêm tối đa là 1,5 lần so với tiền lương ngạch bậc, chức vụ; chính sách hỗ trợ dự án đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo đã bước đầu phát huy hiệu quả; đã thành lập Sở An toàn thực phẩm, phân cấp phân quyền cho Thành phố Thủ Đức.

"Có thể nói, Nghị quyết 98 đã được triển khai với tốc độ nhanh, trong đó có nhiều cơ chế, chính sách phát huy hiệu quả ngay, đã đóng góp tích cực vào kết quả phát triển kinh tế xã hội 7 tháng đầu năm 2024 như báo cáo của Thành phố Hồ Chí Minh", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư với tư cách là cơ quan thường trực của Ban chỉ đạo triển khai Nghị quyết 98 đánh giá cao sự vào cuộc tích cực, với quyết tâm cao của các Bộ, ngành và đặc biệt là Thành phố Hồ Chí Minh nhằm triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù đã được quy định tại Nghị quyết 98.

Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo triển khai Nghị quyết 98/2023/QH15 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hồ Chí Minh (Ban Chỉ đạo) chủ trì Hội nghị về tình hình phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố và việc thực hiện Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội.

Vẫn còn nhiều tồn tại trong triển khai thực hiện Nghị quyết 98

Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện Nghị quyết 98 còn một số tồn tại như sau:

Thứ nhất, Bộ trưởng cho biết, một số nhiệm vụ các Bộ, ngành còn phối hợp, triển khai chậm, các ý kiến tham gia chưa rõ, chưa kịp thời, cụ thể:

(1) Phát triển cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ: Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có Báo cáo thẩm định số 5590/BC-BKHĐT ngày 16/7/2024 trình Thủ tướng Chính phủ, tuy nhiên còn một số vấn đề cần các Bộ làm rõ.

(i) Bộ Tài nguyên và Môi trường cần khẳng định đánh giá về vấn đề môi trường; hướng dẫn, kiểm tra việc giao đất, giao mặt biển, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, việc bảo vệ môi trường, bảo vệ di sản thiên nhiên, đa dạng sinh học tại Khu dự trữ sinh quyển Rừng ngập mặn Cần Giờ;

(ii) Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn UBND TP Hồ Chí Minh và Nhà đầu tư quy trình, thủ tục đối với việc chuyển đổi mục đích sử dụng rừng;

(iii) Bộ Giao thông vận tải: xây dựng tiêu chí công nghệ sử dụng đối với Dự án trong quá trình lựa chọn nhà đầu tư; thẩm định về các vấn đề liên quan đến công nghệ trong quá trình lựa chọn NĐT; rà soát, đánh giá khả năng đầu tư xây dựng các hệ thống hạ tầng kỹ thuật, kết nối giao thông,...

(2) Về Đề án Trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có 03 văn bản gửi các Bộ, ngành và 02 địa phương (Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng) về Đề án tổng thể cũng như đề nghị triển khai các nhiệm vụ theo chỉ đạo của Lãnh đạo Chính phủ. Đến nay, còn Bộ Tư pháp chưa có ý kiến góp ý.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ động tổ chức các cuộc họp với các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia quốc tế từng nội dung cụ thể trong Đề án. Tuy nhiên, các chính sách đề xuất hầu hết vượt khung pháp luật hiện hành, bao gồm các chính sách trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng, thị trường vốn, cơ chế giải quyết tranh chấp, xuất nhập cảnh, ưu đãi thuế và phân bổ nguồn thu…, nhưng chưa đánh giá được tác động cụ thể của từng chính sách. Ngoài ra, đối với một số nội dung chuyên ngành, còn có các ý kiến khác nhau giữa cơ quan phụ trách và địa phương do chưa đồng nhất về: (i) quan điểm xây dựng Đề án (Đề án của Tp. Hồ Chí Minh hiện nay chưa bám sát định hướng của Đề án tổng thể của Ban Chỉ đạo); (ii) định hướng trong việc lựa chọn mô hình phát triển TTTC; (iii) mức độ cải cách về chính sách pháp luật, cơ chế áp dụng trong TTTC. Do đó, đề nghị UBND thành phố chủ động trao đổi, làm việc với các bộ, ngành để xây dựng lộ trình áp dụng các chính sách đề xuất.

