Thiếu cơ chế, chính sách đặc thù mang tính vượt trội, đột phá

Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 33 đang diễn ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) vừa cho ý kiến đối với dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 119/2020/QH14 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng (Nghị quyết 119).

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày Tờ trình báo cáo Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 119 tại phiên họp

Trình bày Tờ trình báo cáo tóm tắt Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 119, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, Chính phủ đã có Tờ trình số 188/TTr-CP, ngày 26/4/2024 báo cáo UBTVQH, Quốc hội về Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 119/2020/QH14, ngày 19/6/2020 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng (sau đây gọi là dự thảo Nghị quyết).

Theo đó, về sự cần thiết ban hành Nghị quyết, Nghị quyết số 43-NQ/TW, ngày 24/1/2019 của Bộ Chính trị đã đồng ý chủ trương cần có cơ chế, chính sách đặc thù để xây dựng và phát triển TP. Đà Nẵng, tạo động lực cho phát triển khu vực miền Trung - Tây Nguyên và cả nước.

Về thực tiễn, qua 3 năm thực hiện Nghị quyết 119, TP. Đà Nẵng đã đạt được một số kết quả nổi bật về hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước và đẩy mạnh cơ chế phân cấp, ủy quyền từ chính quyền Thành phố cho chính quyền quận, phường. Tuy nhiên, Thành phố còn gặp một số khó khăn, vướng mắc về cơ cấu tổ chức, cơ chế tài chính của UBND quận, phường; về liên thông cán bộ và biên chế công chức phường; về thẩm quyền của HĐND quận, phường. Nghị quyết 119 đang chủ yếu tập trung vào thí điểm mô hình chính quyền đô thị, còn thiếu các cơ chế, chính sách đặc thù mang tính vượt trội, đột phá, có tính động lực, lan tỏa.

Mục đích xây dựng dự thảo Nghị quyết là xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm phát huy tính ưu việt, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, bất cập của mô hình chính quyền đô thị tại Nghị quyết 119 và tạo cơ sở pháp lý để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo đột phá, giải quyết các điểm nghẽn, nút thắt về phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, góp phần xây dựng và phát triển TP. Đà Nẵng như mục tiêu đã đặt ra tại các Nghị quyết của Bộ Chính trị và của Quốc hội nêu trên.

Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định 2 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù với 30 cơ chế, chính sách cụ thể về tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại TP. Đà Nẵng; các chính sách đặc thù phát triển Thành phố đề xuất thực hiện thí điểm.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, với các nội dung tại dự thảo Nghị quyết nêu trên, cơ quan soạn thảo trình UBTVQH, Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV (tháng 5/2024) theo trình tự thủ tục rút gọn tại một kỳ họp Quốc hội.

Đa số ý kiến trong cơ thẩm tra nhất trí trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 7

Trình bày Báo cáo Thẩm tra sơ bộ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 119, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, việc Chính phủ trình UBTVQH, Quốc hội xem xét, quyết định Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 119 đã bảo đảm cơ sở chính trị, căn cứ pháp lý, căn cứ thực tiễn.

Theo ông Lê Quang Mạnh, về nhóm chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng (21 chính sách), Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách cơ bản nhất trí với những chính sách Chính phủ trình

Hồ sơ Dự thảo Nghị quyết đã cơ bản đủ điều kiện trình Quốc hội tại Kỳ họp tháng 5, song để có căn cứ vững chắc cho việc xem xét, quyết định, đề nghị Báo cáo đánh giá tác động cần đánh giá cụ thể hơn cả về mặt tích cực và cả những thách thức, nhất là đối với các chính sách tác động đến thu, chi ngân sách nhà nước (NSNN), đặc biệt là tác động đến vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương và nguồn lực bảo đảm thực hiện chính sách; làm rõ hơn về kết quả đầu ra của từng chính sách. Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách cũng nhất trí trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV theo Tờ trình của Chính phủ.

Thẩm tra các vấn đề cụ thể, ông Mạnh cho biết, đối với nhóm chính sách đã quy định tại Nghị quyết 119, nhưng tiếp tục triển khai, không sửa đổi và nhóm chính sách thực hiện thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại Đà Nẵng tương tự đã được áp dụng tại các địa phương khác, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách cơ bản nhất trí với những chính sách Chính phủ trình. Tuy nhiên, đối với chính sách mới về bổ sung nhiệm vụ quyền hạn của UBND quận và UBND phường, đa số ý kiến nhất trí với Dự thảo, song đề nghị làm rõ hơn tại khoản 6, Điều 1 của Dự thảo Nghị quyết: việc UBND phường trình UBND quận để trình cấp có thẩm quyền là cấp nào, để bảo đảm tính cụ thể, rõ ràng, khả thi, tránh phải ban hành văn bản hướng dẫn về nội dung này trong việc triển khai thực hiện.

Về nhóm chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng (21 chính sách), trong đó, đối với nhóm chính sách tương tự đã được áp dụng tại các địa phương khác hoặc áp dụng tương tự những có điều chỉnh bổ sung, mở rộng thêm và một số chính sách mới, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách cơ bản nhất trí với những chính sách Chính phủ trình.

Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách cũng có ý kiến thẩm tra đối với một số chính sách khác, trong đó, về ngành nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhận thấy đối tượng thu hút là các dự án quy mô vốn trung bình; lĩnh vực, phạm vi ưu tiên thu hút rộng; điều kiện cần đáp ứng khá đơn giản; việc áp dụng ưu đãi đối với phạm vi rộng có thể tác động đến NSNN. Do vậy, đề nghị Cơ quan soạn thảo đánh giá tác động thận trọng, đặc biệt là tác động đối với NSNN, đưa ra dự ước cụ thể để làm căn cứ trình Quốc hội xem xét, quyết định. Đối với Danh mục ưu đãi đầu tư, đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát, lựa chọn kỹ lưỡng danh mục ngành nghề ưu đãi tại khoản này.

Về thí điểm thành lập Khu thương mại tự do, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhận thấy, đây là chủ trương lớn, cần thiết và cho rằng, đề xuất của Thành phố thể hiện sự quyết tâm, tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, nếu thực hiện thành công sẽ tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của Thành phố và của vùng. Đây cũng là mô hình được áp dụng thành công ở nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát để quy định rõ trong Dự thảo Nghị quyết về khái niệm, mô hình tổ chức; chức năng, nhiệm vụ; chính sách phát triển và quản lý nhà nước; phương án phát triển Khu thương mại tự do; nguồn lực thực hiện; việc đầu tư hạ tầng…; kết quả đầu ra khi thành lập Khu thương mại tự do, bao gồm tác động đến tăng trưởng kinh tế, ngân sách và tính lan tỏa vùng miền...; bổ sung kinh nghiệm quốc tế trong hình thành và phát triển mô hình này để làm rõ căn cứ thuyết phục.

Đà Nẵng có đủ điều kiện về nguồn lực và quyết tâm chính trị, để cụ thể hóa nghị quyết vào thực tiễn

Đóng góp ý kiến vào dự thảo Nghị quyết, một số ý kiến cho rằng, nội dung chính sách đề xuất thí điểm khá rộng, với 2 nhóm chính sách lớn và 30 chính sách cụ thể sẽ tác động trực tiếp đến NSNN và nguồn lực đảm bảo cho thực hiện chính sách… Có những chính sách đề xuất khác với quy định hiện hành, do vậy đối với những chính sách đã chín, đã rõ được thực tế kiểm nghiệm chứng minh mới đưa vào nghị quyết; đối với vấn đề chưa chín, chưa rõ cần tiếp tục nghiên cứu. Cần quan tâm đến tính trọng tâm, trọng điểm; tính đặc thù; tính đột phá; tính hợp lý, khả thi và tính lan tỏa, tác động sâu rộng của chính sách; chú trọng chính sách để TP. Đà Nẵng phát triển thành phố cảng biển đô thị quốc tế, đảm bảo vai trò trọng điểm phát triển miền Trung kết nối với khu vực Tây nguyên.

Chính sách trong Dự thảo Nghị quyết cũng cần tập trung tháo gỡ kịp thời những vướng mắc về thể chế, chính sách pháp luật đang cản trở tiến trình phát triển của Đà Nẵng, góp phần khai thông nguồn lực, phát huy tiềm năng, thế mạnh; đề cao vai trò điều hành, kiểm soát quá trình triển khai thực hiện chính sách. Đối với các cơ chế, chính sách đặc thù đã được áp dụng cho các địa phương khác, cần tiếp tục rà soát làm rõ hơn về sự cần thiết, tính khả thi; đối với chính sách mới không nhắc lại trong Nghị quyết các chính sách đã được quy định tại các luật vừa được Quốc hội thông qua…

Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng cho biết, để đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới, Thành phố rất cần động lực mới để phát triển, nhất là động lực về cơ chế; mong muốn UBTVQH, Quốc hội thông qua nghị quyết. Đặc biệt, cho phép TP. Đà Nẵng thực hiện ngay mô hình chính quyền đô thị, kèm theo đó là các cơ chế, chính sách để vận hành, nhằm phát huy tính ưu việt của mô hình chính quyền đô thị. Nếu Nghị quyết được thông qua, Đà Nẵng có đủ điều kiện về nguồn lực và quyết tâm chính trị, để cụ thể hóa nghị quyết vào thực tiễn và là cơ sở để nhân rộng chính sách mới trong thực tiễn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, UBTVQH tán thành sự cần thiết và cơ bản thống nhất trình Quốc hội Hồ sơ Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 119

Phát biểu kết luận Phiên thảo luận, Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, UBTVQH đề nghị Chính phủ nghiên cứu tiếp thu ý kiến của UBTVQH và các cơ quan thẩm tra để hoàn thiện Hồ sơ Dự thảo Nghị quyết đảm bảo chất lượng trình Quốc hội. UBTVQH giao Tổng Thư ký Quốc hội chỉ đạo tổng hợp các ý kiến tham gia trong Phiên họp, thông báo ý kiến Kết luận của UBTVQH đến các cơ quan liên quan thực hiện; Chính phủ tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện Hồ sơ Dự thảo Nghị quyết, gửi Quốc hội và Ủy ban Tài chính, Ngân sách thẩm tra chính thức, trình Quốc hội xem xét quyết định tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV./.