Thứ hai, Bộ trưởng chỉ rõ, một số nhiệm vụ tại Nghị quyết 98 lại được các Bộ, ngành nghiên cứu, áp dụng cho cả nước nên cần thêm thời gian như nhiệm vụ xây dựng quy định về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà; Đề án phát triển thị trường cac-bon tại Việt Nam; nhiệm vụ nghiên cứu tổng thể đối với các tỉnh, thành phố có mức chuẩn nghèo cao hơn mức chuẩn nghèo quốc gia để đề xuất phương án, giải pháp cụ thể.

Thứ ba, Bộ trưởng nhiều đề án, dự án cần nguồn vốn đầu tư lớn nhưng chưa xác định được nguồn vốn để bố trí ngay trong giai đoạn 2021-2025 như: Dự án đầu tư mở rộng cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây (cao tốc HLD); Dự án mở rộng tuyến đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Trung Lương; Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh.

Thứ tư, Bộ trưởng chỉ rõ, là một số chính sách cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện, Cụ thể: Thành phố cần khẩn trương rà soát quy hoạch đô thị, rà soát quỹ đất, điều chỉnh quy hoạch dọc hai bên tuyến và vùng phụ cận xung quanh nhà ga và tuyến Metro số 1, số 2, tuyến Vành đai 3 để thực hiện chính sách thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD); lựa chọn các dự án để làm thủ tục bố trí từ nguồn tăng tổng mức dư nợ vay không vượt quá 120% số thu ngân sách Thành phố được hưởng theo phân cấp; Chính sách về thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao quy định mức thu nhập cho các chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt…

5 kiến nghị trong thời gian tới

Trên cơ sở tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết số 98 nêu trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo, Bộ trưởng nêu 5 kiến nghị tới Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo.

Một là, giao các Bộ ngành có liên quan tiếp tục hỗ trợ, hướng dẫn Thành phố Hồ Chí Minh triển khai các nhiệm vụ tại Quyết định số 896/QĐ-TTg ngày 27/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số 98 theo đúng thời gian, bảo đảm chất lượng, đúng trình tự, thủ tục, trình Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ xem xét.

Hai là, giao UBND TP Hồ Chí Minh tiếp tục hoàn thiện chính sách nhà đầu tư chiến lược, triển khai cơ chế, định chế tài chính đầu tư (quỹ đầu tư tài chính địa phương), triển khai nội dung tín chỉ carbon, các dự án TOD, phấn đấu sớm trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án nghiên cứu xây dựng cảng Trung chuyển quốc tế Cần Giờ, Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị trong năm nay.

Ba là, giao Bộ Tài chính, Ngân hàng nhà nước, Thành phố Hồ Chí Minh tích cực phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoàn thiện Đề án Trung tâm tài chính quốc tế, trong đó nghiên cứu các cơ chế chính sách vượt trội, tiếp cận được các mô hình đã thành công trên thế giới báo cáo Bộ Chính trị trong tháng 11/2024.

Bốn là, đề nghị Thành phố cần có giải pháp quyết liệt trong 5 tháng cuối năm để phấn đấu hoàn thành dự toán Thủ tướng Chính phủ giao để được áp dụng điều khoản thưởng, đầu tư trở lại theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và Nghị quyết số 98/2023/QH15.

Năm là, đề nghị Thành phố rà soát quá trình triển khai các cơ chế xem còn vướng mắc nào chưa phù hợp cho phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, xác định rõ thẩm quyền xử lý, đề xuất kiến nghị, giải pháp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo để xem xét, chỉ đạo xử lý./.